Töb-der tarihi İsmail Aydın “de te fabula narratur” “anlatılan senin hikayendir”
Türkiye’de öğretmen örgütleri, öğretmenlerin sorunlarını sıralamaktan
Download 3.81 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Türkiye’de öğretmen örgütleri, öğretmenlerin sorunlarını sıralamaktan ve öğretmenin işvereni olan MEB’dan bu sorunların çözümlenmesi için dikte yapmaktan başka bir şey yapmamış, yapamamışlardır. Bilinmeli- dir ki, çağdaş örgütlenme düzeyine ulaşmadan hiçbir iktidar dönemi ne kadar iyi niyetli olursa olsun öğretmenlerin ve öğretmen örgütlerinin istemlerini yerine getiremez. Bu gün demokratik ve özlük haklarımızın sosyal demokratların ağırlıkta olduğu bir iktidar tarafından kulak ardı edilmesi bunun en açık örneğidir. TÖS döneminde başarıyla sürdürülen 4 günlük uyarı boykotu da, pazarlık masasına oturulmadığı için istenen sonuca ulaşamamıştır. (…) Dostça yaklaşımlar, temenniler, dilekler so- runlarımızın çözümünü hiçbir zaman sağlamayacaktır. (…) Üstümüzde- ki haksızlıklar halkımızın sırtındaki haksızlığın uzantısıdır. Bu nedenle biz sorunlarımızın çözümünün halkın sorunlarının da çözümüne bağlı olduğunu söylüyoruz. (…) Onunla (halkla) el ele kafa kafaya vererek sorunlarımıza çözüm bulacağız (…)” 410
Bültende 8 yeni şubenin kurulduğu bilgisi paylaşılmıştır. 411 “Şubelerimiz- den Haberler” başlıklı bölümde dikkat çeken bazı haberler şöyle; “Zon- guldak Öğretmenler Derneği TÖB-DER’e Dönüştü”, “Daday Şubemiz TÖS Mallarını Aldı”, “Bismil şubemiz Pusuda adlı oyunu sahneledi” “Haberler” başlıklı sayfalarda “Iğdır’da öğretmenlere saldırı”, “Kars’ta iki öğretmen dövüldü”, “Balıkesir’de üç arkadaşımızı bıçakladılar”, “Anamur şubemize kapatma davası açıldı”, “Kiğı şubesi örgütlenmeye çağrı bildirisi yayınladı”, “Sandıklı’da jandarma Zulmü” 412 , “Düzce şube- 196 miz örgütlenmeye çağrı başlıklı bildiri yayınladı”, “Almanya’dan Bir Öğret- men Mektubu” göze çarpanlar. Bültende “Malezya’da Eğitim”, 413 “Afrika Seminerlerinin Sonuçları” 414 , “1974 Dünya Nüfus Yılı” 415 İlhami Soysal, “Fesüphanallah” başlıklı yazı- sıyla 18 ve 19.sayfalarda yer bulmuş kendine. “Hukuk Köşesi”nde Halit Çelenk’in “Özgürlük” başlıklı yazısı var. “Eğitim Köşesi”nin konusu “İşsiz- lik” olarak belirlenmiş. Arka kapakta ise TÖB-DER merkezinin “Bir Açık- lama” yazısı var. 416
Bültenin 84. sayısı 1.11.1974 tarihlidir. Manşetinde “Örgütlenme ve Eğitim Çalışmalarımız Sürüyor” başlıklı yazı bulunmaktadır. “Haberler” başlıklı sayfalarda dövülen ve saldırıya uğrayan öğretmenlerle ilgili onlar- ca haber bulunuyor. Bunlar artık “kanıksanan haber”(!) haline dönüştü- ğü için tek tek yazamıyoruz. “Bitlis Öğretmenler Derneği TÖB-DER’e dönüştü”, “Silvan şubemiz İl- köğretim Haftası nedeniyle bildiri yayınladı”, “Adana şubemiz yeni eği- tim yılı nedeniyle bildiri yayınladı”, “Tokat İlköğretmen Okulu’nda Ko- mandoculuk” Mümtaz Soysal imzalı “Geri Kalmışlığın Hakkı” yazısı 10. sayfada, “Ulu- sal Kaynaklar Kongresi” 417
13 ve 15. sayfalarda yer bulmuş kendilerine. Muzaffer İzgü TÖB-DER Bülteni için “Kara Düzen Niçin Oynatılmaz” baş- lıklı bir yazı kaleme almış. 418
Salih Başer imzalı “Birler Çengelli mi olacak Çengelsiz mi?” başlıklı yazı 17.sayfada. 419
Burhanettin Biber “Can Çeki- şen Emperyalizm ve Geri Kalmış Ülkelere Yardım” başlıklı 2 sayfalık yazı- sıyla konuk olmuş Bültene.
