Texnologiya fani o`qitishda modulli ta`lim texnologiyalaridan foydalanish mundarija kirish I bob. Modulli ta`lim texnologiyalarining nazariy asoslari


O`zbekistonda ishlab chiqarilgan texnika turlari mavzusini modulli ta`lim texnologiyalari asosida o`qitish metodikasi


Download 36.37 Kb.
bet5/5
Sana28.12.2022
Hajmi36.37 Kb.
#1011568
1   2   3   4   5
Bog'liq
TEXNOLOGIYA FANI O`QITISHDA MODULLI TA`LIM TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH

2.2. O`zbekistonda ishlab chiqarilgan texnika turlari mavzusini modulli ta`lim texnologiyalari asosida o`qitish metodikasi

Texnologiya metodikasi fani pedagogika, psixologiya, tabiat, o‘lkamiz tarixi, o‘quv ustaxonasida amaliy mashg‘ulot metodikasi, ona tili, tasviriy san‘at, o‘qish, iqtisod bilan bog‘liq.


O‘quvchilar matematika darslarida o‘rgangan son, sanoq son yig‘indi, ayirma, mavzularini texnologiya darsida ishlatishi mumkin. Masalan: O‘quvchilar bir necha gul yaproqlarini sanab chiqib qirqadilar. Gullarni qirqishda sanoq asosida doira shakllari chizib qirqiladi. Barcha olingan bilimlar texnologiya darsida mustahkamlanadi. Ona tili darslarida o‘rgangan mavzular texnologiya darslarida ham qo‘llash mumkin. Masalan: Sifat mavzusi texnologiya darsining ko‘p mavzularida qo‘llanadi. Orttirma, qiyosiy daraja, kamaytirma musbat tushunchalar bo‘ladi. Ranglarni bir-biridan farqi: Qizil, qi p-qizil, qizg‘ish, katta, kattaroq, kichikroq. O‘qish darslarida masal, ertak, sh’er, hikoya o‘qishadi. O‘rganilganlar asosida texnologiya darsida aplekatsiya yasash mavzusi bo‘ladi. Masalan: 1-sinflarda „Bo‘g‘isoq”, „Sholg‘om“ ertaqlari asosida aplekatsiya yasaladi. Aplekatsiyani bajarishdan oldin o‘quvchi tomondan ertak so‘zlab beriladi. Tabiyatshunoslik fani bilan bog‘liqligi darslarda o‘quvchilar tabiat in’om etgan barglar, urug‘lar, mevalar, postloq, daraxt shoxlari, parranda patlari, loylardan o‘yinchoqlar, aplekatsiyalar yasashadi. Tarix fani bilan bog‘liqligi qog‘oz mavzusini o‘tishda uning kelib chiqishi tarixi, kulolchilk, naqqoshlik, kashtachilik, misgarchilik, yog‘ochsozlik tarixi haqida o‘quvchilarga tushuncha beriladi. Bunda o‘quvchilarga milliy an‘analarimizga nisbatan muhabbat uyg‘otishadi. Tasviriy san’at darsi bilan texnologiya darsi chambarchars bog‘liqdir. Bu ikki fan har doim bir-birini to‘ldirib boradi. Chunki yasalgan narsa tasviri avval chiziladi. Shu chiziqlar asosida kerakli shakllar qirqiladi.

Pedagogika fani ta’lim-tarbiya usullarini o‘rgatuvchi fan bo‘lganligi sababli texnologiya darsi bilan doim bog‘liq. Psixologiya fani o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini bilgan holda texnologiya darsini olib boradi. Texnologiya har bir narsani yasattirayotganda o‘quvchilarning ruhiy jarayonini hisobga olish zarur.


