Texnologiyalari

Xavfsizlikni boshqarish, fay] va papkalarga ruxsatni nazorat qilish. Windows 8 ning NTFS fayl tizimi va uning imkoniyatlari umnmiy papkalar ma’lumotlarini ichki va tashqi xavflardan himoya qilish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Bu mavzuda adminstrator NTFS imkoniyatlaridan foydalangan holda umumiy papka va fayllarga murojaatni to‘g‘ri boshqarish uchun ko‘rsatmalar keltiriladi.

Fayllarga murojaatni boshqarish. Ko‘pgina fbydalanuvchilar ishchi guruh ya’ni, tarmoq a’zolari uchun murojaat (доступ) erkin bo‘lishi uchun quyidagilami amalga oshirish kerak²⁶:

1. 
   Murojaat qilinishi kerak bo‘lgan fayl yoki papkalarga sichqoncha o‘ng tugmasini bosish kerak.
   
2. 
   Ochilgan muloqot oynasida “Доступ” bo‘limini tanlash kerak.
   
3. 
   Papka xossalari muloqot oynasida “Доступ” boMimiga o‘tib, “Общий доступ” (bu papkaga umumiy ruxsat ochish) komandasini tanlash kerak.
   
4. 
   Foydalanuvchiga ruxsat berish bo'limini tanlash kerak.
   

f / .J К Ofcwe Oboojr

ОЙШеЛ MCtyt. коетегыд сиАпиИНЯВ жам пЛч.швг*

1 Дмр - Лост-уяа

СемьсЛ от И«( «йот даст>*1а

Пя»Аэстч»пв*жпмк»1Ва™ч»«ив' О» соаХМП

оёШйвп»«аа и азваатда^ив параметры

в&ПЮТ ДОП^»

: наг wto

V fVMHvMVk — ■ > t'tn-o v напав юш . naps»

ьз гт jm «пмтккигре дяя доступе ковами яккда ffWHTb

: Ом

З.П-rasm. “Доступ” bo‘limi

AT laming tizimli sozlamalari. Tizimli parametrlami sozlash uchun “Мой компьютер” papkasining kontekst menyusida "С'войства” boiimini tanlang. Yangi darchada Windows 8 AT lizim haqida umumiy ma’lumotlar hosil bo‘ladi² .

Dasturlarni o‘rnatish va o‘chirish. Kompyuterlar bilan ishlash vaqtida yuzaga keladigan muammolaming (osilish, to‘xtab qolish) aksariyati, ilovalami o‘matish va olib tashlash vaqtida noto‘g‘ri harakatlar orqali yuzaga keladi.

Ilovalar o‘matish jarayoni maxsus o'matish dasturlari yordamida olib boriladi, bu dasmrlar avtomatik tarzda yuklanadi (masalan diskni disk yurutuvehiga qo‘yganda) yoki setup.exe ba’zi

hollarda install.exe deb ataluvchi zarur fayllami ishga tushirish

yordamida amalga oshiriladi.





3.12-rasm. Tizim haqida umumiy ma’lumotlar



Odatda dasturlami o‘rnatishda awal salomlashish oynasi bilan litsenziya roziligi so‘ng esa o‘matish uchun joyni tanlash oynasi ochiladi.

Xuddi shu yerda yangi boshlagan foydalanuvchi uchun muammo boshlanadi. Standart bo‘yicha, kompyuter ilovani “C:Program Files”, papkasiga o‘matishni taklif qiladi. Bu taklifni muammosiz qabul qilish mumkin, ammo har doim ham emas.

К*и.тг >г~эю*и

iI^roqanFlsV-i^l AId/iJ
O&op



3.13-rasm. Dastumi o‘matish oynasi

Ko‘p foydalanuvchilami qattiq disklari bir nechta mantiqiy disklarga bo‘lingan (C, D va h.k.). Bu holda C disk har doim ham

xohlagan dasturlami joylashtirish uchun yetarli hajmga ega bo‘lmaydi.

Ilovani D diskga (yoki ixtiyoriy boshqasiga) o‘matish uchun “Обзор” tugmasini bosish va o‘matish uchun boshqa joyni tanlash kifoya.

Кзталх у;тэноэги

riVrcqrairs^jgh: AM Obop ..

3.14-rasm. Dastumi boshqa joyga o'matish uchun darcha

Shunday qilib, tizimli mantiqiy diskni to‘lib ketishidan saqlab qolasiz, bu o‘z vaqtida tezlikka ta’sir qiladi.

Agar ilova, o‘matish dasturi yordamida o‘matilgan bo‘lsa, u holda uni olib tashlash uchun olib tashlash uchun mo‘ljallangan dasturdan foydalanish zarur.

Bunday dastumi (odatda bu dastur uninstall yoki uninst deb ataladi) olib tashlanadigan ilova joylashgan papkadan topish mumkin. Ochilgan oynadan olib tashlanadigan ilovani topamiz va sichqoncha yordamida ajratamiz va “Удалить” tugmasini bosamiz.

So‘ngra, ilovani hamma komponentalari bilan olib tashlashga rozilik berib deinstallsiya jarayonini ishga tushirib, uni tugashini kutish kerak²⁸.

Fayl va papkalarni qidirish. Windows 8 ОТ fayl va papkalaming qidrishning bir nechta usullarini taklif qiladi. Eng yaxshi usulni tanlash murakkab, chunki har xil holatlarda turli qidiruv usullaridan foydalaniladi.

«Пуск» ■ J tugmasini bosib, undan qidiruv maydoniga so‘z qismi yoki so‘zni toiiq kiritish kerak boMadi. Darchada qidiruv maydoni va qidiruv natijasi paydo bo‘ladi. Qidiruv natijalari matnni qidiruv maydoniga kiritilganda aks etadi.







i-z

Щ.

X




3.16-rasm. Qiduruv tizimi

3. 
   Operatsion tizim qobiqlari va ularning vazifalari
   

Foydalanuvchining Windows ОТ bilan o‘zaro munosabati, muloqot asosida qurilgan. Hozirgi paytda disklardagi papkalardan boshqasiga o‘tish, fayllardan nusxa olish, ulami izlash, nomini

o'zgartirish va yo‘qotishda umuman, Windows bilan ishlashda ko‘p foydalaniladigan amallami to‘liq ekran ko‘rinishida bajarishga imkon beradigan dastur-aobiqlaridan keng foydalaniladi. Bunday dastur-qobiqlariga misol qilib, QDOS, PCTools, Norton Commander, Total Commander va boshqalami keltirish mumkin.

Eng vaxshi dastur qobiqlaridan biri Total Commanderdir (TC). U foydalanuvchiga buyruqlami kiritish, hamda kursomi siljituvchi tugmalar, funksional tugmalar va sichqoncha bilan ishlaydigan qulay to‘la ekranli interfeys (aloqa) yordamida Windows bilan aloqa qilish imkonini beradi. TC ham rivojlanib, uning imkonyatlari kengaytirilib turi'iadi.

TC dasturi ko‘p foydali fimksialami bajaradi, xususan:

• 
  magnit disklardagi katalog tarkiblami tartibga solgan holda ekranga chiqarib berish;
  
• 
  disklardagi kataloglar tarkibini daraxt ko'rinishida tasvirlash va ixtiyoriy katalogga osonlikcha o‘tib ishlash;
  
• 
  kataloglami hosil qilish, nomini o‘zgartirish, ulami diskdan o‘chirish;
  
• 
  fayllaming nusxasini olish, nomini o‘zgartirish, diskdan o‘chirish va boshqa joyga ko‘chirish;
  
• 
  turli matn muharrirlarida tuzilgan fayllami va berilgan bazalami qulay holda ko‘rish;
  
• 
  matn fayllariga o‘zgartirish kiritish;
  
• 
  Windows amalyot tizimining ixtiyoriy buyrug‘ini bevosita kiritish;
  
• 
  Fayllami arxivlash va arxivdan chiqarish;
  
• 
  Ma’lum turdagi fayllar ustida bir klavishni bosish yordamida standart amallami bajarish;
  
• 
  Internet adreslari bilan ishlashni qulavlashtirish;
  
• 
  USB flesh disklari bilan ishlashni tezlashtirish;
  
• 
  Fayl va papkalami yashirin holatga o‘tkazish yoki berkitilgan fayl va papkalami ochish;
  
• 
  Bajarish mumkin boTgan ixtiyoriy amal haqida ixtiyoriy vaqtda yordamchi maTumot olish va boshqa ko‘pgina amallami bajarish imkonini beradi.
  

TC dan foydalanish uchun Windows 8 “Пуск” bo‘limidan

“Приложения” qismidan yoki ishchi stolida TC yorlig‘i BLJ tanlanadi va ishga tushiriladi. Ekranda quyidagi rasmda keltirilgan TC ning ishchi oynasi paydo bo‘ladi (3.13-rasm).

TC dasturi yuklangandan so‘ng ekranida quydagilar paydo boTadi:

• 
  sarlovha satri;
  
• 
  tavsiyanoma satri;
  
• 
  uskunalar paneli;
  
• 
  disklar ro‘yxati;
  
• 
  joriy disk nomi, o‘lchami, bo‘sh joy hajmi;
  
• 
  o‘ng panel;
  
• 
  chap panel;
  

-joriy disk, katalog, fayl haqida axborot beruvchi maTumotlar satri;

• 
  funksional klavishlar haqida axborot.
  ' вои.ы Быдехеюм Няпщщ
  
  • о о t * «с
  
  
  F!t> Вод виде*
  
  ь | * •» а
  
  
  - с яг i
  
  • i s « л ¹ ®
  
  
  •А' • «< &<
  
  I*⁴"
  
  
  >4№ш
  
  ша ьns Шбоь