olarak belirlenmiş. Av. Halit Çelenk “Hukuk Köşesi”nde “Devlet Güven- lik Mahkemeleri”ni anlatmış. Arka kapakta “Dostlar Tiyatrosunun Yeni Çalışma Düzeni” adlı sahnelenecek oyunların listesinin yayınlandığı bir duyuru bulunuyor.
197 Ecevit, 4.11.1974 günü altı yıldan bu yana ilk kez törenle açılan İstanbul Üniversitesi’nin açılışına katılmıştır. 420
Yazıda ayrıca üniversite öğrencile- rinin başlıca talepleri de sıralanmış. Günümüzde de geçerli olan bu ta- leplerin bazılarını buraya almakta yarar gördük; “Demokratik, özerk, yurt
Bültenin 2.sayfasında “Yeni Kurulan Şubelerimiz” başlıklı bir listeye yer verilmiştir. 421
3.sayfada Kasım ayında gerçekleştirilen Harf devrimi ile ilintili olarak tam sayfa bir fotoğraf yer almaktadır. Fotoğrafta Mustafa Kemal’i Harf Devrimi sırasında karatahtanın başında öğretmenlik yapar- ken gösteriyor. Fotoğrafın altında “O’nu Bağımsızlık Özlemiyle Andık” şeklinde bir yazı bulunmaktadır.
soruşturma açıldı”, “Ulukışla ve Bingöl’de bir üyemiz dövüldü”, “Turgut- lu’dan iki öğretmen sürüldü”, “Cumhuriyet Bayramı Nedeniyle Konulan
yor”
Bültenin 9-13.sayfalarında Askeri Yargıtay tarafından verilmiş “Örnek Kararlar”a yer verilmiş. Bu kararlarda TÖB-DER genel merkezinde ve yöneticilerinin evlerinde yapılan aramalarda ele geçirilen “yasaklı” ki- tap bulundurmanın “suç unsuru oluşturmadığı” kanaatine varılmaktadır. 14-16.sayfalarda Av. Halit Çelenk de aynı konulara değinmiş ve “Yakılan Kitaplar ve Bir Askeri Yargıtay Kararı” başlıklı bir yazı kaleme almıştır. 18-19.sayfalarda M. Başaran’ın “Tonguç Yolu, Köy Enstitüleri ve Eğitim” kitabından bir özet bölüme yer verilmektedir. 422
20. sayfada Mehmet Koç, “On Türk Filmi ve Arkadaş Üstüne” başlıklı yazısıyla Yılmaz Güney sinemasını yüceltiyor. 423 Yılmaz Elmas imzalı “Batı Almanya’da Yabancı Çocuklar Sorunu” inceleme yazısı Bültenin 21 ve 22.sayfalarında yer bul- muş kendine. 198 “Eğitim Köşesi”nde “Kapitalizm ve Ekonomik Krizler” konusu işlenmiş. 88 sayılı Bülten 1.12.1974 tarihlidir. Bültenin manşetinde “Faşist Saldı- rılar Yoğunlaştı” yazısı yer almaktadır. Yeni Kurulan Şubelerimiz başlıklı haberde 14 yeni şubenin kurulduğu kurucularının adlarıyla birlikte veri- liyor. 424
Bültende Ankara şubesinin II. Dönem Seminer Çalışmalarının programı ve duyurusu da yer almaktadır. 425
“Şubelerimizden Haberler” başlıklı bölümde; “Çanakkale Bölge Toplantısı Yapıldı”, “Gölcük Öğretmenleri Ek Ders Ücretlerini Alamıyor”, “Şarkışla Öğretmenler Derneği de TÖB-
retmenleri Yardımlaşma Derneği TÖB-DER’e dönüştü” haberleri göze çarparken; “Haberler” başlıklı bölümde “Tunceli Lisesi’nde Komandocu
“Boyabat Şubemizin Bildirisine El Konuldu”, “Turhal şubemiz üyeleri hakkında soruşturma açıldı” 426
, Manavgat ve Eşme şubemizin oyunları yasaklandı” haberleri öne çıkmaktadır. 8. sayfada “Malatya Şubemizin Çağrısı” başlıklı bir bildiri 427
, 9.sayfada “Öğretmen Yetiştirme Sorunu” 428
, 10.sayfada fotoğraflı olarak “Faşist Güçler Karakoçan Lisesi’ni Bastılar”, 11.sayfada Kadri Çoban ve Hasan Yiğit’in birlikte hazırladıkları “Örgüt İçi Eğitim Çalışmaları ve Yöntem So- runu”, 13. sayfada Mahmut Yaşar imzalı “Çağdaş İşkence ve Kanayan” yazıları bulunuyor. Mahmut Turgay imzalı “Eğitim ve Sömürüden Kurtul- mak” 429
başlıklı yazısı 16.sayfada yer bulmuş kendine. Türkiye İktisatçılar Birliği’nden Mehmet Tanju Akat’ın kaleme aldığı “Emperyalizmin Petrol Politikası ve Türkiye” 430
, Emre Bodur imzalı “Kurtboğan’daki Anado- lu” 431 , Ali Balkız imzalı “Turizm Denen Aldatmaca ve Bir Ders Kitabı” yazıları Bültenin 18 ve 19. sayfalarını süslemiş. “Hukuk Köşesi”nde Av. Halit Çelenk’in “Siyasi Faaliyet Üzerine” başlıklı yazısı bulunmaktadır. “Eğitim Köşesi”nin başlığı “Kapitalizm ve Ekono- mik Krizler-II” Bültenin yarım sayfası uluslar arası öğretmen haberlerine ayrılmış. Göze çarpan iki başlık şöyle: “11 Temmuz’da öğretmenler maaş- larının düşük olmasını protesto etmek için Hyde Park’ta gösteri yapmış, 1 günlük greve gitmişlerdir. Greve 35 bin öğretmen katılmıştır.” “FİSE Ja- ponya’daki Öğretmenleri Destekliyor.” 432
199 87 sayılı Bülten 1974 yılının son bültenidir. TÖB-DER MYK’sı içindeki görüş ayrılıklarının giderek derinleştiği bir dönemde çıkan Bültenin bu sayısı MYK tarafından “oy çokluğu” ile toplatılmış ve imha edilmiştir. Bültenin manşetinde “Ankara Şubemizin Aranmasına Tepki” başlıklı bir haber bulunmaktadır. Yazıda özetle şu bilgilere rastlamaktayız: “Derne- ğimizin Ankara Şubesi 4.12.1974 günü saat 12.20’de polisler tarafından aranmıştır. Şubemizin yasalara aykırı olarak aranması üzerine Genel baş- kanımız Başbakan Sadi Irmak’a bir telgraf çekmiştir.” “Başyazı”nın başlığı “Hangi Amaçla Birlik Nasıl Birlik” şeklindedir. 433
“Şubelerimizden Haberler” başlığında göze çarpanlardan bazıları şun- lar; “Hekimhan şubemiz yeni lokaline taşındı”, “Şarköy Şubemiz de TÖS Mallarını Aldı”, “Bir Bayan Üyemiz Şube Başkanı Oldu” 434
“Haberler” başlıklı bölümde öne çıkan bazı haber başlıkları da şunlar; “Sıkıyönetim ADYÖD’ün faaliyetlerini durdurdu” 435 , “Silvan’da 5 üyemiz gözaltına alındı”, “Mimar Sinan Öğretmen Okulu’nda Faşistler Ayaklan- dı”
Bültenin 8. sayfasında Mehmet Savca imzalı “Yerimizi Doğru Saptaya- lım”, 10. sayfada Doğan Işık imzalı “Öğretmenlerin Demokratik Müca- delesi”, 11ve 12.sayfalarda Hasan Basri Aydın imzalı “Müdürlükten Mü- fettişliğe”, 13.sayfada Mehmet Koç imzalı “Darağacından Notlar” 436
, 14 ve 15.sayfalarda Yılmaz Elmas imzalı “Çağımızın Öğretmeni” 437 başlıklı yazılar yer almaktadır. “Hukuk Köşesi”nde Av. Halit Çelenk “Anayasa Değişiklikleri ve Temel Hakların Özü” başlıklı yazısıyla bültende yerini almış. “Eğitim Köşesi”n- deki yazının başlığı “Kapitalizmden Emperyalizme-I”. Zeynel Gül’ün “Ahlak ve Ahlak Koyucular” başlıklı yazısı Bültenin 19.say- fasında.
