Tibbiyot psixologiyasi

II Bob Koronavirus infeksiyasi va uni kelib chiqishi
2.1. Koronavirus infeksiyasi va uni epidimiologiyasi
Bugungi kunda jaxon sog’liqni saqlash tashkilotining eng dolzarb muammolaridan biri surunkali va infeksion kasalliklarni oldini olish va ularni davolash masalasi hisoblanadi . Xususan 2019 yil dekabr oyida Xitoyda birgina Covid infeksion kasalligini paydo bo’lishi va 2020 yilning boshidan boshqa mamlakatlarda ham qayd etila borganligi buning yaqqol misoli bo’ladi . 2020 yil 15 mart kuni O’zbekiston hududida ham ilk marotaba Koronavirus infeksiyasi qayd etildi. Bu infeksion kasallik shiddat bilan boshqa mamlakatlarga ham kirib bordi .
Ko’pgina hollarda koronavirus kasalligi ikki senariydan biriga to’g’ri keladi:
– Yengil va og’ir.
Rivojlanish davri yuqtirish vaqtidan boshlab birinchi alomatlar paydo bo’lgunga qadar o’rtacha 5-7 kun o’tadi. Odamlarning 98 foizida rivojlanish davri 11 kundan oshmaydi. Bundan tashqari, agar infeksiya yaqin aloqada bo’lgan odamdan yuqtirilgan bo’lsa, unda alomatlar paydo bo’lishi vaqti oldingidan pastroq bo’lishi mumkin – 3 kungacha. Koronavirus alomatlari yengil shaklida odamlarning 80% gacha kasallik yuqadi. Alomatlar jihatidan kasallik kursi odatdagi GRIP (ORVI)ga o’xshaydi, ammo ba’zi o’ziga xos xususiyatlar mavjud. Ular orasida – tana haroratining uzoq vaqt ko’tarilishi (37-37,5 daraja), hidning yo’qolishi (1 kun).
Koronavirus yengil formasi vaqtida ko’pchilik bemorlar quyidagi birinchi alomatlarni qayd etishadi:

• 
  engil isitma (37.1-37.5) va umumiy holsizlik. (ko'pincha);
  
• 
  mushaklarning kuchsizligi yoki og'riq paydo bo'ladi:
  
• 
  ehtimol burun bitish (nisbatan keng tarqalgan) (2-3 kun).
  

• 
  yengil yo'tal rivojlanadi. Ko'pchilik uni yuzaki deb tavsiflaydi;
  
• 
  hid bilish va ta`m bilish yo'qoladi (eng keng tarqalgan simptom) ta'm darhol yoki birozdan keyin yo'qoladi. Tuzli ovqatlar achchiq tuyulishi mumkin, umuman olganda, taomlarning ta'mi tanib bo'lmaydigan darajada (ko'pincha);
  
• 
  uncha yuqori bo`lmagan tana haroratining davom etishi (ko'pincha);
  
• 
  ovqat hazm qilish muammolari ko'pincha qo'shiladi - bo'shashgan axlat, ko'ngil aynish (ko'pincha) (5-6 kun).
  

• 
  Koronavirus alomatlari pasayadi. Biroq engil tana harorati bo'lishi mumkin, hid bilish yo`q, lekin umumiy holat yaxshilanadi (10-14 kun).
  
• 
  To’liq sog`ayish.
  

1-Kun

• 
  Umumiy bezovtalik, zaiflik, tana haroratining 37,1-37,5 gacha ko'tarilishi mumkin . Ba'zan harorat 38 daraja va undan yuqori darajada ko'tarilishi mumkin (ko'pincha);
  
• 
  mushaklarning kuchsizligi yoki tanada og'riqlar bo'ladi (ko'pincha).
  

2-3 Kun

• 
  Engil yo'tal rivojlanadi (ko'pincha);
  
• 
  Hidi hissi yo'qoladi (ko'pincha);
  
• 
  Ovqat hazm qilish bilan bog`liq muammolari ham bo'lishi mumkin (ko'pincha).
  

5-6 kun
Birinchi alomatlardan 5-7 kun o’tgach, asoratlar boshlanadi. Alomatlar qo’shiladi:

• 
  Tana harorati 38 darajaga va undan yuqori ko'tariladi;
  
• 
  nafas siqilishi;
  
• 
  ko'krak qafasidagi siqilish;
  
• 
  o'ta zaiflik.
  

Bunday alomatlar o'pkaning shikastlanishini ko'rsatadi.
Nafas olish bilan bog`liq muammolar bir necha kun davomida yomonlashishi mumkin.