Тилдаги ижтимоий-сиёсий лексика фаолиятининг

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-1318-1322 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 1319 www.ares.uz 
Бу «умумийлик», ўз навбатида, «инсон фаолияти ѐки унинг атрофидаги 
дунѐда объектлар ва ҳодисаларнинг табиий тақсимланиши» билан боғлиқ, 
чунки объектлар ва ҳодисаларнинг ўзаро боғлиқлиги тегишли сўзларнинг турли 
хил алоқаларини белгилайди. 
Шунинг учун ҳам аниқланган ижтимоий-сиѐсий луғатни тизимлаштириш 
ва кейинчалик ифодалашнинг энг мақбул йўли уни ўзаро боғлиқ мавзули 
гуруҳлар шаклида тақдим этишдир. 
АДАБИЁТЛАР ТАҲЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ 
Луғатдаги тизимли муносабатлар масаласи ҳақли равишда замонавий 
тилшуносликнинг марказий ва энг мунозарали масалаларидан бири 
ҳисобланади. Тилнинг лексик даражаси энг очиқ ва ўзгарувчан. Унинг динамик 
табиати, хусусан, лексик бирликларнинг (ЛБ) турли ўзаро таъсирида, 
лексемалар турли лексик-семантик гуруҳлар ва ассоциациялар ҳосил қилганда 
намоѐн бўлади. 
Шуни таъкидлаш керакки, бу ассоциациялар турли хил парадигматик 
муносабатларга асосланади. Бундай муносабатларни аниқлаш сўз мазмунининг 
дифференциал компонентларини топиш йўли билан амалга оширилади (умуман 
ўхшашлик ҳам, мазмундаги фарқ ҳам ҳисобга олинади). 
Бироқ, баъзи тадқиқотчилар адолатли таъкидлаганидек, «лексема 
воситаларининг кўп қиррали ва қулайлиги, сўзнинг полисемантиклиги, тилнинг 
лексик 
даражасининг 
тушунчалар 
тизимига 
боғлиқлиги 
тизимли 
боғланишларни аниқлашни қийинлаштиради». 
Шундай қилиб, луғатдаги структуравий бирлашмалар интеграл семантик 
хусусиятларнинг умумийлиги асосида шаклланади. Бу гуруҳларнинг 
фарқланиши бир қатор дифференциал белгиларнинг мажмуасига кўра амалга 
оширилади. 
Атрофдаги оламнинг турли предметлари ва ҳодисаларининг бир-бири 
билан мураккаб, тез-тез кесишувчи алоқалари ва муносабатлари «тилнинг 
лексик таркибига таъсир ўтказиш, уни ўзаро боғланган лексик блокларга 
бўлиш» хусусиятига эга. 
Маҳаллий ва хорижий тадқиқотчиларнинг асарларида шунга ўхшаш 
«модуллар» нинг табиати ва моҳияти масаласи қайта-қайта кўтарилган. Бироқ, 
ҳеч қандай интеграл, тўлиқ назариянинг йўқлигига қарамай, бу изланишлар, 

---