Tizimini rivojlanishining kontseptual
Download 58.99 Kb. Pdf ko'rish
|
1-MAVZU (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- «Ta’lim to‘G‘risida»gi Qonunning tuzilishi. Unga ko‘ra O‘zbekiston ta’lim tizimi va turlari
- Kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlari
|
1- MAVZU: O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TA’LIM TIZIMINI RIVOJLANISHINING KONTSEPTUAL ASOSLARI Reja 1. Kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlari 2. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish bosqichlari 3. «Ta’lim to‘G‘risida»gi Qonunning tuzilishi. Unga ko‘ra O‘zbekiston ta’lim tizimi va turlari 1997 yilning 29 avgustida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX sessiyasida «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» qabul qilindi. Ulardan ta’lim-tarbiya va kadrlar tayyorlash tizimini isloh qilishga oid asosiy yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatib berildi. Ma’lumki, kadrlar tayyorlash milliy dasturi besh bo‘limdan iborat bo‘lib, unda kadrlar tayyorlash tizimini isloh qilish omillari, dasturning maqsadi, vazifalari va uni ro‘yobga chiqarish bosqichlari, kadrlar tayyorlash tizimini rivojlantirishini asosiy yo‘nalishlari, dasturning ro‘yobga chiqarishga oid chora-tadbirlar belgilab berilgan. Dasturning 3-bo‘limida kadrlar tayyorlashning milliy modeli mohiyati yoritilgan. Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari quydagilardan iborat ekanligi ko‘rsatilgan (1-chizma): «SHaxs – kadrlar tayyorlash tizimining bosh sub’ekti va ob’ekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi»!. Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni intellektual va Kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlari Shaxs Davlat va jamiyat Uzluksiz ta’lim Fan Ishlab chiqarish ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy boG‘liq bo‘lgan uzluksiz ta’lim tizimi orqali har tamonlama barkamol shaxs-fuqaroni shakllantirish nazarda tutadi. SHu tarzda fuqaroni eng asosiy konstutsiyaviy huquqlaridan biri bilim olish. Ijodiy qobiliyatni nomoyon etish, intelliktual jihatdan rivojlanish kasbi bo‘yicha mehnat qilish huquqi ro‘yobga chiqariladi. Ta’lim xizmatlarining iste’molchisi sifatida shaxsga davlat tomonidan ta’lim olish va kasb hunar tayorgarligi ko‘rish kafolatlanadi. Ta’lim jarayonida shaxs davat ta’lim standartlarida ifoda etilgan talablarni bajarishi shart. Ta’lim xizmatlarini amalga oshiruvchi sifatida shaxs munosib darajada malaka darajasini olgach, bilim va tajribalarni ta’lim jarayonida yosh avlodga o‘rgatish, moddiy ishlab chiqarish, ilm – fan, madaniyat va maishiy xizmat sohalarida faoliyat ko‘rsatish bilan shuG‘ullanadi. Har bir odam faqat ta’lim, ijtimoiy tarbiya va ma’naviy kamolot, kasb hunar o‘rganish tizimi vositasigina SHaxs bo‘lib shakllanadi. Natijada shaxsning ijtimoiy kamol topishi – uning jamiyat uchun foydali funksiyalarini bajarish, o‘z vazifa va burchlarini puxta va ijodiy anglab, boshqalar bilan teng, mustaqil munosabatlarga kirishuvi yuz beradi. Kadrlar tayyorlash tizimida shaxsning o‘rni va roli, huquq va majburiyatlari konstutsiyaviy mustahkamlanib, Qonuniy himoyaga olingan va tegishli hujjatlardda batartib bayon etilgan. «Davlat va jamiyat–ta’lim va kadrlar tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari bo‘lib, yuqori malakali raqobat bardosh mutaxassislar tayorlash bo‘yicha ta’lim muassalarining faoliyatini uyG‘unlashtiradi». Davlat va jamiyat quyidagilarni, chunonchi: - fuqarolarning ilm olish huquqini, ularni kasb tanlash malaka oshirish imkoniyatlarini; - akamedik litsey yoki kasb – hunar kollejlarida o‘qib – o‘rganish yo‘nalishni tanlash huquqini berish majburiy umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb hunar ta’limoti olishni; - davlat grantlarini bazasida yoki pullik bitim asosida oliy va undan yuqori darajalarda ta’limot olish huquqini; - davlat ta’lim muassasalarining moliyaviy ta’limotini; - o‘quvchilarning o‘qish, yashash va dam olish sharoitlarini ta’mirlash masalalarini hal etish sharoitlarini ta’mirlash masalalarini hal etish yuzasidan