Тиниқ ва тиниқ бўлмаган суюқликларнинг кинематик қовушқоқлигининг стандарт усули ва динамик қовушқоқлигини

9. Калибрлаш ва текшириш. 
9.1 Вязкозиметрлар - фақат 6-бандда кўрсатилганидек, калибрланган вязкозиметрлар, 
термометрлар ва вақтни ўлчайдиган асбобни ишлатинг. 
9.2 Сертификатланган эталон қовушқоқлик стандартлари (А1.2-жадвал) – улар 
лабораторияда тасдиқлаш воситаси сифатида фойдаланиш учун мўлжалланган. 
9.2.1 Агар кинематик қовушқоқлик А4 иловаси асосида тасдиқланган диапозон 
оралиғига мос келмаса, хато манбасини аниқлаш учун процедуранинг ҳар бир босқичини, 
шу жумладан термометр ва вязкозиметрни калибрлашни қайта кўриб чиқиш керак. А1 
иловасида мавжуд стандартлар ҳақида батафсил маълумот берилган. 

---

9.2.1.1 А4 иловасида ҳисоб-китобларга муқобил равишда 1-жадвалда тахминан рухсат 
этилган диапозон қўлланилиши мумкин. 
9.2.2 Энг кенг тарқалган хатолик манбалари капилляр тешикка тушган чанг зарралари 
ва ҳароратни ўлчаш хатоликларидир.
9.3 Калибрлаш константаси С, калибрлаш жойидаги гравитацион тортишиш кучига 
боғлиқ, ва шунинг учун стандартлаштириш лабораторияси томонидан прибор константаси 
билан бирга берилиши керак. Гравитациявий тортишиш тезлиги g, 0.1% дан кўпроқ фарқ 
қиладиган бўлса, калибрлашни қуйидаги каби ўзгартиринг: 
С
2
=
(
𝒈
𝟐
𝒈
𝟏
)хС
1
(1) 
Бу эрда 1 ва 2 индекслари мос равишда стандартлаш лабораториясини ва синов 
лабораториясини билдиради. 
10. Кинематик қовушқоқлик учун умумий процедура. 
10.1 Вязкометр ваннасини А2 иловасида келтирилган шартлар асосида ва 
термометрларнинг калибрлаш сертификатларига киритилган тузатишларни ҳисобга олган 
ҳолда 6.3.1-бандда кўрсатилган чегаралар доирасида талаб қилинадиган текшириш 
ҳароратига мосланг. 
10.1.1 Термометрлар калибрлаш вақтидаги каби бир хил шароитда, вертикал ҳолатда 
бўлиши керак. 
10.1.2. Ҳароратни аниқ ўлчашни таъминлаш учун калибрлаш сертификатларига эга 
бўлган иккита термометрдан фойдаланиш тавсия этилади (6.4). 
10.1.3 Параллакс хатоларини бартараф қилиш учун улар тахминан линзалар мажмуаси 
билан беш марта катталаштириш керак. 
10.2 Тахминий кинематик қовушқоқлиги мос келадиган тоза, қуруқ, калибровка 
қилинган вязкозиметрни танланг (яъни, қовушқоқлиги жуда юқори бўлган суюқлик учун 
катта капиллярли ва қовушқоқлиги кам бўлган суюқликлар учун майда капиллярли). 
Оқим давомийлиги 200 с дан кам бўлмаслиги ёки D 446 да кўрсатилган каби бўлиши 
керак.
10.2.1 A.1.1-жадвалда ҳар хил турдаги вязкозиметрлар учун ўзига хос аниқ иш 
маълумотлари келтирилган. Турли вискозиметрлар турларини ишлаб чиқариш бўйича 
кўрсатмалар D 446 да келтирилган. 
10.2.2 Агар синов ҳарорати шудринг нуқтасидан паст бўлса, вязкозиметрни 
одатдагидек тўлдиринг, яъни 11.1 бандда талаб қилингани каби. Таркибидаги намлик 
капилляр деворларига конденсацияланмаслиги ёки музламаганлигига ишонч ҳосил 
қилинг. Ишчикапилляр ва приурочивая тўп ичига тест қисмини чизиш жойда тест 
қисмини ушлаб қолиш учун колба ичига резина стоппер ўрнатинг, ва ҳаммом ичига 
вязкозиметрни киритинг.Кирганингиздан сўнг, вязкозиметрнинг ҳаммом ҳароратига қадар 
етиб боришини кутинг ва қопқоқларни олиб ташланг. Қовушқоқликни қўлда аниқлашда 
намунанинг бир қисмини заряд қилиш учун доимий ҳароратли ҳаммомдан чиқариб 
бўлмайдиган вязкозиметрлардан фойдаланманг. 

---

10.2.2.1 Вязкозиметрнинг очиқ учига боғланган юмшоқ пакетли қуритиш найчалардан 
фойдаланишга йўл қўйилади, аммо бу шарт эмас. Агар улар ишлатилса, қуритиш 
найчалари вязкозиметрнинг конструкциясига мос келиши ва намунанинг оқимини 
приборда ҳосил бўладиган босимга таъсир этмаслиги керак. 
10.2.3. Силикон суюқликлар, фторокарбонлар ва бошқа тозалаш воситаларини қўллаш 
орқали олиб ташлаш қийин бўлган бошқа суюқликлар учун ишлатиладиган 
вязкозиметрларни калибрлаш ташқари, бу суюқликларни эксклюзив фойдаланиш учун 
ажратилиши керак. Бундай вязкозиметрларни калибрлаш текширувларини тез-тез 
такрорланг. Ушбу вязкозиметрларни тозалашдан олинган ювиш воситаларини бошқа 
вязкозиметрларни тозалаш учун ишлатманг.