O‘lkamiz tarixi bu fan bilan bog‘liqligi o‘quvchilarni atrofda bo‘ladigan barcha yangiliklar o‘quvchilarni yangi bilimlar asosida dars o‘tishga ularni fikirlash qobilyatlarini kengaytirishga, ekskursiyalar tashkil qilish va ekskursiyalar asosida ko‘rgan narsalarni bajarishga o‘rgatadi. O‘quv ustaxona amaliy mashg‘ulot bu fanga bog‘liqligi o‘qishda bajaradigan har bir ishlar tayyorlanadigan ko‘rgazmalar va ulardan qanday foydalanish kerakligini qaysi fanlar bilan bog‘liq holda yangi usul bilan dars berish texnologiya metodikasi fanida tushincha beriladi.
Mehnat ta'limi darslarida amaliy darslarni tashkil qilish metodikasi.Amaliy darsga tayyorgarlik. Joriy, oraliq va yakuniy yo'riqnomalarni o'tkazish tartibi. Dars jarayonida o'qituvchining vazifasi. Xavfsizlik texnikasi qoidalariga e'tibor. Darsni yakunlash. Xalq hunarmandchiligi texnologiyasinio'qitishni tashkil qilish.Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan materiallarni o'rgatish metodikasi. Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan asbob - uskunalar. Xalq hunarmandchiligi usullarini o'rgatish va buyum tayyorlash. Mehnat ta'limi o'qituvchisining darsga va o'quv yiliga tayyorgarligi.Mehnat ta'limi o'qituvchisining darsga va o'quv yiliga tayyorgarligi. Kasbkorlik sifatlari. Asbob-uskunalarni ishga sozlash. Xom ashyo va namuna tayyorlash. Ko'rgazmali qurollar, texnik vositalar. O'qituvchining shaxsiy fazilatlari. O’quv ustaxonasini tashkil etish va jihozlash. Mehnatni ilmiy tashkil etish. O’qituvchining ish o’rni. O’quvchining ish o’rni. Asbob-uskuna va moslamalar. Sanitariya-gigiena va texnika xavfsizligi talablari. Mehnat ta`limid baholash mezonlari. Mehnat ta’limida, baholash turlari. Mehnat ta`limi darslari jarayonida o’quvchilarni bilim, ko’nikma va malakalarnibaholash mezoni. Baholashni obektivligi va differentsialligi. Mehnat ta’limidarslarida baho turlari (amaliy, nazariy). Baholashda hisobga olinadigan omillar. Reyting tizimi asosida baholash. Mehnat ta’limida didaktik va tarqatma materiallarni tayyorlash. Didaktik vatarqatma materiallarga qo’yiladigantalablar. Test savollarini tayyorlashga qo’yiladigan talablar. Ko„rgazmali qurollarni tayyorlashga qoyiladigan talablar. Power Point dasturida taqdimot tayyorlash. Mehnat ta’limiga, oid metodik ishlar. Umumiy o’rta ta’lim tizimida mehnat ta`limi fani boyicha metodik xizmatni tashkil qilish va amalga oshirish tizimi. Metodik ishlarni tashkil qilish shakllari, mazmuni. Metodik ishlarni boshqarishtizimi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni tashkil etish. Maktab sharoitida to’garaklar tashkil qilish. Sinflar, maktablar, tumanlararo ko’rgazmalarni tashkil qitish metodikasi. Maktabdan tashqari to’garaklarga olimpiadalariga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazish Mehnat ta’limi dars jarayonida tarbiya. Mehnattarbiya. Iqtisodiy tarbiya. Ekologik tarbiya. Estetik tarbiya. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari: kuzatish; suhbat, pedagogik ekskursiya, maktab hujjatlari va o’quvchilar bajaradigan ishlarni o’rganish, laboratoriya eksperimenti, matematik tadqiqot.
“Texnologiya ta’limi praktikumi” fanini o„zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida:
- duradgorlik va chilangarlik asbob uskunalarini o’rganish, yog’ochga hamdametallarga ishlov berish texnologiyasini o’rganish, duradgorlik va chilangarlikdaishlatiladigan asbob-uskunalar va jihozlar haqida tasavvurga ega bo’lishi, yog’och
va metallarga ishlov berish texnologiyasi, sodda birikmalar va ularning turlari,metallarga sovuq xolda ishlov berish metodlarini tashkil etish;
- chilangarlik ishlari haqida, o’quv ustaxonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari,va chilangarlikda ishlatiladigan asbob – uskunalar hamda moslamalar to’g’risidaumumiy ma’lumotlarni bilishi kerak;
- qo’lda va stanoklarda bajariladigan oddiy ish jarayonlarini amalga oshirishusullaridan, turli buyumlarining asos chizmasini chizish, texnik modellashtirish,havfsizlik texnikasi va mehnat gigienasi qoidalariga rioya qilish, duradgorlik vachilangarlik jihozlaridan to’g’ri foydalana olish;
- simlar va yupqa tunikalarga ishlov berish texnologiyasi, prokat vashtamplash usulida olinadigan materiallarga ishlov berish texnologiyasi to’g’risidako’nikmalariga ega
Bo’lishi kerak;
