Tiplarni dinamik tarzda

Visual C++ muhitida hisobot shaklini tayyorlash va chop etish elementlari. Buning uchun maʻlumotlar bazasini bilish talab qilinadi. Quyidagicha masala berilgan bo‘lsin.
Masala. Universitet maʻlumotlar bazasi berilgan bo‘lsin. Unda talaba va semestr nomli jadvallar bo‘lsin.
14.1-jadval.Talaba jadvalining tuzilishi

Maydon nomi	tipi	Izoh
ID_Book	Butun son (int)	Birlamchi kalit maydon
Num_Book	matnli (10 belgi)	Talabaning reyting daftari raqami
Name	matnli (30 belgi)	Talabaning ismi sharifi
Year	Butun son (int)	Tug‘ilgan yili

14.2-jadval. Semestr jadvalining tuzilishi

Maydon nomi	tipi	Izoh
ID_Session	Butun son (int)	Birlamchi kalit maydon
ID_Book	Butun son (int)	reyting daftari raqami
Mathematics	Butun son (int)	Matematika bahosi
Informatics	Butun son (int)	Informatika bahosi
Philosophy	Butun son (int)	Falsafa bahosi

Ushbu jadvallarning o‘zaro munosabati quyidagi bog‘lanish orqali ifodalangan bo‘lsin.

14.1-rasm. Jadvallarning relyatsion bog‘lanishi.
Berilgan maʻlumotlar asosida hisobotlardan foydalanishni tashkil qilib beruvchi dasturni ishlab chiqishni ko‘ramiz. Quyidagi maʻlumotlarni o‘z ichiga olgan hisobot yaratish lozim:

• 
  Reyting daftarini
  
• 
  Talabaning ismi – sharifi
  
• 
  Matematika bahosi
  
• 
  Informatika bahosi
  
• 
  Falsafa bahosi
  
• 
  Talabaning o‘rtacha bahosi
  

Joriy hisobotni yaratishda maʻlumotlar Microsoft Access DBMS tomonidan hosil qilingan so‘rov orqali olinadi. So‘rov Query1 deb ataladi. Hisobot alohida shaklda ko‘rsatilishi kerak.
Buning uchun quyidagi amallar bajariladi:

1. 
   Microsoft Visual Studio tizimi orqali Windows Forms dastur shabloni yordamida loyiha yaratiladi. Microsoft Visual Studio ishga tushirilgandan so‘ng, siz yangi loyiha yaratish kerak. Windows Forms dastur shabloni yordamida yangi loyihani yaratish va saqlashning batafsil olroq ytib o‘tilgan.
   
2. 
   Maʻlumotlar bazasini yaratish yoki tayyor maʻlumotlar bazasi faylini yuklash olish lozim. Maʻlumotlar bazasi uchun Microsoft Access maʻlumotlar bazasini boshqarish tizimi yordamida yaratiladi. Maʻlumotlar bazasida ikkita
   

tegishli jadval talaba va sesmestr, shuningdek, hisobotni yaratish uchun ishlatiladigan Query1 so‘rovi yaratib olish kerak.

3. 
   Maʻlumotlar bazasi faylining loyihaga ulanishi. Maʻlumotlar bazasi faylini loyihaga ulashdan oldin ushbu faylni loyiha fayllari saqlanadigan papkaga saqlashni tavsiya etamiz. Foydalanish uchun “Education.mdb” maʻlumotlar bazasi, uni standart usulda loyihaga ulash kerak. Loyihaga maʻlumotlar bazasi faylini ulash uchun "Add Connection" dan foydalaniladi. Bu amal kontekst menyudan buyruq ro‘yxatida chaqiriladi.
   
4. 
   Natijada “maʻlumotlar manbasini tanlash” oynasida maʻlumotlar manbai (Data Source) ni tanlash uchun - Microsoft Access maʻlumotlar bazasi fayli ulash kerak. Keyingi oynada "maʻlumotlar bazasi fayl nomi" dagi “ulanish Qo‘shish” maʻlumotlar bazasi fayliga yo‘lni ko‘rsatiladi (“Browse” tugmasi orqali).
   