Bültenin toplatılmasına neden olan yazı Ali Çiçekli tarafından kaleme alınmış. Yazının başlığı “Emperyalist Parmağı”dır. Çiçekli’nin yazısından bazı cümleleri buraya aktarmayı faydalı bulduk; 200 TÖB-DER YÖNETİMİNİ BÖLEN YAZI: “EMPERYALİST PARMAĞI” Çiçekli yazısına Finans kapital, tekelci sermaye, mahalli oligarşi, kapita- lizm öncesi sınıflar gibi terimlerin bir “teriminoloji tutkunluğu”na dönüş- tüğünü belirterek, bunun yerine şunları öneriyor; “emperyalizm, işbirlikçi burjuvazi ve feodal müttefikleri diyeceksin ama dilin bir türlü varmıyor. Başka hangi konuda görüş ve dil ayrılığımız olursa olsun, emperyalizm konusunda birleşmeliyiz.(…)Bir takım iyi niyetli, dürüst arkadaşımızın da örneğin Kıbrıs olayları nedeniyle birbirine karşıt iki hareketin ikisini de emperyalizmin yaptırdığını söylediklerine, bir takım genel doğrulardan çıkarak emperyalizmi olmadığı yerde yaratmaya çalıştıklarına tanık olu- yoruz. Bir zamanların modası meşhur “Komünist parmağı”şimdilerde “Emperyalist parmağı”na dönüşmüş görünüyor. Aynı zehir hafiye titizliği ile bu kez de her yerde “emperyalist parmağı” aranıyor adeta. (…) Kıbrıs örneğinde de emperyalizmin her istediği olmamıştır. Emperyalizm Yu- nanistan’da cuntaları destekliyor, faşizmin sürmesini istiyordu. Kıbrıs’ta darbeyi ABD Büyükelçisi yönetti (bunun için öldürüldü). Emperyalizm Türkiye’nin müdahale edebileceğini sanmıyordu. Şimdi de Türkiye’nin Kıbrıs’tan çekilmesini istiyor. ABD yardımı niçin kesildi? Kıbrıs konusun- da işler emperyalizmin önceden planladığı gibi yürümedi pek. Türkiye’de Ecevit solunun kısa süreli nispi iktidarı, Türkiye soluna bir yudumluk nefes aldırdı. (…) Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesi her üç ülkede de emperya- lizmin işine gelmeyen sonuçlar doğurdu. “Emperyalist parmağının” öyle her yeri karıştıracak kadar uzun olmadığını, kırılamayacak kadar da güç- lü olmadığını ortaya çıkardı. (…) Bize düşen, önce Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesinin haklılığını görmek, kraldan fazla kralcı bir tutumla bu konuda yersiz yakışıksız suçlamalarla bu haklı müdahaleyi yapanları yıpratmamaktır. (…) Biz hiç kuşkusuz Ecevit hükümetlerinin Kıbrıs poli- tikasını ne pahasına olursa olsun, neye varırsa varsın, toptan ve anga- je olarak desteklemeliyiz. (…) Barış Harekatı savaş ve fetih harekatına dönüşürse elbette bunu eleştiririz de. Ama Harekat çıkışındaki niteliğini korudukça “bağımsızlık, demokrasi, barış ve kardeşlik” adına desteğimizi eksik etmeyiz. (…) Örgütümüzün yetkili organları ve sorumlu yöneticileri ne diyorsa bizim düşüncemiz odur. Kişisel düşüncemiz örgütümüz adı- na bildirilen düşüncelerden ayrı olsa bile bize susmak düşer. (…) Böyle önemli konularda ya susup örgütümüzün ne söyleyeceğini bekleyelim, ya örgütümüzün görüşü doğrultusunda konuşalım ya sorumluluğumuzu bilerek konuşalım.” 438 201 Yazının yayınlanması örgüt içinde özellikle Genel merkez içinde fırtınalar kopardı. Genel Başkan Ali Bozkurt’un “12’den 12’ye Anılar-2” kitabında yazdıklarına göre dergideki bu yazı MYK’da incelenmiş, kabul görmemiş, ancak Yönetim Müdürü Nazım Bayata kendi insiyatifi ile yazıyı bültende yayınlatmış, bu yüzden oy çokluğuyla Nazım Bayata’nın görevine son ve- rilmiştir. 439
