To'g'risidagi dastur doirasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar sanoatda tarkibiy tub o'zgartirishlar jarayonini chuqurlashtirish imkonini berdi

9. Mehnatni va atrof muxitni muxofaza qilish.

Ishlab chiqarishda mehnat muxofazasini to‘g‘ri tashkil qilish uchun korxonada bo‘lishi mumkin bo‘lgan jaroxatlanish va kasbiy kasallikning oldini olish muhim ro'l o‘ynaydi.

Bu hizmatni to‘g‘ri tashkil qilish mehnat to‘g‘risidagi qonunlar va mehnat muxofazasiga aloqador bo‘lgan normativ xujjatlar va instruksiyalarga asoslangan.
Korxonalardagi mehnat muxofazasini boshqarish sistemasi asosiy vazifalari:

• 
  Ishlarni mehnat xavfsizligiga o‘qitish va mehnat muxofazasini targ‘ib qilish.
  
• 
  Ishlab chiqarish jihozlarining xavfsizligini ta’minlash.
  
• 
  Ishlab chiqarish jarayonlarining havfsizligini ta’minlash.
  
• 
  Ish sharoitini sanitar-gigienik axvolini meyorlashtirish.
  
• 
  Karbamid individual himoya vositalari bilan ta’minlash karbamid ishlab chiqarish korxonasida bosim ostida komunikatsiya va apparatlar siljituvchi jihozlarni “Elektr” jihozlari, zararli va portlovchi moddalar xavf tug‘diradi.
  
• 
  Texnologik rejimning buzilishi yoki jihozlar nosozligi natijasida faqat mexanik buzilishlariga emas balki ishchi zonasiga katta massadagi zararli moddalarni chiqishiga olib keluvchi portlashlar sodir bo‘lishi mumkin. Bunday moddalarga quyidagilar kiradi:
  
• 
  Ammiak NN₃, ammiakli suv, is gazi, CO₂ ishchi binolarda ruxsat etilgan konsentratsiya 30000 mg/m³ CO-(REK–20 mg/m³), uglerod oksidi va vodorodning havo bilan aralashmasi nitrogazlar,
  

Ishlab chiqarishning havfli va zararligi quyidagilardan iborat.

• 
  Avariya hollarida ishchi binolariga katta miqdorda ammiak NN₃ CO ning chiqib tarqalishi va hizmatchi shaxslar organizmiga ta’siri - 6000 VT, 300VT, 220VT kuchlanish, 50Gs chastatali qurilma dvigatellarini ishga tushirish uchun qo‘llaniladigan elektr energiyasi
  
• 
  yuqori parametirga ega bo‘lgan bug‘larning qo‘llanilishi: bosim – 35 kg/sm², harorat – 350⁰C
  
• 
  ko‘p miqdordagi mexanizmlarning siljuvchi qisimlari.
  
• 
  Portlash mumkin bo‘lgan ammiak havo, vodorod-kislorod aralashmalari hosil bo‘lishi, o‘z-o‘zidan yonuvchi sulkov moylari, joylashgan laxtak va qog‘ozlar.
  

