Тизимларни моделлаштириш назариясининг асосий тушунчалари. Моделларнинг синфланиши. Режа

Математик моделни қуриш ва унинг босқичлари.

Математик модел куриш - бу маълум жараёнлар ва ҳодисалар ўртасидаги алоқаларни аниқлаш, маълум жараёнлар ва ҳодисалар ўртасидаги, мутахассисни қизиқтирадиган физик катталиклар ва якуний натижага таъсир қилувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликни миқдорий ва сифатли ифодалашга имкон берадиган математик аппаратни яратишдир.
Математик моделни қуришда тадқиқот якуний натижага сезиларли таъсир кўрсатмайдиган омилларни аниқлаш ва улардан чиқариб ташлаш вазифасига дуч келади (математик модел одатда реал ҳақиқатга қараганда анча кам сонли омилларни ўз ичига олади).
Математик моделни қуриш босқичининг якуний мақсади математик масалани шакллантиришдир, унинг ечими мутахассисга қизиқиш натижаларини зарур аниқлик билан ифодалайди.
Математик моделни қуриш учун қуйидагилар зарур

• 
  ҳақиқий объект ёки жараённи диққат билан таҳлил қилиш;
  
• 
  унинг энг муҳим хусусиятлари ва хоссаларини белгилаб олиш;
  
• 
  ўзгарувчиларни аниқлаш, яъни қийматлари объектнинг асосий хусусиятлари ва хоссаларига таъсир қиладиган параметрлар;
  
• 
  мантиқий ва математик муносабатлар (тенгламалар, тенгликлар, тенгсизликлар, мантиқий ва математик конструкциялар) ёрдамида объект, жараён ёки тизимнинг асосий хусусиятларининг ўзгарувчилар қийматларига боғлиқлигини тавсифлаш;
  
• 
  чекловлар, тенгламалар, тенгликлар, тенгсизликлар, мантиқий ва математик конструкциялар ёрдамида объект, жараён ёки тизимнинг ички алоқаларини белгилаш;
  
• 
  ташқи алоқаларни аниқлаш ва уларни чекловлар, тенгламалар, тенгликлар, тенгсизликлар, мантиқий ва математик конструкциялар ёрдамида тавсифлаш.
  
• 
  объект, жараён ёки тизимнинг хатти-ҳаракатларини моделлаштирадиган алгоритмни яратиш;
  
• 
  ҳисоблаш ва табиий тажриба асосида модел ва объект, жараён ёки тизимнинг монанлиги (адекватлиги)ни текшириш;
  
• 
  моделни созлаш;
  
• 
  моделдан фойдаланиш
  

6.