202 DİPNOTLAR 308 Cumhurbaşkanı 4.12.1973 tarihinde radyo ve televizyondan yaptığı ko- nuşmada yeni hükümet kurulması için çeşitli kurum ve kişilerden görüş istemiş, TÖB-DER Genel Başkanı bu çağrıya bir mektup yazarak görüş bil- dirmiştir. Ali Bozkurt’un mektubu Yeni Halkçı Gazetesi’nde yayınlanmış, bunun üzerine Ali Bozkurt ve gazeteci Işık Yurtçu savcılığa çağrılarak ifade vermişlerdir. Bültende Bozkurt ve Yurtçu’nun fotoğraflarına da yer veril- miştir.
309 Yeni kurulan şubeler şunlardır; Ulus, Yunak, Çermik, Bitlis, Karşıyaka, Sa- rayköy, Siirt, Gemlik, Yığılca, Daday, Diyadin, Islahiye, Bayındır, Ceyhan, Çerkezköy. 310 Dinar’da sürülen öğretmenler; Ayten Şenocak, Nükhet Demirok, Süley- man Çalışır, Güngör Emre, Selami Yılmaz, Erdoğan Çiftçi, Cahit Çelik, Er- doğan Avcı, Haşim Tin, Veli Avcı, Mustafa Akar, Ahmet Özkulak. 311 Bu haberde baskılara dayanamayarak Almanya’ya işçi olarak giden 7 öğ- retmenin adı bulunmaktadır. 312 Sakarya /Kaynarca- Sıraköy’ü öğretmeni Dursun Ateş, ilçesi ile il arasında yapımına başlanan ancak bir türlü bitirilmeyen yoldan yöre halkı gibi ra- hatsızdır. Hürriyet Gazetesinin “Serbest Köşe”sine bir yazı gönderir. “Bazı Köyler Yolsuz” başlıklı yazısında imzası da vardır. Yazıda YSE araçlarının benzin paralarının hatta elemanların içki paralarının bile Divan halkına ödetilmesine rağmen yolun niçin ve kimler tarafından yarıda bırakıldığını sorar. Bunun üzerine Sakarya Valisi aynı köşeye bir açıklama göndererek Dursun Ateş’in kamuoyunu yanılttığını belirtir. Öğretim yılı başında ise öğ- retmen hakkında soruşturma başlatır. Müfettiş soruşturması sonrasında Dursun öğretmen Akyazı ilçesinin Yılanlıkaya İlkokulu’na sürülür. 313 Hasan Kul, Mardin/Kızıltepe’ye atanır. Lisede görev yapan 23 öğretmen içinde sadece kendisi TÖB-DER üyesidir. Bir süre sonra soruşturma geçi- rir. Kendisine yöneltilen suçlamalar içinde “Türkiye’de Kürt halkı vardır, öyleyse dillerini serbestçe konuşmalıdırlar. Türkiye’de Kürt halkı vardır, o halde Kürt milleti ve devleti de olacak” dediğiniz…. Müdürler komisyo- nunca stajiyerliği kaldırılmaz (oysa bir ay önce okul öğretmenler kurulun- da kaldırılmıştır) 314 Bu öğretmenlerden Tevfik Tortamış hakkında “Kasketli ve sol eliyle ileriyi işaret eden ve lenin’e benzeyen Atatürk rozeti takmak”, “Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının asıldığı gün üzgün olmak” suçlamalarına maruz kalır. Tortamış, görevinden alınır. 