Tijorat banklarining to’lovga layoqatligi va likvidligi bank aktivlari likvidliligi tahlili

Joriy likvidlik koeffitsiyentini hisoblashda quyidagi ko‘r- satkichlardan foydalanildi:

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki metodikasi orqali hisoblanadigan likvidli aktivlar, yaqin 30 kun mud- datga milliy va chet el valutasida berilgan kreditlar (hech bo‘lmaganda bir marta prolongatsiya qilingan ssudalar bun- dan mustasno), shuningdek, bank foydasiga bo‘lgan yaqin 30 kun ichida amalga oshiriladigan to‘lovlar;
   
2. 
   talab qilib olinguncha bo‘lgan majburiyatlar – O‘z- bekiston Respublikasi Markaziy banki metodikasi orqali hisoblanadi, bunda boshqa kredit tashkilotlaridan 30 kun muddatga olingan kreditlar va bank tomonidan 30 kun muddatda majburiyatlarni o‘z zimmasiga olish bo‘yicha ka- folat va kafilliklarning 50 %ni ham o‘z ichiga oladi.
   

Yuqoridagi ko‘rsatkichlar Markaziy bankning metodika- si bo‘yicha va tijorat banklarining balans ma’lumotlari aso- sida hisoblandi. 2008–2012-yillar mobaynida tijorat bank- larining joriy likvidlik koeffitsiyentlari yillar bo‘yicha quyi- dagicha bo‘lganligi aniqlandi.
7.1-jadval

Tijorat banklarining 2008–2012-yillar mobaynida joriy likvidlik koeffiitsiyenti

Tijorat banklari	2008-y. holatiga ko- effitsiyent, (%)	2009-y holatiga ko- effitsiyent, (%)	2010-yil holatiga ko- effitsiyent, (%)	2011-y holatiga ko- effitsiyent, (%)	2012-y holatiga ko- effitsiyent, (%)
OATB «O‘zsanoatqurilishbank»	58,5	83,5	85,7	80,7	54,3
O‘z R DT «Xalq banki»	72,4	68,4	95,0	75,6	86,9

Demak, 2008–2012-yillarda OATB «O‘zsanoatqo‘rilish- bank»ning joriy likvidlik koeffitsiyenti mos ravishda 58,5 %, 83,5 %, 85,7 %, 54,3 %ni va O‘zR DT Xalq bankining jo- riy likvidilk o‘rtacha koeffitsiyenti mos ravishda 72,4 %, 68,4 %, 95 %, 75,6 % va 86,9 %ni tashkil qilgan. Mazkur koeffitsiyentning optimal belgilangan miqdori 30 %ni tash- kil qiladi.

Mazkur tijorat banklarida joriy likvidlik koeffitsiyenti- ning belgilangan me’yorga nisbatan 2008–2012-yillar mo- baynida o‘zgarishini tahlil qiladigan bo‘lsak, quyidagi holat- ni kuzatishimiz mumkin bo‘ladi.
Mazkur jadval ma’lumotlariga ko‘ra ko‘rib chiqilayot- gan banklarning joriy likvidlik koeffitsiyentlari belgilangan me’yordan (joriy dikvidlik koeffitsiyentining optimal belgi- langan me’yori 30 %) bir necha barobar oshib ketgan. Jum- ladan, OATB «O‘zsanoatqurilishbanki»da 2008-yilda joriy likvidlik koeffitsiyenti 1,95 martaga, 2009-yilda 2,8 mar- taga, 2010-yilda 2,9 martaga, 2011-yilda 2,7 martaga va 2012-yilda 1,8 martaga oshgan.

142


7.2-jadval