Тоҳир Маликов

6.2. Baho turlari, uning tarkibiy tuzilmasi va baholarni 
shakllantirish metodlari 
 

Baholarni qanday belgilarga ko‘ra klassifikatsiya qilish mum-
kin? 

Aylanmaga xizmat qilish xarakteri bo‘yicha baholar qanday 
farqlanadi? 

Ulgurji baho deb nimaga aytiladi? 

Qanday baho chakana baho deyiladi? 

Qay hollarda sotib olish baholari qo‘llaniladi? 

Qurilish mahsulotlarining bahosi qanday qiymatlarda to‘lanadi? 

O‘rnatilishiga qarab baholarning qanday turlari mavjud? 

Qanday baholar qat’iy baholar deyiladi? 

Joriy baholar deyilganda nima tushuniladi? 

O‘zgaruvchan (“harakatchan”) baholar qanday baholardan ibo-
rat? 

Almashtiriluvchi (“sakrovchi”) baholar qanday buyumlarga 
nisbatan o‘rnatiladi?

Vaqt omiliga ko‘ra baholarning qanday turlari bo‘lishi mumkin? 

Qanday baholarga doimiy baholar deyiladi? 

Mavsumiy baholar deb nimaga aytiladi? 

Qanday mahsulotlarning bahosi bosqichli baholarda belgilana-
di? 

Baholar xususida ma’lumotlarni olish usuliga muvofiq baholar 
qanday farqlanadi? 

Qanday baholarga ma’lumotnomaviy baholar deyiladi? 

Qayerlarda e’lon qilingan baholar preyskurant baholar deb 
ataladi? 

Qanday baholar hisob-kitobli baholardir?

Bozor turiga bog‘liq ravishda baholarning qanday turlari 
mavjud? 

---

185 

Qanday baholarga auksion baholar deyiladi? 

Birjaviy kotirovkalar deb nimaga aytiladi? 

Qanday baholar savdolar baholaridan iborat?

Hududiy bozorlarga bog‘liqligini nazarda tutib baholarning turlari 
qanday farqlanadi? 

Yagona (yaxlit) baholar qayerlarda amal qiladi? 

Mintaqaviy baholar qayerlarda shakllanadi? 

Qanday baholar mahalliy baholar deyiladi? 

Bozorda davlatning ta’sirchanligi, tartibga solish va raqo-bat 
darajasining xarakteri bo‘yicha baholarning qanday turlari mavjud? 

Qanday baho erkin (bozor) baholar(i) deyiladi? 

Qayd etilgan (qat’iy) baholar qanday baholardan iborat? 

Qanday baholar tartibga solinadigan baholar deb ataladi? 

Qanday buyumlarning bahosiga prestij (kamyob, obro‘li) baho-
lar deyiladi? 

Qanday baholar paritet (teng) baholar deb ataladi? 

Yetkazib berish va sotish shartlariga ko‘ra baholarni qanday 
farqlash mumkin? 

Qanday baholarga netto-baholar deyiladi? 

Qanday ravishda aniqlanadigan baholar brutto-baholar deb ata-
ladi? 

Jahon baholari qanday baholardan iborat?

Ichki firmaviy (transfert) baholar qayerlarda qo‘llaniladi? 

Qanday baholar tabaqalashtirilgan baholar deb yuritiladi? 

Qanday baho rezervlashtirilgan baho deyiladi? 

Bahoning tarkibi va tarkibiy tuzilmasi deb nimaga aytiladi, ular-
ning tarkibiga nimalar kiradi? 

Baholarni aniqlashning qanday turli-tuman konsepsiyalari mav-
jud?

Bahoni hisoblashning “o‘rtacha xarajatlar va foyda” metodi o‘z 
asosiga nimalarni oladi? 

Baholarni shakllantirishning “bozor nimani ko‘rsatsa”, meto-
dining mazmun-mohiyati nimalardan iborat? 

Bahoni zararsizlik va maqsadli foydani ta’minlash asosida hi-
soblash metodiga xos bo‘lgan xarakterli belgilar nimalardan iborat? 

Qanday hollarda baho chiqariladigan tovarning unikalligi asosi-
da o‘rnatiladi?

---

186 

Preyskurant baholarning asosida nima yotadi?

Bahoni aniqlashning raqobat savdolari orqali metodi qanday 
sharoitda qo‘llaniladi? 

Qishloq xo‘jaligida baholarning qanday yo‘nalishlari rivojlana-
di? 

Baholarni shakllantirishga xarajatli yondashuv metodida asosiy 
tayanch nuqta sifatida nimalar qabul qilinadi? 

Baholarni qimmatli shakllantirish baholarni qanday o‘rnatili-
shini taqoza etadi?