Тизимларни моделлаштириш назариясининг асосий тушунчалари. Моделларнинг синфланиши. Режа

АНАЛИТИК ВА ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ЁНДАШУВЛАР

Математик моделларни олишда икки хил ёндашув мавжуд: аналитик ва экспериментал.
Аналитик ёндашувда объектни махсус қўйилган экспериментлардан олинган тажрибали малумотлар бўйича кириш параметрларини аниқлаш, асосий физик ва химик қонунлар билан берилган аналитик тенгламалар ёрдамида тавсифланади.
Экспериментал ёндашувнинг бир қатор номлари мавжуд: кибернетик, қора қути усули, идентификациялаш усули.
Техник объектнинг кириш ва чиқиш сигналларини ўлчамлари бўйича математик моделни қуриш жараёнига идентификациялаш дейилади. Идентификация масалаларини ечишда кўпинча объект ҳақидаги бошланғич маълумотлар мавжуд бўлмайди ва система «қора қути» кўринишида тасвирланади.
Агар объектнинг структураси ва шунингдек унинг модели аниқ бўлса, эксперимент натижалари бўйича модел параметрларини аниқланади, бундай ёндашувга экспериментал-аналитик ёки тор маънодаги идентификация деб аталади. Бундай ёндашув «кулранг қути» ёки параметрик идентификация деб ҳам аталади.
Аналитик ёндашув:
одатда кўп вақт сарфланишини талаб қиланди;
модел юқори бўлмаган қиёсий аниқликни аммо ўзгарувчиларни катта интервалда ўзгаришида ҳам ишлаш қобилатини беради.
Экспериментал ёндашув:
моделни жуда тез топиш имконини беради;
модел етарли даражада аниқликни беради аммо ишлаш қобилиёти кичик интервал билан чегараланган яъни фақат ўрганилган ўзгарувчиларни ўзгаришида.
Амалиётда тоза аналитик ва экспериментал усудан фодаланилмайди, уларнинг бирикмаларидан фойдаланилади.