jamoatchilik boshqaruvini rivojlantirish; - tal’im jarayoni hatnashchilarini ijtimoiy qo‘llab – kuvatlashni; - ta’lim muassasalarining pedagog xodimlari, ota onalarning bolalar tarbiyasi, hayotini himoya qilish uchun mas’uliyatlarini oshirish yuzasidan me’yoriy – huquqiy hujjatlarining amal qilish faolligini kafolatlaydi. SHunday qilib, shaxs uchun sifatli kasb-hunar tayyorgarligi, ijtimoiy raG‘bat va himoya, favkulotda holatlarga yordam olish davlat tomonidan kafolatlanadi. «Uzluksiz ta’lim malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo‘lib, ta’limning barcha turlarini: maktabgacha ta’lim, umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus, kasb hunar ta’limi, oliy ta’lim, oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim, kadrlar malakasini oshirish va ularni kayta tayorlash, maktabdan tashqari ta’limni, DTSni, kadrlar tayorlash tizim, tuzilmasi va uning faoliyat ko‘rsatish muhitini o‘z ichiga oladi». Uzluksiz ta’lim tizimi inson va jamiyatning turli xil ehtiyojlarini qondirish, bilimlarning kadr – qimmati va mavqeini ko‘rsatish uchun keng imkoniyatlar yaratib berishi, shuningdek iqtisodiyotlarning o‘zgaruvchan ehtiyojlarni sharoitida umumta’limiy, umum manaviy, kasbiy va ilmiy asosida mutaxassisilar tayorlash yo‘li bilan fundamental bilimlar berib ijtimoiy himoya qilish ta’mirlashi kerak. Uzluksiz ta’limni tashkil etish va rivojlantirish prinsiplari quyida keltirilgan (2-chizma): Uzluksiz ta’limni isloh qilish yo‘nalishlari sifatida ta’lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash, davlat va nodavtlat muassasalrini har xil turlarini rivojlantirish majburiy umumiy ta’limdan o‘rta maxsus, kasb hunar ta’limiga o‘tilishini ta’mirlash, ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish ta’lim jarayoni va kadrlar tayorlash sifatiga xolis baho berish tizimini yaratish, ta’lim va ilm fan bilan boG‘liq chet el hamda hamkar tashkilotlar bilan hamkorlik bilan kengaytirish kabilar belgilandi. (Uzluksiz ta’lim tizimi haqida to‘xtab o‘tiladi). «Fan – yuqori malakali mutaxassislar tayorlovchi va ulardan va ulardan foydalanuvchi, ilG‘or pedogogik va axbarot texnologiyalarini ishlab chiquvchi». Fan – ta’lim tizini tubdan yaxshilashda, ta’lim standartlari ta’lim dasturlari, o‘quv darsliklar va qo‘llanmalar tayyorlashda, ilmiy-metodik ta’minotni amalda oshirishda bevosita ishtirok etadi. Qolaversa, fan kadrlar tayyorlashda buyurtmachi sifatida ilmiy izlanishlarni bevosita o‘quv jarayoni bilan mutanosiblashtirishga erishadi. «Ishlab chiqarish»- kadrlarga bo‘lgan ehtiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo‘yiladigan talablarni belgilovchi Uzluksiz ta’limni tashkil etish va rivojlantirish printsplari Ta’limning ustvorligi Ta’limning demokratlash uvi Ta’limning insonparvarla shuvi Ta’limning ijtimoiylashuvi Ta’limning milliy yo’naltirilganligi Ta’lim va tarbiyaning uzviy bog’liqligi Iqtidorli talabalarga shart-sharoitlar yaratish asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash jarayonining qatnashchisi. Ishlab chiqarish kadrlar tayyorlash tizimida buyurtmachi va iste’molchi funksiyalarini bajarib, kerakli yuksak darajalarda va tegishli sohalar uchun kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malaka oshirish jarayonida faol ishtirok etadi. Ishlab chiqarishning ehtiyojlari kadrlar tayyorlashga bo‘lgan ijtimoiy buyurtmani shakllantiradi, kasb-hunarga tayyorlashning maqsadi, vazifasi va mazmunini aniqlaydi, malakaviy talablarni ilgari suradi, yangi texnologiyalar va o‘qitish shakllarini tanlab olish shartlarini belgilaydi. Ishlab chiqarish pirovard natijada kadrlarning sifati va raqobatbardoshligiga baho beradi. Davlat va jamiyat uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi barcha uchun ochiq bo‘lishini va hayot o‘zgarishlariga moslashuvchanligini ta’minlaydi. Kadrlar tayyorlash sohasida jahon ilG‘or tajribasini hisobga olish uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining barcha jihatlariga dahldor bo‘lib, uning rivojlanishi omillaridan biridir. Download 58.99 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|