315 H.Basri Aydın, yazısında özetle “Atatürk’ün laiklik yolunda yaptığı devrim- lerin gericileri rahatsız ettiğini, politikacıların oy deposu olarak gördüğü cahil halk kitlelerini öğretmenlere karşı kullandığını, Said-i Kürdi’nin etki- lerini ve Necip Fazıl’ın Atatürk’e karşı kullandığı “Gök gözlü Selanik dön- mesi” söyleminin de bu düşmanlıkta rol oynadığını” anlatmaktadır. 203 316 Hasan Basri Aydın yazısında da anlattığı gibi Atatürkçü bir öğretmen ol- ması nedeniyle Milli Eğitim Bakanlığı’nın hakkında en çok soruşturma aç- tığı TÖB-DER üyesidir. 317 “Ey Türk, sende Allahtan gelen bir hassa (özellik) var…” 318 “O levent cüssenle hayattın, candın / neşeydin, kuvvettin ve heyecan- dın…” 319 Yazıdan öğreniyoruz; 1973 yılı Sait Faik Hikaye ödülünü Demirtaş Ceyhun (Çamasan), Türk Dil Kurumu Edebiyat Ödülünü Abbas Sayar (Çelo), Orhan Kemal Roman Ödülü’nü Çetin Altan (Büyük Gözaltı) adlı eserleriyle ka- zanmışlar. 320 Toplantı 7-8 Şubat 1974 tarihinde yapılmış, toplantıya Milli Eğitim Bakanı Mustafa Üstündağ, Yeni ortam Gazetesi yazarı Oya Baydar, TÖDMF Eski Genel Başkanı M. Şükrü Koç, TÖS Eski genel Başkanı Fakir Baykurt katıla- rak birer konuşma yapmışlardır. 321 TÖB-DER Ankara şubesi başkanı (daha sonra TÖB-DER Genel Başkanı) Ce- mil Çakır, tutuklandıktan sonra kendisine parasal yardım yapılmış, serbest bırakılıp maaşını alınca TÖB-DER saymanlığına tutukluyken kendine öde- nen yardım parasını (2402 lira) makbuz karşılığında iade etmiştir. 322 Aksakal’a yöneltilen suçlama şu şekildedir; “Sol ideolojiye inanmak ve sol eylemlere katılmak, Veliköy’de sol bir örgüt kurmak, sol eylemin öncülü- ğünü yapmak, gençleri bu yola teşvik etmek, solculara yataklık yapmak ve rehberlik etmek” 323 Doğrusu “Meta Üretimi Üzerine” olacaktır ki bu başlık Bültenin 68.sayı- sında düzeltilmiştir. 324 Bu bildirinin tam metni için; İsmail Aydın; Dünden Bugüne Öğretmenler (1065-2005) s.34-37, Eğitim-Sen Yay. Ankara 1999. 325 Edward Britton, İngiltere Ulusal Öğretmenler Birliği Genel Sekreteridir. Yazı Şiar Yalçın tarafından Türkçeye çevrilmiştir. 326 Seminere kutlama mesajları da gelmiştir. Bu kuruluşlardan biri İstanbul 17 Nisan Derneği. Adına ilk kez burada rastladım (İ.A). 327 Federal Almanya Eğitim ve Bilim Sendikası (GEW) nın çağrısı üzerine Tür- kiyeli İşçi Çocuklarının Eğitim Sorunlarının Görüşüleceği toplantı nedeniy- le.
328 Balıkesir şubesi üyesi Vahdettin Gayret, Devrimci Gençlik üyesi olduğu ve komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle 21 ay Balıkesir Cezaevi’nde kalmış, üç arkadaşıyla birlikte 15.2.1974 tarihinde serbest bırakılmıştır. 329 Bu listede 91 öğretmenin adı bulunmaktadır. 330 TÖB-DER Şavşat Şube Başkanı 331 Alimcar Cabral’ın bu yazısı Unesco’dan Dünyaya Açılan Pencere GÖRÜŞ dergisinin Kasım 1973 tarihli sayısından alınmıştır. Cabral, “Çocuklarımıza
diyordu. 204 332 Mediha ve Mehmet Ertem 333 Yeni kurulan şubeler; Keban, Sinop, Rize, Nizip, Kulp, İpsala, Ceylan-
Download 3.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|