Til va madaniyat

2. Hamseleri 
Türk edebiyatında ilk hamseyle öncü konumundadır. 

---

43
Ali Şir Nevai Eserleri ve Dest-i Hatti Nevadirü'n-Nihaye
Mesnevilerinde kendi görüşlerini telkin çabasındadır. Nevâyî, 
mesnevilerinin arasında serpiştirdiği tip ve kişiliklerden bazılarını 
detaylandırarak eserlerinin ana konusu yapmış, kendi kişiliğini 
de eserlerine yansıtmıştır. Eserlerinin adları her ne kadar Türkçe
olmasa da Arap ve Fars zihin dünyasından tamamen farklı olarak 
yansıttığı kişilikler ve olaylar Türk karakterlidir. Onun hikâye 
kahramanlarında kişiliğinin izleri vardır. Mesnevileri ve konuları ve 
yapılan çalışmalar kısaca şöyledir:
Ferhad ü Şirin 'de Ferhat, haksızlıkla mücadele eden, mazlumu 
koruyan, zalimlere karşı koyan bir tiptir. Onun eserinde Ferhat, üstün 
kişilikli bir hakan oğlu olarak kendi toplumunu temsil eder. 
Zarîf, Hâdî, P. Şemsiyev (hzl.) (1963). Alî Şîr Nevâyî, Ferhâd ü 
Şîrîn. Taşkent.
Tekin, Gönül Alpay, Ferhad ü Şirin, Türk Dil Kurumu Yayınları, 
Ankara, 1994.
Leyli ve Mecnun'da ise Mecnun bir eren konumundadır.
Çelik, Ülkü, Leyli ve Mecnun, Türk Dil Kurumu Yayınları, 
Ankara, 1996.
Sedd-i İskenderi’de, Adı İskender olan ancak esas itibariyle 
Zülkarneyn ile bütünleşen ve dünyayı fethetme konulu efsanevî ve 
tarihi mesnevisi olan eserde, devlet, şah, halkın yönetilmesi, adalet, 
hakikat gibi konulara da değinmiştir. Eserinde yarattığı İskender 
karakteri akıllı ve adaletli hükümdardır.
Tören, Hatice, Sedd-i İskenderi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 
Ankara, 2001.
Hayretü’l-Ebrar ile ahlak türünde, dini konular ve yaşanan 
çağın toplum hayatını yansıtır. 
Sabir, Muhammed, Hayretü’l-Ebrar (İnceleme-Metin İndeks), 
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, yayımlanmamış doktora 
tezi, 3 cilt, 1961.
Türk, Vahit, Doğan Şaban, Hayretü’l-Ebrar, Türk Kültürünü 
Araştırma Enstitüsü, 2018.
Seb'a-i Seyyare Nevâyî, bu mesnevisinde Behram Gur 
efsanesini ele almıştır. 
Zarîf, Hâdî, Alî Şîr Nevâyî, Seb’a-i Seyyâre. Taşkent, 1956.
Tural, Güzin, Emir Nizamüddin Ali Şir Nevâyî Hamse Dördüncü 
Dastan Seb’a-yi Seyyār, Haz. TDK, Ankara, 2015.