Тоҳир Маликов

Baholarni qimmatli shakllantirish metodi
 
Baholarni shunday o‘rnatilishini taqozo etadiki, unga ko‘ra 
bu narsa XYuSning yuqori foyda olishini “ba-ho/xarajatlar” 
qulay (foydali) nisbatiga erishish hisobidan ta’minlamog’i 
kerak
Buning uchun, eng avvalo, tovar uchun sotib oluvchi qanday ba-
honi to‘lashga tayyor ekanligini bilmoq lozim. Albatta, turli holat-
larning ta’siri mavjud bo‘lganligi uchun uni aniqlash ancha murak-
kab hisoblanadi 

---

208 
6.3. Xo‘jalik yurituvchi subyekt marketing 
strategiyasining moliyaviy jihatlari 
amalga 
oshirila
yot
gan ta
db
irlar v
a faoliy
atnin
g 
umumiy 
samara
dorligini
o’
lchab 
ko
‘r
ishi
XYuS faoliyat ko‘rsatishining mikromuhitini 
xarakterlovchi asosiy yo‘nalishlar
 
Baholarni shakllantirish masalalarini hal etish 
uchun raqobat muhitini tahlil qila borib, XYuSning 
tegishli xizmatlari
mahsulot
larn
i 
y
etk
az
ib beri
sh 
(t
a’mi
nla
sh) va
ularni 
rea
li
zatsi
ya qilis
h (sotis
h) bahol
arin
i o
‘r
ganish
i
soliqlar v
a boshq
a to
‘lovl
arni i
noba
tga olg
an hol
da 
XYuS ni
ng ishla
b chiq
arish va
sotis
h chiqi
ml
ari, 
mol 
y
etkazib 
beri
sh 
shartla
ri va XY
uSni ishl
ab 
ch
iqaris
h omil
lari bila
n ta’
minlas
hga
bah
o berishi
kerak 

---

209 
XYuS ni
ng bozor
da faoli
yat 
ko
‘rsatishini
qonuni
y ta’
minlas
hga 
qaratil
gan o
‘zgarishla
r 
XYuS faoliyat ko‘rsatishining makromuhitini xarakterlovchi 
asosiy yo‘nalishlar
 
XYuS faoliyatining umumiy sharoitlarini makromuhit deb e’tirof 
etish qabul qilingan bo‘lib, u o‘z ichiga quyidagilarni qamrab 
oladi
inflatsio
n omil
lar, 
shu juml
adan i
nflatsio
n ku
tili
shla
r 
Ijt
imoiy
iqtiso
diy mun
os
abatlardagi
o
‘zgarish
lar (mehnat, sh
u so
hadagi
no
barq
arorlasht
iruvchi
ho
latlar, siy
os
iy
o
millarn
i ham qo
‘shi
b 
hi
so
bla
gand
a)
davlat va
mahalliy
hokimiy
at orga
nlarini
ng moli
yaviy, soli
q va 
pul
-kre
dit
siyosati
baholarni
davlat t
omoni
dan tartib
ga solish
sohasida 
ko
‘riladig
an 
choralar

---

210 
realizatsiya qilinadigan 
tovarning bahosini tasdiqlash 
 
XYuS tomonidan realizatsiya qilinishi mumkin bo‘lgan 
tovarlar bahosini asoslash, hisob-kitob qilish va o‘rnatish 
quyida taklif etilayotgan ketma-ketlikda va faoliyat turlari 
bo‘yicha amalga oshirish tavsiya qilinadi
 
tarkib topgan bozor, 
konyunktura va XYuS 
mahsulotining bahosini 
tahlil qilish 
baholarni o‘rnatish joriy 
amaliyotining 
strategiyasi va 
prinsiplarini 
ishlab chiqish 
kutilayotgan bozorni 
o‘rganish va reja-
lashtirilayotgan davr 
uchun talabni aniqlash 
raqobatchilarning 
tovarlari va baholarini 
tahlil qilish 
ishlab chiqarish hajmi va talabni 
qondirishning turli darajalarida 
taklif bahosi, ishlab chiqarish 
chiqimlari va tovarlarni 
realizatsiya qilish 
imkoniyatlarini aniqlash 
baholarni shakllantirishning 
qabul qilingan strategiyasi va 
prinsiplari amalga 
oshirilishining mumkin bo‘lgan 
variantlarida ishlab chiqarish va 
realizatsiya samaradorligini 
baholash 
baholarni o‘rnatish metodlarini 
tanlash 

---

211