Texnologiya va

M avzu yuzasidan topshiriq
I. 
K o'rik tanlovni tashkil etish tartibi, uning maqsadi va 
vazifalarini o'rganish.
no

---

6.7. Hunarmandlar tomonidan eksport va ichki bozor uchun 
ishlab chiqarilgan mahsulot
Respublikanuz 
kashtacliilik. 
zardo'zlik, 
kulolchilik. 
misgarlik. 
kandakorlik, ganehkotlik, yog och o'ym akorligi singari xalq amaliy 
san’ati bilan butun dunyoda mashhurdir. Y og'ochga, misga, qog'ozga, 
matoga ganchga chizib, o'yib, tirnab, zarb bilan ishlangan naqsh-u 
nigoralar, ularning go'zalligi, nafisligi va ta'sirchanligi kishini o'ziga 
maftun etadi Xalq amaliy bezak san’ati an ’analari avloddan avlodga
o tib kelishi bilan birga taraqqivotning yangi sifatiga ega boim oqda, 
bu jarayon. ayniqsa. hozirgi qayta qurish davrida yanada yuqori 
samaralarga erishuv imkoniyatiga ega bo'lib bormoqda. Binobarin. 
amaliy bezak san'atlarini o'rgatish m ashg'ulotlarida xalq ustalari 
yaratgan asarlanning beqiyos m a’naviy qiymatlanm nanioyish etish 
orqali yosh avlodda estetik didni shakllantirish. ularga zarur bilimlar. 
va axloqiy tarbiya, berish, mehnat, ko'nikm a va malakalarim 
rivojlantivish, kasb tanlashga ruhiy va amaliy tayyorlash vazifalari 
e ’tiborda turadi. O'zbek amaliy bezak san’ati turlarining ko'pligidan 
kelib cluqadigan o'ziga xos ta iim va tarbiya imkonivatlari yaxshi 
natijalar beradi. Birinchidan, yakka kishi hech qachon amaliy bezak 
san’atining hanima turlarini to iiq o'zlashtira olmaydi. Lekin umumiy 
darajada tanishish shaxsning yuqori madaniy darajaga erishuvida zarur 
shartdir. Bundan kelib chiqadiki, ushbu san’atlarni o'rgatish ikki xil 
shaklda amalga oshirilishi mumkin: umumiy nazariy m a’lumotlarga 
ega bo lish yoki biror turini amaliy jihatdan to liq egallash. 
Ikkinchidan. har bir murabbiy-usta o'zi cliuqur egallagan san’at turini 
shogirdlariga chuqur o'rgatish bilan cheklanishi mumkin. Uchinchidan. 
har turli mahalliy sharoitlardan kelib chiqqan holda ushbu san’atlarning 
u yoki bu turi b o ‘yicha m ashg'ulotlar tashkil etishda tanlash uchun keng 
lnikoniyatlar mavjud. Lekm har qanday bilim va hunar o'rgatishdaii 
asosiy maqsad kelgusi amaliy, zarur vazifalarni hal etishga qaratilishi 
lozim. M ashg'ulotlarida o'quvchilar bajaradigan har turli topshiriqlar 
ulam ing botanika, biologiya, tarix, adabiyot va boshqa fan sohalaridagi 
bilimlaridan foydalanishni taqozo etadi, y a ’ni bu m ashg'ulotlarda 
fanlararo bog lanishni hisobga olish zarur.
Bolalikda b o ig an qiziqish bora-bora bir umrlik kasbga aylanishi 
mumkin. Shu bilan birga yoshlikda birorta san’at bilan qiziqib 
shug'ullangan b o iib , lekin keyinchalik boshqa kasb egasi b o iib ketish
m

---

hollari ham m a'lum . Bunda har ikki holda ham san'at olamming kishi 
shaxsining takomillashtirishdagi vazifasi yetarlicha bajarilgan deb 
hisoblash mumkin. Chunki har ikkala holda ham estetik did \a
m a’daniy darajaning zarur taraqqiyotiga erishiladi.
Shuni unutmaslik kerakki, yaqin o ‘tmishda oV.bek amaliy bezak 
san’atining eng rivojlangan ganchkorlik, naqqoshlik, yog'och, tosh va 
suyak oym akorligi, kandakorlik, pichoqchilik, zargarlik, kashtaehilik, 
zardo'zlxk, gilamchilik, kigizchilik, savatchilik, bo vrachilik kabi 
turlarining o ‘ziga xos bajarish texnologiyalari, haqiqiy milliy nomlari. 
ularga xos atamalar. bu san’atlarga xos maktablar. uslublar hamda shu 
sohalarda nom qozongan ustalarning xizmatlari unuta borilib, v o q o lib
ketish xavfi ostida qolgan edi. Shunday holat hozirgi kunda 
san’atkorlar, xalq ustalari. muallimlar va san'at havaskorlari oldiga 
amaliy bezak san’atini saqlab qolish. ulanii har tomonlama o'rganish 
va rivojlantirish, yosh avlodga san'at sir-asrorlarmi o'rgatish orqali 
o'rinbosarlar tayyorlash san’at asarlarini keng ta rg ib qilish orqali 
jam oatchilikning estetik didini, madaniy darajasini yanada yuqori 
bosqichga ko'tarilishiga erishish vazifalarini qo'yadi. M ustaqillik 
tufayli qadriyatlarimiz tiklandi, hunarmandchtlik qayta rivojlanmoqda. 
Bu maqsadlar y o lid a olib boriladigan ishlar xalq ustalari, sanatkorlar 
uchun eng qulay shart-sharoitlar yaratish, yoshlaring badiiy ta ’lim 
olishlari, san’atlami egallashlarini tashkil etish v a to ‘g ‘ri ilmiy-metodik 
yo'nalishda olib borish, san'atkor-pedagoglar tayyorlashni yo'lga 
qo‘yish, tegishli ilm i\ tadqiqotlam i olib borishdan iborat bo‘lishi kerak.
Ma lumki. xo jalik ishlarmi yuritish, mahsulot ishlab chiqarish 
masalalari bevosita bozor m unosabatlari bilan uzviy bog‘langandir. 
Chunki bozordagi talab va taklifni o ‘rganmasdan ishlab chiqariladigan 
m ahsulot o ‘z egasini topmasdan, y a ’ni bozorda sotilmasdan to ‘xtab 
qoladi. Bu esa xo jalik yoki korxonani iqtisodiy tomondan inqirozga 
olib keladi. Shu jum ladan, bu hoi xalq hunarmandchiligi sohalariga 
ham tegishlidir. Hozirgi paytda xalq hunarmandlari ichki bozor va 
eksport uchun ko plab turli xil k o ‘rinishdagi m ahsulotlami ishlab 
chiqarmoqdalar. Ayniqsa, kundalik ehtiyoj uchun zarur b o ‘lgan idish- 
tovoqlar (kulolchilik), kiyim-kechaklar, poyabzallar (tikuvchilik. 
to'quvchilik), 
gilam
va 
boshqa 
poyondozlar 
(toquvchilik), 
o y m ak o rh k va naqqoshlik usullarida ishlangan qutiehalar. stol, stul. 
kursi, sandiq, darvoza va shu kabilar xaridorgirligi bilan ajralib turadi. 
Yurtimizga tashrif buvurgan chet ellik mehmonlar o ‘z yurtlariga
112

---