-qo’lda va stanoklar yordamida turli xil buyumlarni bajara olish, detallariga ishlov berish, sodda konstruktsiyali buyumlar uchun asos va chizmasini chizish, ularni tayyorlash texnologiyalarini bilish, chilangarlik va duradgorlik jihozlarini ishga tayyorlash, metallarga sovuq holda ishlov berish yog’och va metallardan sodda buyumlarni tayyorlash boyicha kompetentsiyalarga ega bo„lishi, sozlash; parchinlash, rezba qirqish turlarini o’rganishi, parmalash va charxlash usullarini, tayyor detallarga termik ishlov texnologiyasi to’g’risida malakaga ega bo’lishlari zarur. Ta‘lim to’g’risidagi va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risidagi Ozbekiston Respublikasi qonunlarida pedagogik texnologiyalarni joriy qilish va ozlashtirish zarurligi kop karra takrorlanadi. Jumladan, Ta‘lim togrisidagi Qonunining 26-moddasida ta‘limni boshqarish boyicha maxsus vakolat berilgan davlat organlarining xuquq doirasiga “ o’qitishning ilg’or shakllari va yangi pedagogik texnologiyalarni, ta’limning texnik va axborot vositalarini o’quv jarayoniga joriy etish” masalasi kiritilgan bolsa, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida esa “ ta’lim berishning ilg’or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o’quvuslubiy majmualarni yaratish va o’quv-tarbiya jarayonini didaktik jihatdan ta’minlash” zarur ekanligi belgilab qoyilgan. Oz-ozidan savol tugiladi:
Pedagogik texnologiyalarning ozi nima va u an‘anaviy ta‘lim metodlaridan nimasi bilan farqlanadi? Hozirgi kunda pedagogik adabiyot, ta‘lim muammolariga oid ma‘ruzalar, rasmiy hujjatlarda .Yangi pedagogik texnologiya, Ilgor pedagogik texnologiya, Zamonaviy pedagogik texnologiya’ iboralari keng qollanilmoqda. Ammo Pedagogik texnologiya tushunchasi hali ham bir qolipga tushirilmagan, qomuslarda izohlanganicha yoq, uning mazmunini yagona talqini ishlab chiqilmagan va shuning uchun iboraning bir-biridan farqlanuvchi kopgina ta‘riflari mavjud. Bularning orasida e‘tiborga loyiqrogi YUNESKO ta‘rifidir:
Pedagogik texnologiya – bu ta’lim
shakllarini optimallashtirish masalasini qo’yuvchi, texnik va insoniy imkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish butun jarayonini yaratish, qo’llash va belgilashga sistemali yondashishidir”.
Pedagog oz oldiga qoygan maqsadga erishganligini qanday biladi? Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniq vositalari bolgandagina, pedagog ozining mehnati samarali ekanligiga va tanlagan uslublari maqsadga muvofiqligiga yoki, aksincha, samarasiz ekanligiga ishonch hosil qilishi mumkin. Odatdagi oqitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiya tarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi. O’quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishda pedagogik texnologiyaniqaysi tomondan tahlil qilmaylik, uning asosi ta‘lim samaradorligini oshirishga, ya’nikam vaqt sarflab, ko’proq sifatli natijaga erishishga qaratilgandir. Qollanadigan pedagogik texnologiya natijasi esa, pedagogning mahoratiga, pedagogik klassifikatsiya turlaridan mohir foydalana olishiga, ilmiy-kasbiy tajribasiga, shaxsiy xususiyat hamda insoniy fazilatlariga bogliqdir. Texnologiya faniga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron axborot-ta‘lim resurslari kata ahamiyatga ega hisoblanadi.
Elektron axborot-ta’lim resursi – organish va ta‘lim berish uchun qulay tarzda shakllantirilgan, ilmiy jihatdan tizimlashtirilgan, turli yoshdagi va ta‘lim olish darajasidagi oquvchi va oqituvchilarga moljallangan, ma‘lum bir fanni organish uchun mantiqiy ketma-ketlikda shakllantirilgan elektron axborot manbalari majmuasidir.
Elektron axborot ta‘lim resursi maqsadga yonaltirilgan, shaxsning rivojlanishiga moljallangan, ta‘lim maqsadiga erishish uchun pedagogik metodlar va texnologiyalarning uslubiy izchililigiga ega bolgan pedagogik senariy asosida
tuziladi. Oquv materialining joylashtirilishi tuzilmasi pedagogik senariyga mos tarzdaamalga oshiriladi va ta‘lim berish sifatini oshirish uchun xizmat qiladi. Texnologiya fani boyicha xalq ta‘limi boshqarmalari, XTMFMTTE tuman (shahar) bolimlari texnologiya fani metodistlari va ta‘lim muassasalari pedagoglariga uzluksiz amaliy-metodik yordam korsatish maqsadida mualliflar Sh.S.Sharipov, O.A.Qoysinov, O.O.Tohirov, D.N.Mamatov, D.Aripovalar tomonidan Masofaviy metodik xizmat korsatish tiziminitakomillashtirishboyicha ZiyoNet partalinegizida “texnologiya.zn.uz” veb-sayti faoliyati ish boshladi. Ushbu veb-saytda sohaga oid me‘yoriy hujjatlar, soha olimlari togrisidagi ma‘lumotlar, ular tomonidan yaratilgan adabiyotlar, axborot ta‘lim resurslari, plakat, buklet, pedagoglarga yordam, kutubxona va boshqa ruknlar keltirilgan bolib, ulardan
samarali foydalanish metodik ta’minotini mustahkamlashga xizmat qiladi.
Zamonaviy ta'lim vositalarining turlari va tavsifi. Ta'lim vositalarining rivojlanish istiqbollari. Elektron axborot ta'lim resurslaridan foydalanish. Mehnat jarayonining tahlilivadidaktik tushunchalar.Mehnat jarayonining tahlili. Bilim, ko'nikma, malaka, kasb, ixtisoslik; mehnat jarayoni, texnologik jarayon.