5. 
   Asosiy loyiha oynasini ishlab chiqish. Topshiriq shartiga ko‘ra hisobot alohida shaklda ko‘rsatilishi lozim. Shuning uchun loyihaning asosiy shakli 14.2- rasmda ko‘rsatilgandek shaklga ega bo‘ladi.
   

14.2-rasm.
Agar rasmda ko‘rib turganingizdek, shakl button1 nomidagi faqat bitta tugma turini o‘z ichiga oladi. "Show Report" tugmasini bosgandan so‘ng hisobot boshqacha shaklda ko‘rsatiladi. Quyidagi xususiyatlarini sozlash kerak:
Boshqarish elementi button1 ning Text = «Show Button»
Boshqarish elementi Form1 ning Text = «Report Viewer»

6. 
   Hisobot faylining loyihaga ulanishi. Microsoft Visual Studio dasturida har bir hisobotda «*.rdlc» kengaytmasiga ega fayl mavjud. Bu fayl hisobotda hosil qilingan maʻlumotlarni o‘z ichiga oladi. Microsoft Visual Studio dasturida fayl yaratish uchun loyiha menyusidan Add New Item buyrug‘ini chaqiriladi (14.3- rasm).
   

14.3-rasm. Loyiha menyusidan Add New Item amali

7. 
   Natijada, «Add New Item…» hisobot shablonini tanlash kerak bo‘lgan oyna ochiladi (14.4-rasm) va hisobot fayli uchun nom belgilanadi.
   

14.4-Rasm. Hisobot shablonini tanlash va hisobotni o‘rnatish Tanlovni tasdiqlagandan so‘ng Microsoft Visual Studio oynasida hisobotning asosiy oynasi ko‘rsatiladi.
Hisobot oynasida hisobotni loyihalashtirish lozim. Buning uchun quyidagi lozim.

1. 
   ToolBox asboblar paneli. ToolBox paneli - hisobot elementlarini loyihalash uchun ishlatiladi.
   

14.5-rasm. ToolBox panel va hisobot loyihalashtirish vositalari.

2. 
   Hisobot yaratish uchun - Microsoft Visual Studio hisobotini ishlab chiqish uchun bir qator taklif etiladigan standart shablonlar bor. Bu boshqaruvlardan turli hisobotlarning ko‘rinishini (taqdimotini) loyihalashtirish uchun foydalanishingiz mumkin.
   

Quyidagi elementlar taklif etiladi:
TextBox - Hisoblashlar natijasida olingan teglar, maydonlar yoki qiymatlarni ko‘rsatadi;
Line - nuqta yoki undan ko‘p qalinlikka ega bo‘lgan chiziq chizadi;
Table (jadval) - nazorat ustunlar va qatorlar o‘zgarmaydigan maʻlumotlarni ko‘rsatadi;
Matrix - o‘zgaruvchan raqamli, ustunlar va qatorlar o‘zgaruvchan raqami bor maʻlumotlarni jamlash ko‘rsatiladi; Rectangle - hisobot elementlari uchun shablon sifatida to‘rtburchak chizadi;
Image - tasvirni bitmap sifatida ko‘rsatadi (masalan, logotip yoki fotosurat); Subreport - hisobot chegaralari doirasida bog‘liq sub-hisobot ko‘rsatadi;
Chart - Maʻlumotlarni har xil turdagi diagrammalar ko‘rinishida ko‘rsatadi;
Gauge - Maydon yoki ifodaning qiymatini chiziqli yoki radial qarama-
qarshilik ko‘rinishida ko‘rsatadi.
Har bir nazoratdan foydalanishning o‘ziga xos xususiyatlariga kirmasdan, muammoni hal qilish uchun jadval nazoratidan foydalanamiz. Bu nazorat ustunlar son va qatorlar bir o‘zgarmaydigan qator bor maʻlumotlarni ko‘rsatadi.Bu elementlarning foydalanish xususiyatlari tizimda bir xil amalga oshiriladi.