Тизимларни моделлаштириш назариясининг асосий тушунчалари. Моделларнинг синфланиши. Режа

Тулик микёсли Идеал

Табий Визуал

Физик Белгили


Математик


Ҳақиқий моделлар

• 
  Ҳақиқий тўлиқ миқёсли моделлар – бу илмий, техник ва саноат тажрибалари ўтказиладиган ҳақиқий объектлар, жараёнлар ва тизимлар;
  
• 
  Ҳақиқий физик моделлар – бу асл нусхаларнинг физик хусусиятларини такрорлайдиган моделлар (кинематик, динамик, гидравлик, термал, электр, енгил моделлар);
  
• 
  Ҳақиқий математик моделлар – бу аналог, тизимли, геометрик, график, рақамли ва кибернетик моделлардир.
  

Идеал моделлар

• 
  Идеал визуал моделлар – бу диаграммалар, хариталар, чизмалар, графиклар, графлар, аналоглар, тузилмавий ва геометрик моделлардир;
  
• 
  Идеал белги моделлари – бу рамзлар, алифбо, дастурлаш тиллари, буюртма қилинган ёзув, топологик ёзув, тармоқ вакили;
  
• 
  Идеал математик моделлар – бу аналитик, функционал, симуляция, комбинацияланган моделлардир.
  

4. 
   Математик моделлаштириш.
   

Моделлаштиришнинг энг универсал турларидан бири- бу математик моделлаштириш бўлиб, у моделлаштирилган жараённи математик муносабатлар тизимига мос келади, унинг ечими физик моделни яратмасдан (бу кўпинча қиммат ва самарасиздир) объектнинг хатти-ҳаракатлари ҳақидаги саволга жавоб олишга имкон беради ва бу ҳақиқий объект, жараён ёки тизимни компютер ёрдамида экспериментал тадқиқотлар учун қулайроқ бўлган математик модел билан алмаштириш орқали ўрганиш воситасидир.
Математик модел – бу математик маънода ифодаланган ва асл нусханинг муҳим хусусиятларини сақлаб қолган ҳақиқий объектлар, жараёнлар ёки тизимларнинг тахминий тасвири.
Мантиқий ва математик конструкциялардан фойдаланган ҳолда миқдорий шаклдаги математик моделлар объект, жараён ёки тизимнинг асосий хусусиятларини, унинг параметрларини, ички ва ташқи алоқаларини тавсифлайди. Ҳақиқий объект, жараён ёки тизимнинг математик модели функциялар тизими сифатида қуйидагича ифодаланиши мумкин Fi(х, y, z, t)=0,
бу ерда х - кириш ўзгарувчилари вектори,
y - чиқиш ўзгарувчилари вектори,
Z - ташқи таъсирлар вектори,
t - вақт координатаси.

5.