Bug‘ va eritmalarning, ammiakli teriga termik ta’siri.
Bu jaroxatlanish havflarini oldini olish maqsadida ishlab chiqarishda maxsus o‘qitish va ishlab chiqarish havfsizligi talab instruksiyalari tashkil etilgan zararlanishning oldini olish, organizm himoyasi uchun har bir kishiga shaxsiy himoya vositalari berish, bulardan tashqari ishlab chiqarishning binolari, yonish, portlash xavflari ham bor. Yonish vujudga kelgan taqdirda uni avtomatik ravishda bartaraf etish yo‘lga qo‘yilgan. Yonishdan himoya qilinish lozim bo‘lgan binolar: 1. 804/1- korpus yordamida yordamchi binodagi kabel binolari yong‘in xavfi bo‘yicha B va A toifaga kiradi. 2. 803 korpus kompresiya bo‘limidagi qabul binolari, yig‘in xavfi B va A toifaga kiradi.
Bunda yonuvchi material bo‘lib elektr kabellari hisoblanadi.
Umuman olganda karbamid ishlab chiqarish binolariga yig‘inga qarshi klassifikatsiya asosiy bo‘limi va tashqi qurilmalarning portlash va yonish elektr qurilmalari va sanitar xarakteristikasi asosida klassifikatsiyasi bo‘yicha B toifaga kiradi.
Knimatik jarayon va sharoit xususiyatini hisobga olgan holda qurilmalarning ko‘p qismi binodan tashqari ochiq maydonda, etajirkalarda joylashtirilgan. Bu esa ham iqtisodiy jihatdan qulay xom gaz havo aralashmalarining portlash xavfini kamaytiradi. Jarayon bosqichlarini avtomatik va MBA dan boshqarish ko‘zda tutilgan. Bu ishchilarning agregat oldida ko‘p vaqt turishlarini bartaraf etadi.
Barcha bino va evakuatsion chiqish va pilompoyalarning zarur miqdori bilan ta’minlanadi. Binolar fundamentini bir butun temir beton ustunchalaridan bajarish rejalashtirilgan.
Ishchi yoritishdan tashqari loyihalanayotgan ob’yektda avariyali yoritish ham ko‘zda tutilgan SN va GII–4-76 ga asosan avariya yoritishlari binolori ichida 2MN dan, ochiq maydonlarda 1 MN dan kilofal yo‘nalishlarda esa 0,1 1q donalash bo‘lmaydi.
Asosiy elektropristniklarni elektr bilan ishonchli ta’minlash bo‘yicha ammoniy selitra ishlab chiqarish korxonasi toifasiga kiradi. Elektr jihozlari atrof muhit xolati, bino sinfi va boshqaning hisobga olgan holda tanlangan.
Loyihalanayotgan ob’yektda elektr xavfsizligini ta’minlash uchun himoya erga ulash va himoya o‘chirish usullari qabul qilingan. Uning maqsadi qurilma elementlaridagi elektr zaryadini bartaraf etishdan iborat.
Sex chegarasidagi har bir apparat sistemalari truboprovodlar, havo haydagichlar kamida 2 joydan ximoyaviy erga ulangan.
Sexlarda barcha trubaprovodlar paralel joylashgan, oralig‘i 10 sinaga, o‘zaro har 20... 25 m dan yuqori bo‘lgan rezervuarlar diametrlari metrlari qarama-qarshi tomonda 2 tadan kam bo‘lmagan holda himoyaviy erga ulangan.
Temir yo‘l sistemalariga to‘lish va qo‘yish qurilmalari ham erga ulangan. Berilgan korxona elektr qurilmalarida xavf tug‘ilishini tok bilan jarohatlanish vujudga kelishi bilan ularni avtomatik ravishda o‘chirishni ta’minlovchi himoya o‘chirg‘ichlari ko‘zda tutilgan.
Karbamid ishlab chiqarish xom ashyosi gazsimon NH₃ va CO₂ eng zaxarli moddalar qatoriga kiradi.
Korxonada ishlayotgan xodimlarni xavfsizligini ta’minlash uchun quyidagi ishlar qilingan.

• 
  Texnologik jarayonni asosiy bosqichlari avtomatlashtirilgan.
  
• 
  Korxonadagi hamma apparatlar va kamunikatsiyalar germetik holda ishlaydi.
  
• 
  Ammiyak trubaprovodlarni flanestlari maxsus qavat bilan qoplangan.
  
• 
  Korxona suniy ventilyasiya bilan ta’minlangan.
  
• 
  Qurilmalarni berk xonalarida ammiak konsentratsiyasi avtomatik ravishda boshqariladi.
  

Karbamid sehida asosiy xavf quyidagicha

• 
  Ishchi xonasida NH₃ va CO₂ ni chiqish odam organizmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
  
• 
  Komunikatsiya va absorberni yuqori bosimi ostida yorishishi.
  
• 
  Yuqori bosim ostida bug‘ni chiqishi.
  
