Тоғ жинсларининг ёшини аниқлашда радиологик усуллар

43-расм. Асосли таркибли дайкалар учун самарий-неодимийли эволюцион диаграмма.

Чўкинди жинслар-нинг Sm - Nd изотоп таркиби уларнинг бир-ламчи манъбаларининг ёшини баҳолашда фойда-ланилиши мумкин.
Самарий-неодимий усули ¹⁴⁷Sm изотопининг радио-актив парчаланишига асос-ланган. Ёшни аниқлаш учун ¹⁴⁷Sm/¹⁴⁴Nd, ¹⁴³Nd/¹⁴⁴Nd (43-расм) координаталарда эволюцион диаграммадан фойдаланилади. Изотоп таҳлил натижаларини талқин қилиш Rb-Sr изохрон усулга ўхшатиб амалга оширилади. Нодир ер элементларига мансуб бўлган Sm ва Nd нинг озроқ фракцияланиши ва яримпарчаланиш даврининг катталиги бу усулни қўллашни қадимий (токембрий) ҳосилаларининг ёшини аниқлаш билан чегаралайди. Sm-Nd система устама жараёнларга бардошлилиги туфайли бу усул Ер ривожланишининг илк босқичлари учун яроқли ҳисобланади.
Калий-аргон усули умуман тоғ жинслари бўйича магматизм ва седиментация ёшини ва мономинерал фракциялар (калийга эга бўлган минераллар: слюда, амфиболлар, калийли дала шпатлари) бўйича ёшни аниқлашда фойдаланилади. Ёшни аниқлашда одатда фақат ⁴⁰Аг ни ажратиб олувчи ⁴⁰К нинг радиоактив парчаланиш реакциясидан фойдаланилади. К-Ar усулини қўллашдаги асосий қийинчилик радиоактив парчаланишнинг асосий маҳсулоти – аргоннинг учувчанлик хоссаси билан боғлиқ бўлиб, у метаморфлашган ва нураган тоғ жинсларида ёмон сақланади.
⁴⁰Аr /³⁹Аr усули анъанавий К-Ar усулидаги каби минераллар ва ялпи намуналарнинг ёшини аниқлаш учун фойдаланиш мумкин, аммо у Аr исроф бўлмайдиган ва унинг ортиқча миқдорисиз идеал ёпиқ системаларни диагностика қилиш учун кўпроқ истиқболлидир.
Минерал структурасида аргоннинг ҳаракатланиши учун минерал ёпиқ бўлган ҳарорат аргон системасининг ёпилиш ҳарорати дейилади. К-Ar, Ar-Ar ёши минералнинг аргон системаси ёпилиш ҳароратидан паст ҳароратгача совиши моментидан бошланган вақтни ифодалайди.
Минералларнинг Ar-Ar ёши фақат ер пўсти денудацион тарихининг бир қисминигина саналайди. Шундай қилиб, Ar-Ar ёши кўп ҳолларда эксгумация ёши дейилади.