Тиббиёт институтлари талабалари учун ўЌув адабиёти

Asoratlari. Azotemik uremiya, buyrak po‘stloq qismining yorilib ketishi, zotiljam, parotitlar, otitlar va boshqalar.
Tashxisi va qiyosiy tashxisi. Klinik belgilarga asoslanib kasallikka xos tashxis qo‘yiladi (buyrak, yetishmovchiligi belgilari bilan isitma chiqishi, og‘ir hollarda gemorragik holatlarning kuzatilishi). Siydikda yuz beradigan o‘zgarishlarni ham hisobga olish kerak. Oqsil, eritrotsitlar paydo bo‘lganda ba’zan kanalchalarning degenerativ hujayralariii va fibrinli silindrlarni ko‘rish mumkin. Kasallikni differensial tashxis qilishda gripp, toshmali tif, sariqsiz leptospiroz, o‘tkir nefrit, o‘tkir qorin og‘rig‘i, toshmali terlama, Ku-isitmasi, sepsis, kapillarlar toksikozi kabi kasalliklarni hisobga olish kerak. Kasallikning 19-kunidan boshlab poliuriya boshlanadi, sutkalik diurez miqdori 3—5 litrga yetadi. Nerv sistemasi zararlanishining belgilari miyaning infeksion-toksik shishishiga bog‘liqdir.
Davosi. Davo laboratoriya, «Sun’iy buyrak» bilan jihozlangan maxsus bo‘limlarda olib borilishi zarur. Og‘ir hollarda 3—4 hafta davomida bemor ko‘rpa-to‘shak qilib yotishi lozim. Kasallik og‘ir kechganda 2— 3 hafta sutli va o‘simlik mahsulotlaridan tayyorlangan parhez taomlar yeyish, ko‘p-ko‘p suyuqlik ichish zarur. Isitmalash davrida katta miqdorlarda askorbin kislota, V1 8₁₂, R, RR vitaminlari yoki mushak ichiga natriy nikotinat (oxirgisi gemorragik belgilar rivojlangan vaqtda) tavsiya etiladi.
Etiotrop dori-darmonlarning yo‘qligi sababli asosiy o‘rinni patogenetik terapiya egallaydi, u buyrak yetishmovchiligini davolash va profilaktika qilishga, suv va tuz almashinuvini sozlashga, yurak-tomir faoliyatini quvvatlab turishga, tomirlar devori rezistentligini saqlashga, asoratlarning oldini olishga yo‘naltirilgan bo‘ladi.
Antigistamin preparatlari (dimedrol, pipolfen) ni qo‘llash ham maqsadga muvofiqdir, bular kapillarlar o‘tkazuvchanligini pasaytirishi natijasida buyrak oraliq to‘qimalari jadalligini kamaytiradi. Natriy xloridning izotonik eritmasi, glukoza, gemodez tavsiya etiladi. Tomirlar yetishmovchiligi rivojlangan vaqtda 5% li albumin plazmasi, reopoliglyukin quyiladi. Infeksion-toksik shok holatining kelib chiqishi xavfi tug‘ilgan vaqtda prednizolon, gidrokortizon buyuriladi. Yurak yetishmovchiligi yuz berganda venaga korglikon yoki strofantinni bo‘lib-bo‘lib yuboriladi, og‘riqqa qarshi analgin, promedoldan ukol qilinadi. Ikkilamchi infeksiya qo‘shilgan vaqtda antibiotiklar tayinlanadi.