• 
  Bug‘ni va issiq mahsulotni kishi tanasiga termik ta’siri.
  

Karbamid ishlab chikarish sexida kuyidagi ximoya vositalr ishlatiladi:
Shlangli protivogazlar.
Shlangli protivogazlar 2 xil buladi. Ular asosan quduqlarda, yomkostlarda , sisternalarda, shaxtalarda ish bajarilganda ishlatiladi. Ishlar asosan 2 kishi ishtirokida bajariladi. (1 kishi karab turuvchi va 1 kishi ish bajaruvchi).

1. 
   PSH 1-shlanginig uzunligi 10 metr buladi.
   
2. 
   PSH-2 shlangining uzunligi 20 metr buladi.
   

Filtrli gaznikoblar belgilanishi va ximoyalash muddatiga ko’ra markalarga va ximoya sinflariga bulinadi. Zararli moddalar o’zining fizik-kimyoviy xususiyatiga ko’ra shartli ravishda sinflarga bo’linadi va xarflar bilan belgilanadi.
Ularning belgilanishi:
- aerozolga karshi – RX;
- gazga karshi – Gaz X;
- kombinirlangan – Gaz XRX.
Sex chegarasidagi har bir apparat sistemalari truboprovodlar, havo haydagichlar kamida 2 joydan ximoyaviy erga ulangan.
Sexlarda barcha trubaprovodlar paralel joylashgan, oralig‘i 10 sinaga, o‘zaro har 20... 25 m dan yuqori bo‘lgan rezervuarlar diametrlari metrlari qarama-qarshi tomonda 2 tadan kam bo‘lmagan holda himoyaviy erga ulangan.
Temir yo‘l sistemalariga to‘lish va qo‘yish qurilmalari ham erga ulangan. Berilgan korxona elektr qurilmalarida xavf tug‘ilishini tok bilan jarohatlanish vujudga kelishi bilan ularni avtomatik ravishda o‘chirishni ta’minlovchi himoya o‘chirg‘ichlari ko‘zda tutilgan.
Karbamid ishlab chiqarish xom ashyosi gazsimon NH₃ va CO₂ eng zaxarli moddalar qatoriga kiradi.
Korxonada ishlayotgan xodimlarni xavfsizligini ta’minlash uchun quyidagi ishlar qilingan.

• 
  Texnologik jarayonni asosiy bosqichlari avtomatlashtirilgan.
  
• 
  Korxonadagi hamma apparatlar va kamunikatsiyalar germetik holda ishlaydi.
  
• 
  ammiak trubaprovodlarni flanshlari maxsus qavat bilan qoplangan.
  
• 
  Korxona suniy ventilyasiya bilan ta’minlangan.
  
• 
  Qurilmalarni berk xonalarida ammiak konsentratsiyasi avtomatik ravishda boshqariladi.
  

Texnologik qurilmalar etajlarda va ochiq maydonda joylashgan etajlar orasida masofa 0,00 m 72 m, 12m . Qurilish borayotgan jarayonga qarab quyidagi ketma-ketlik joylashishi quyidagicha:
Donadorlash minorasi joylashgan yeriga qulaylik uchun apparat oldiga maydoncha qilingan. Karbamid eritmasi 93 metr balandlikdan sochib beriladi.Sochib berilganda karbamid changlari ajralib chiqadi.Karbamid changlari atrof muhitga zararli tasir etadi.
Karbamid sehida asosiy xavf quyidagicha;

• 
  Ishchi xonasida NH₃ va CO₂ ni chiqish odam organizmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
  
• 
  Komunikatsiya va donadorlash minorasini yuqori bosimi ostida yorishishi.
  
• 
  Elektr qurilmalarini ishlash kuchlanishi 600v, 380v, 220V, chastatasi 50Gs
  
• 
  Yuqori bosim ostida bug‘ni chiqishi.
  
• 
  Xavfli portlash xavfiga ega bo‘lgan aralashmalarni bo‘lishi.
  
• 
  Bug‘ni va issiq mahsulotni kishi tanasiga termik ta’siri.