Til va madaniyat

1.6. Hararet (Susuzluk).
Oruç tutmak ve güneş ışığına maruz kalmak vücuttaki suyun 
azalmasına sebep olduğundan kişinin vücut sıcaklığı yükselir, dudak- 
larda kuruma ve çatlama, baş dönmesi, tansiyon gibi rahatsızlıklar 
ortaya çıkar. Aşağıdaki beyitte, güneş olarak tasavvur edilen sevgiliyi 
gören âşığın hali, hararet içindeki insanın durumuna benzetilmiştir:
Kün tüş olmay rûze vü ıssıgdın ol ay kıldı 
Za’f ni harâret dur kuyaş ya Rab ki tapkay sin zevâl (G. 401/3).
(Qay sevgilinin verdiği hararetten, oruç ve sıcaklıktan güneş 
öğleye ulaşamaz. Ey Allah’ım! Hararetten zayıf düşen güneş, zeval 
bulacaktır).
Divanda susuzluğa narenc (portakal) şerbetinin iyi geldiği 
söylenmiştir:
Şûh nârencî libâsı hecri köŋlüm örtedi 
Şerbet-i nârenc ite almas maŋa def’-i ‘ataş (G. 273/3).
(Şuh sevgilinin turuncu kıyafetini görememek gönlümü yaktı.
Portakal suyu bile susuzluğumu gideremez).
1.7. Safra Hastalıkları.
Safra, insan vücudunda bulunan dört sıvıdan biridir.Ka-
raciğerde salgılanan yeşil ve sarı renkli bu sıvı, öd kesesi denilen bir 
yerde bulunur. Safranın az ya da çok salgılanması durumunda safra 
hastalıkları ortaya çıkmaktadır.
Safra rahatsızlığı olan insanlara tatlı yemenin zarar vere-
ceği inanışı aşağıdaki beyitte dile getirilmiştir. Beyitte; sevgili-
nin lal dudağı ile şeker, âşığın sarı yüzü ile safra arasında çağrışım 
oluşturulmuştur:
La’li şevkida sarıg yüzni yaşurdı kan yaş 
Gerçi safrâsa çüçük şerbet imes tur dâfi’ (G. 303/4).
(Sevgilinin dudaklarının arzusundan sarı yüzünü kanlı yaşlar 
ıslattı. Safraya tatlı şerbet faydalı değildir).
Öd kesesi (zehre), safra adlı sıvının bulunduğu armut şek-
linde küçük bir kesedir. Halk arasında ödü patlayan kişinin öleceğine 
inanılmaktadır. Ayrılık gecesinin dehşeti, çok çetindir. Şair, ayrılık 
gecesini tasvir ettiği beyitte, ansızın düş görse korkudan ödü pat-
layıp öleceğini ifade etmiştir:
14
Muhterem SAYGIN

---

Uşbu hicrân kiçesin tüş körsem irdi nâ-gehân 
Ölgey irdim vehmdin elbette zehrem yarılıp (G. 59/4).
(Bu hicran gecesinde düş görsem ansızın korkudan ödüm 
patlayıp ölecektim).