Тўғонлар сув оқимини тўсиб, олдидаги сув сатҳини кўтарувчи гидротехник иншоотлардир

w_mm=w_i^кир*К_юм=1,72*1,15=1,98 м2
II-II -қирқим учун:
w_mm=w_i^кир*К_юм=5,32*1,15=6,12 м2
III-III-қирқим учун:
w_mm=w_i^кир*К_юм=10,12*1,15=11,64 м2
бу ерда: К_юм=1.1-1.15 – тупроқнинг юмшалиш коэффициенти (қум)
Тупроқтепа шаклини учбурчаксимон деб қабул қилиб, унинг ўлчамларини аниқлаймиз:

0,97
1,69
2,34
бу ерда: - қияликлар коэффициентлари бўйича ўртача қиймат.
Тупроқтепа кўндаланг кесими юзасини ўлчамлари аниқланганда, ушбу қурилиш жараёни ер қазиш-ташиш машинаси (бульдозер ёки тиркама скрепер) билан бажарилишини инобатга олиш лозим.
m₁ = 3; 4; 5 – тупроқтепанинг машина ҳаракат қиладиган қиялиги коэффициенти;
m₂ = 1,25 – тупроқтепанинг тупроқ сочилиши натижасида ҳосил бўладиган қиялиги коэффициенти (табиий қиялик).
Қурилиш тавсияларига кўра ер қазиш-ташиш машиналари билан кўтариладиган тўкмалар баландлиги 3 метрдан ошмаслиги керак – h_т.т.i  3,0 м .
Агар тупроқтепа баландлигининг топилган қиймати 3 метрдан кичик ёки тенг бўлса, унда тупроқтепа топилган ўлчамлари билан учбурчаксимон шаклдадир. Агар тупроқтепа баландлигининг топилган қиймати 3 метрдан катта бўлса, унда тупроқтепа трапециясимон шаклда бўлиб, қуйидаги ўлчамларга эгадир:
m₁ ва m₂ – қолади; h_т.т.i = 3 м
м
М

2-чизма. Тўғон ва тупроқтепаларнинг кўндаланг қирқимлари.


Тўғон асоси остига тупроқни қирқиш бўйича машина танлаш учун бу жараёнда тупроқни ўртача суриш масофасини L_сур аниқлаш лозим:
м

бу ерда: – тўкманинг энг кичик баландлиги бўлган қирқимда тупроқни суриш масофаси.

– тўкманинг энг катта баландлиги бўлган қирқимда тупроқни суриш масофаси.


Конни лойиҳалаш
Технологик жараёнларни бажаришда тупроқни йўқолишларини ҳисобга олганда конда қазилаётган тупроқ ҳажми:
м³
Кон ўлчамларини аниқлаш учун унга ишлов бериш технологиясини кўриб чиқиш лозим. Конда тупроққа ишлов бериш учун кўп чўмичли ёки тўғри куракли бир чўмичли экскаваторлар қабул қилинади. Тегишли экскаваторни танлаб, унинг техник тавсифномаси бўйича тупроқни энг катта
ишлов бериш баландлигини, шунингдек конга бир ярусли ишлов берилади деб, коннинг фойдали чуқурлигини аниқлаш мумкин.
Қидирилаётган экскаватор чўмичининг сиғимини бир ойда конда ишлов берилаётган тупроқ хажми бўйича аниқлаш мумкин:
м³/ой
бу ерда: ой – асосий ишларни бажариш муддати, ой;
– ойлар бўйича ишларни бажарилишини нотекислигини ҳисобга олувчи коэффициент.
Экскаватор чўмичининг сиғими (q)ни қуйидаги қийматларини қабул қилиш тавсия қилинади: