Tildagi ayrim so’zlar shakily jihatdan, ayrimlari ma’no jihatdan, bir xillari esa talaffuzi jihatidan o’xshash bo’ladi
Download 5.03 Kb. Pdf ko'rish
|
boshlangich sinf ona tili darsliklarida omonim antonim sinonim paronimlarning berilishi va ularni oqitish uslubiyoti
- Bu sahifa navigatsiya:
- Uyadosh so„zlar
|
Paronimlar (talaffuzdoshso„zlar) – ruschapara – ―juft‖ va grekcha onyma yoki
onoma – ―nom‖ degani bo‗lib, aytilishi bir-biriga yaqin, ammo yozilishi va ma‘nosi boshqa-boshqa so‗zlardir. Boshqacha aytganda, bir harf yoki bir tovush bilan farq qiluvchi so‗zlar paronimlardir. Paronimlar ko‗pincha bir tovushbilanbir-biridan farq qiladi: asr – asir, shox – shoh, amr – amir. Paronimlar bir so‗z turkumi doirasida yoki turli so‗z turkumlari doirasida kuzatiladi: zirak (ot) – ziyrak (sifat); asr (ot) – asir (ot). Omonimla va paronimlar haqida aytilganda shu narsa ma‘lumki, ko‗pincha orfoepiya qoidalariga rioya qilmaslik yoki so‗z fonetik strukturasini to‗g‘ri bilmaslikdan yuzaga keladi. Paronimlarning quyidagi turlari mavjud: lug„aviy (leksik) paronimlar: shox – shoh, asl – asil, nufuz – nufus, dara – dala, dadil– dalil; frazeologik paronimlar: jonikirdi (rohatlanmoq) – jonkirdi (tetiklashmoq), og‗zigaqaramoq (tinglamoq) – og‗zigaqaratmoq (mahliyoqilmoq). Uyadosh so„zlar bir turdagi narsa, belgi, voqea-hodisa, harakat ma‘nolarini ifodalaydigan, bir mazmuniy guruhga mansub bo‗lgan so‗zlardir: kiyim turlari: 35 ko‗ylak, shim, kostum, 8 do‗ppi; rang turlari: oq, qizil, sariq; ruhiy holatni bildiruvchi harakat turlari: yig‗lamoq, kulmoq, xo‗rsinmoq. Uyadosh so‗zlarni sinonim so„zlardan farqlash kerak. Sinonimlar bir tushunchaning turli qirralarini ifodalaydi, uyadosh so‗zlar esa bir-biriga yaqin tushunchalarni ifodalaydi. Qisqacha paronim lug„ati A Abadiy – mangu Adabiy – badiiy adabiyotga xos Abro‘ – qosh Obro‘ – e‘tibor, hurmat Abzal – ot, eshak, egar-jabdug‗i Afzal – a‘lo, yaxshi Abgor – nochor, xarob Afkor – fikrlar Adib – yozuvchi Adip – ko‗rpa, to‗n chetidagi mag‗iz Adl – adolat Adil – tik, egilmagan Adresat – xat oluvchi Adresant – xat yuboruvchi Azm – qat‘iy qaror, jazm Azim – g‗oyat katta, ulkan Ayon – ma‘lum, ravshan A‘yon – amaldorlar Alamon – olomon Al‘amon – omonlik uchun murojaat 8 WWW.google.ru sayti 36 Alo – ustiga: ―Nuralonur‖ A‘lo – eng yuqori, eng yaxshi Alam – jismoniy og‗riq A‘lam – diniy arbob, bosh muftiy Alpoz – ahvol, vaziyat, holat Alfoz – lafzlar, so‗zlar, iboralar Amr – buyruq, farmon Amir – podsho, xon (qad. Buxoroda) Ariq – suv oqadigan joy Oriq – ozg‗in Artish – tozalash Archish – po‗stlog‗idan ajratish Asl – tub, negiz, haqiqiy Asil – a‘lo sifatli, eng yaxshi Ato – in‘om, sovg‗a Ota – farzandli er kishi Achipti – oshiq o‗yini turi Achibdi – (qatiq) achibdi Ahil – totuv, inoq Ahl – bir sohaodamlari B Bad – yomon, yaramas Ba‘d – keyin, son‘g Badnafs – nafsi buzuq Badnafas – nafasi sovuq Bayon – yozmaish Bayan – musiqa asbobi Bazur – bahuzur, bemalol Bazo‗r – zo‗rg‗a 37 Bakor – koriga yaramoq Bekor – ishsiz Bal – raqs kechasi Ball – baho o‗lchov birligi Band – modda, paragraf, mashg‗ul Bant – sochga taqiladigan lenta Barmoq – a‘zo Bormoq – borish Biyron – so‗zamol, gapdon Biron – biror Bikr – iffatli qiz, bokira Bikir – pishiq, baquvvat Birov – kimdir Burov – burash, buramoq Bob – kitobning qismlari Bop – munosib Bod – kasallik Bot – tez, botmoq Borlik – mavjudlik Borliq – mavjudot Boshda – avval Boshida – yonida, oldida Bog‗li – bog‗ibor Bog‗liq – bog‗langan Bud – bor-yo‗qnarsa But – to‗liq, bekamu ko‗st Burj – 12 ta yulduz turkumi Burch – majburiyat Buril – burilmoq Burul – xoldor, ko‗kish (ot) 38 Burg‗i – parma Burg‗u – qadimgi cholg‗u asbobi Buqa – erkak qoramol Buq‘a – madrasadagi hujra D Davo – dori-darmon Da‘vo – arz, talab Davr – vaqtoralig‗i Dovur – otyopinchig‗i Dadil – dovyurak Dalil – isbot Dala – ekin ekiladigan joy, maydon Dara – ikki tog‘ oralig‗ida gijarlik Darz – yoriq, yorilgan Dars – mashg‗ulot, saboq Dazmol – kiyim tekislaydigan asbob Dastmol – qozon yuvgich Daha – shaharning ma‘muriy bo‗lishi Daho – kuchlizehn va iste‘dod Devon – shoirning she‘rlari to‗plami Divan – yumshoq mebel turi Diplomat – davlat xizmatchisi Diplomant – diplom yozuvchi kishi Dub – daraxt Dup – tovushga taqlid bildirgan so‗z E Ellik – son Enlik – ikki enlik (xat) 39 Esiz (attang, afsus) Essiz – esiyo‗q, nodon Ehzon – qayg‗u hukm surgan Eson – xayrliish, ezgulik Download 5.03 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|