XULOSA
Mehnat ta`limining didaktik tamoyillari onglilik va faollik. Ilmiylik va tizimlilik. Nazariya va amaliyot birligi. Ta’limtarbiya birligi. Ko’rsatmalilik. Mustahkam va puxta o’zlashtirish. Yosh va individual xususiyatni hisobga olish. Izchillik. Unumli mehnat asosida o'qitish. Mehnat ta'limida o'qitish shakllari Mehnat ta’limida,o'qitish shakllari. Dars (amaliy mashg'ulot). O'quv ishlab chiqarish brigadalari. O'quv sexlari. Usta hunarmandlarga biriktirib qoyish. Ekskursiya, kichik guruhlarga bo„lib o„qitish, yakka tartibda, jamoaviy, aralash o’qitish shakllari. Mehnat ta`limida o'qitish metodlari.An'anaviy (og’zaki, ko’rgazmali, amaliy, muammoli). No'ananaviy o’qitish metodlari. Mehnat ta'limi o'qitish metodikasi fani va uning vazifasi Mehnat ta'limi o'qitish metodikasi fanining mazmuni va fanning oldiga qoyilgan maqsad va vazifalar. “Ta'lim to'g'risidagi” qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “ mehnat ta'limiga oid g'oyalarning aks ettirilishi. Buyuk mutafakkirlarning mehnat ta'limiga oid fikrlari. Maktab o'quv rejasida mehnat ta'limi, fanining qoyilishi, uning tarixiy taraqqiyoti Maktab o'quv rejasining mazmuni. Mehnat ta'limi darslarining o'quv rejadagi o'rni. Maktab o'quv rejasi bilan tanishtirish. O'rta Osiyoda mehnat ta`limining tarkib topishi. Maktab islohotida mehnat ta'limi fanining vazifalari. Mehnat ta'limining mazmuni, yo'nalishlar bo'yicha o'qitishga qoyiladigan talablar. Umumta'lim maktablari 1-9 sinflarda mehnat ta'limi, kasb tanlashga yo'llash mazmuni Dastur mazmuni va uning yo'nalishlari. 5-7 sinflarda umumiy mehnat tayyorgarligi. 8-9 sinf kasbiy tayyorgarlik mazmuni. Akademik litsey va kasbhunar kollej (maktab) larida o'qishni davom ettirish uchun tayyorgarlik. Mehnat ta`limi darslarini rejalashtirish Rejalashtirishning maqsadi va vazifalari. Taqvimiy mavzuli reja. Dars rejasi va uning konspekti. Mehnat ta'limida rejalashtiruvchi hujjatlar. O'quv ustaxonalarida yasaladigan buyumlar royxati.Fanlarning o'zaro bog'lanish jadvali. Mehnat ta'limi o'quv jarayonida ta'lim vositalaridanfoydalanish metodikasi. Ko'rgazmalilik didaktik tamoyillari asosida.

ADABIYOTLAR.

1. R.A.Mavlonova, O.T.To’raeva, K.M.Xoliqberdiev “Pedagogika” T., “O’qituvchi” 1998 yil


2. X.Sanaqulov, M.Haydarov “Boshlang’ich sinflarda qog’ozdan amaliy ishlar” 1996 yil
3. R.A.Mavlonova, Goroxova, Ogluzdina O, “Mehnat tahlim metodikasi” T., “O’qituvchi” 1986 yil
4. SHumulevich N.M. “Qog’ozdan texnik modellar yasash” T.,“O’qituvchi” 1989 y
5. Vorobg’yov A.SH. “Konstruktorlik va modellashtirish” T., “O’qituvchi”1989 yil
Download 36.37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling