Imitatsiya uskunasi (Artistic Media). Imitatsiya uskunasi nuqtali grafika dasturlarida ko‘proq ishlatiladi. Shunga qaramay vektorli dastur ham bu uskunani taqdim etadi. Bu uskuna orqali chizish imkonini beradi, shu bilan birga bezakli shtamp o‘mini ham bosadi. Bu asbobning ajoyibligi shundaki u asosiy kontumi chizib, bu kontur bo‘ylab turli obyektlar joylashib manzarali va graf.k effektlami beradi. U 2 xil rejimda ishlash imkonini beradi:
|
•..
|
|
|
U
|
|
a-
•
|
*%.
СД.
|
|
|
та
|
v , | ж
|
|
л'
4^
|
■ • r - О
r r 1 *
|
6.14-rasm. Ko‘pburchak uskunasi yordamida chizish
l.Na’muna rejimi (Preset);
2. Bo‘yash (Brush).
Na’muna rejimi (Preset) bu rejimda shunday obyektlami yaratish mumkinki, bunda bu obyektlar tayyor na’munalarga qarab o‘z shaklini o'zgartiradi. Bu rejimda
shakilli chiziqlami ishlatish mumkin.
Bo‘yash (Brush) rejimi har xil murakkab shakldagi formalami va matnlami bo'yashda ishlatiladi.
Matnlar bilan ishlash. CorelDRAW X3 dasturining eng yaxshi tomonlaridan biri bu matnlar bilan ishlash boladi. Dasturda matnni har xil gamiturada, ranglarda, keglda va shiriftlarda berish imkoniyati bor. Shiriftlarni sirtqi ko‘rinishlarini bezashning cheksiz turlari bor.
6.15-rasm. Imitatsiya uskunasidan foydalanish
“Text” uskunasi yordamida xohlagan joyga xohlagan matnni kititish inkoniyatimiz bor. Sarlovha matinini kiritish uchun “Text” uskunasi ishga tushuriladi va kursomi matn kiritiladigan joyda olib borilib sichqoncha bilan bir marta bosiladi, natijada ekranda matn kiritish kursori paydo boTadi.
Satmi yangi qatordan boshlash uchun tugmasi yordamida kursor ko'chriladi.
CorelDRAW X3 dasturi shirifllning parametrlarini boshqarish imkoniyatiga ega. Matnni kiritmasdan awal parametrlarini belgilab
olsa ham boMadi, kiritilgandan so‘ng matnni formatlash mumkin bo‘ladi.
Tropert у Bar * Теи
к -361 135 rn ** 288 783 mm 100 0 ■ ■ . fl n „ B*
y. 129363 m I 236069 mm 100.0 b *'
rji ArialCYR
60 534
В I
U F ftbf
6.16-rasm. Matnni formatlash darchasi
Kerakli formatlash ishlarini amalga oshirilgandan so‘ng ixtiyoriy mainland kiritish imkonini paydo bo‘ladi.
6.17-rasm. Matnlami hosil qilish
Multimedia texnologiyalari
Axborot kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlanishi zamonaviy multimedia texnologiyalarini paydo bo'lishiga sabab bo'ldi. Juda ko‘p hollarda tovush, video, grafika, matnlar, animatsiyalar quyidagi holatlarda foydalaniladi36:
videokonferentsiyalarda;
oliy ta’lim uchun tarqatma ma’ruzalarda;
telemeditsinada;
vizual obyektlar uchun ma’lumotlar bazasidan video va rasmlami qidirishda;
yangi multimedia vositalari yaratishda va boshqalar.
Axborot texnologiyalari tinglovchilari tomonidan multimedia
tizimini qiziqligi shundaki, multimedia o‘z ichiga axborot texnologiyalari sohasidagi juda ko‘p ma’lumotlami o‘z ichiga olgan. Bunga operatsion tizimlar, axborot texno-
logiyalariga kirish, ma’lumotlar bazasi va boshqa sohalar hisoblanadi.
Multimedia vositalari - bu apparat va dasturlar to‘plami bo‘lib, u insonga o‘zi uchun tabiiy bo‘lgan juda turli-tuman muhitlarni: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiyalami
ishlatgan holda kompyuter bilan muloqot qilish imkonini beradi.
Multimedia foydalanuvchiga fantastik dunyoni (virtual) yaratishda juda ajoyib imkoniyatlarni yaratib beradi, bunda foydalanuvchi chekkadagi sust kuzatuvchi rolini bajarmasdan, balki u yerda avj olayotgan hodisalarda faol ishtirok etadi; shu bilan birga muloqot foydalanuvchi uchun odatlangan tilda birinchi navbatda tovushli va videoobrazlar tilida bo‘lib o‘tadi.
CD-ROM (Compact Disk Read Only Memory) - lazerli (kompakt) disk faqat o'qish uchun lazerli disk), keyingi paytda bu qurilma juda muhim rol o‘ynamoqda.
DVD - disklar dastlab Digital Video Disk deb nomlangan, keyinchalik DVDlar har qanday ma’lumotni ham saqlash imkoniyatini bera olishi ma’lum bo‘ldi va ular Digital Versatile Disk deb nomlana boshlandi.
Blu-ray Disc, BD (angl. blue ray - xavorang nur va disc - disk;) - optik disk tashuvchi formati bo‘lib, raqamli axborotlami hamda yuqori aniqlikdagi video materiallami kata zichlikda yozishimkonini beradi.
Multimedia vositalari bilan ishlovchi bir nechta dasturiy vositalar turlarini ko‘rib chiqamiz. Bu uskunalar (dasturlar) multimedia vositalarini yaratishda yordam beradi. Multimedia vositalarini yaratish dasturlashga o‘xshab ketadi va bu uskunalar kompyuterlami, hamda tarmoqlami imkoniyatlarini ochib berishda keng qo‘llaniladi.
Foydalaniladigan dasturiy ta’minotlaming ishlatish sohalarini ко‘rib chiqamiz37:
Musiqa va notalar bilan ishlash;
Raqamli audio;
Rasm va grafikani qayta ishlash;
Videoni qayta ishlash;
Animatsiya;
Multimedia avtoring dasturlari.
Shu sababli multimedia vositalarini yaratishning bir nechta dasturiy vositalarini o‘rganib chiqamiz. Multimedia vositasini yaratishning birinchi qadam sifatida videokliplar yaratish bo‘lganligi uchun videoni qayta ishlovchi dasturlar misolida ko‘ramiz. Bunday dasturiy ta’minotlar sifatida quyidagi dasturlami misol keltirish mumkin:
Adobe Premiere 6
Macromedia Director 8 va MX
Flash 5 va MX
Dreamweaver MX
Ushbu dasturlar to‘liq ro‘yxat bo‘lmasada, bu dasturiy ta’minotlar multimedia vositalarini yaratishda keng foydalaniladi38.
6.1 - jadvalda Macromedia multimedia vositalarida keng qo‘llaniladigan fayllaming ro‘yxati keltirilgan. Bu ro‘yxatda berilagan fayl formatlari tanishib chiqamiz. Bu ro‘yxatda berilgan JPG va GIF formatlari veb brauzerlarda keng qo‘llaniladi.
Fayl import!
|
Fayl exsporti
|
Qo‘shim
cha
|
Rasm
|
Palitra
|
Audio
|
Video
|
Animat-
|
Rasm
|
Video
|
|
|
|
|
|
siya
|
|
|
|
BMP.
|
PAL
|
AIFF
|
AVI
|
DIR
|
BMP
|
AVI
|
DIR
|
DIB,
|
ACT
|
AU
|
MOV
|
FLA
|
|
MOV
|
DXR
|
JPG,
|
|
MP3
|
|
FLC
|
|
|
EXE
|
PICT,
|
|
WAV
|
|
FLI
|
|
|
|
PNG,
|
|
|
|
GIF
|
|
|
|
PNT,
|
|
|
|
PPT
|
|
|
|
PSD,
|
|
|
|
|
|
|
|
TGA,
|
|
|
|
|
|
|
|
TIFF,
WMF
|
|
|
|
|
|
|
|
Multimedia mahsuloti - tarkibida musiqa taraladigan, videokliplar, animatsiya, rasmlar va slaydlar galerevasi, turli ma’lumotlar bazalari va boshqalar kirishi mumkin bo‘lgan interfaol, kompvuterda ishlangan mahsulotdir.
Multimedia mahsulotlarini quyidagilarga bo‘lish mumkin:
entsiklopediyalar;
o‘rgatuvchi dasturlar;
ongni rivojlantiruvchi dasturlar;
elektron kitoblar;
o‘yinlar va boshqalar.
Quyida multimedia ilovalari haqida asosiy tushunchalar to‘g‘risida ma’lumot berilgan: Taqdimot/prezentatsiyalar (ing. presentation) - audiovizual vositalardan foydalanib ko'rgazmali shaklda ma’lumot taqdim etish shakli. Taqdimot yagona manbaga umumlashgan kompyuter animatsiyasi, grafika, video, musiqa va tovushni o‘zida mujassam etadi. Odatda taqdimot ma’lumotni qulay qabul qilish uchun syujet, ssenariy va strukturaga ega bo‘ladi.
Animatsion roliklar. Animatsiya - multimediali texnologiya; tasviming harakatlanayotganligini ifodalash uchun tasvirlaming ketma-ket namoyishi. Tasvir harakatini tasvirlash effekti sekundiga 16 ta kadrdan ortiq videokadrlarning almashinishida hosil bo‘ladi.
0‘yinlar. 0‘yin dam olish, ko‘ngil ochish ehtiyojlarini qondirish, organizmdagi zo‘riqishni yo‘qotish hamda ma’lum malaka va ko‘nikmalami rivojlantirishga yo‘naltirilgan multimedia ilovalaridandir.
Videoilovalar - harakatlanuvchi tasvirlar ishlab chiqish texnologiyasi va namoyishi. Video tasvirlami o‘qish qurilmalari - videofilmlami boshqaruvchi dasturlar.
Audioilovalar. Tovushli fayllami o‘quvchi qurilmalar - raqamli tovushlar bilan ishlovchi dasturlar. Raqamli tovush- bu elektrik signal amplitudasining diskret sonlar bilan ifodalanishi.
bobga doir savollar
Kompyuter grafikasi qanday turlarga bo‘linadi?
Rang modellari haqida ma’lumot bering.
CorelDRAW X3 dasturida qanday ishlar bajariladi?
CorelDRAW X3 dasturida uskunalar paneli nimalardan iborat?
Adobe Photoshop dasturi qanday ishga tushiriladi?
Adobe Photoshop dasturining asosiy menyusi nimalardan tashkil topgan?
Test savollari
Kompyuter grafikasi qanday turlarga bo‘linadi?
Web, Rastrli, vektorli
Ilmiy, vektorli, fractal
Rastrli, vektorli, fraktal
Injener, Rastrli, vektorli
Rastrli grafikaning asosiy elementi bo‘lib nima xizmat qiladi?
Nuqta
Chiziq
Formula
Grafika
Vektorli grafikaning asosiy elementi bo‘lib nima xizmat qiladi?
Chiziq
Nuqta
Grafika
Kontur
Rastrli grafika dasturlari qaysi bandda to‘g‘ri ko'rsatilgan?
Adobe Photoshop, Painter, Macromedia, Free Hand
Adobe Photoshop, Paint
Adobe Photoshop, CorelDRAW X3, Painter
CorelDRAW X3, Adobe Photoshop, Auto Cad
л uskuna qanday vazifani bajaradi?
Qatlamlar bilan ishlash
Bir xil ranglami tanlash
Nusxa olish
Tasvimi o‘chirish uchun ishlatiladi
BOB. AVTOMATLASHTIRILGAN LOYIHALASH VA INTELLEKTUAL TIZIMLAR HAQIDA MA’LUMOTLAR
Tayanch so‘zlar: loyihalash tizimlari, intelektual tizimlar, ekspert tizimlar, avtomatlashgan tizimlar, dasturiy paketlar, interfeys, loyiha, bilimlar bazasi, Matlab. MathCad
Avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari
Hozirgi kunda - avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari (ALT) tushunchasi odatda, CAD/CAE/CAM tizimlariga nisbatan qoTlanilib, unda kompyuter yordamida loyihalash, ishlab - chiqarish va muhandislik maTumotlarini boshqarish masalalarini amalga oshiruvchi dasturlar to'plamiga nisbatan qo‘llaniladi. Birinchi CAD - tizimlari 60-yillarda paydo boTgan. Aynan shu vaqtda General Motors kompaniyasida, mahsulotni ishlab chiqarishga tayyorlashning interaktiv grafik tizimi yaratilgan edi.
Zamonaviy qurilmalar va ulaming tashkil etuvchilarining ish xarakteristikalariga boTgan talablar yildan yilga murakkablashib bormoqda. bu esa ulaming konstruktiv o‘zgarishiga olib keladi. 0‘z navbatida konstruktiv o‘zgarishlar loyihalash, tajriba ishlarini murakkablashuviga olib keladi.
Hozirgi kunda bir qator keng tarqalgan CAD/CAE/CAM tizimlari mavjud, xususan. CATIA, Solid Works. AutoCAD. NX Nastran, MSC ADAMS, Inventor and mechanical Desktop, Pro/Engineer, Parasolid, Solid Edge, KOMPAS, 3ds Max va h. k.
CAD/CAE/CAM tizimlarini ko‘rib chiqamiz:
CAD - loyihalashni avtomatlashtirish vositasi boiib 2 oTchamli va 3 o‘lchamli geometrik loyihalash yoki texnologik hu jjatlami tayyorlash dasturi hisoblanadi. Bundan :
CADD - loyihalashda chizmalami bunyod qilish;
CAGD - geometrik modellashtirish;
CAE - muhandislik hisoblashlami avtomatlashtirish vositasi, fizik jarayonlami foydalanishni tahlil qilish, dinamik modellashtirish, buyumlami optimallash va tekshirish.
CAM - buyum ishlab chiqarishda texnologik tayyorgarlik vositasi, avtomatlashtirishni dasturlash.
7.1 rasm. CAD/CAE/CAM tiziinlari yordamida modelashtirish
Ma’lumki, biror mahsulotni ishlab chiqarishda unga, mahsulotning bozorga chiqarish vaqtining qisqa, mahsulot tan narxining kam va sifatining yuqori bo‘lishi kabi asosiy talablar qo‘yiladi. Bu talablami CAD/CAE/CAM texnologiyalarini keng miqiyosda qo‘llamasdan turib amalga oshirishning iloji yo‘q.
Butun dunyo raqobat sharoitida, zamonaviy ishlab chiqarish korxonalari faoliyatini to‘xtatmasligi uchun, yangi mahsulotlarini yuqori sifatli, pastroq narxda va qisqa vaqtda ishlab chiqarishi kerak. Shu sababli ular, kompyuterlaming katta xotirasi, yuqori tezkorligi va qulay grafikali interfeysini, avvallari juda zerikarli va o‘zaro bog‘lanmagan jarayonlar bo‘lmish - loyihalash va ishlab- chiqarish muamolarini o‘zaro bog‘lash va avtomatlashtirish muamosiga iloji boricha qo‘llashga xarakat qilinmoqda. Natijada mahsulot ishlab chiqarish vaqti va tan narxi pasayib, qisqarmoqda. Aynan shu maqsadda avtomatlashtirilgan loyihalash (computer - aided design - CAD), avtomatlash-tirilgan ishlab chiqarish (computer - aided manufacturing - CAM) va avtomatlash-tirilgan muhandislik (computer - aided engineering - CAE) texnologiyalari qo‘llaniladi. CAD/CAM/ CAE tizimlarini ahamiyatini tushinish
uchun biz mahsulotni loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlaridagi har xil muamolami yechimi va ketma-ketliklarini o‘rganib chiqishimiz kerak. Barcha bu masalalar birgalikda mahsulotni hayot sikli (product cycle) deb nomlanadi55. Masalan, 7.1-rasmda, Zeyd tomonidan taklif qilingan mahsulotni hayot siklining qisman yangilab o‘zgartirilgan ko‘rinishi keltirilgan. Tasvirda uzluksiz to‘rtburchak bilan cheklab, mahsulotni hayot siklini asosiy ikki - loyihalash va ishlab chiqarish — jarayonlari koVsatilgan. Loyixalash jarayoni, asosan marketing bo'limga murojaat qiluvchi mahsulotni qo‘llovchi-foydalanuvchilar talabidan boshlanib, tayyor mahsulot loyihasi ko‘rinishida yakunlanadi. Ishlab chiqarish jarayoni bo‘lsa texnikaviy talablardan boshlanib, tayyor mahsulot ishlab chiqarish bilan yakunlanadi.
|
1 ^
а;кшк
|
Cayih^y Viitsusb пмквШ
|
|
* . ыЬЬ .
|
va kvUikh . via
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t i’7lli III! |> HlMllt ' WllH'le -h e ,, ,4 .
|
ti'Ulu utIWi m
|
1<м llutlitii
• UIihUIi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
latlihl
|
c
|
4I> i
|
41
|
b-SJ*!4 Jc I •
r* ’
Do'stlaringiz bilan baham: |
