Томларватомқ

1. УВ-7, 5-К турдаги асбест-цемент варақларини асосан саноат ва қишлоқ хўжалик корхоналарининг ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотлари томқопламаларида, УВ-6-К-1750 турдагиларини турар-жой, жамоат ва қишлоқ хўжалик биноларининг чордоқ томёпмаларида, ВУ-К турдагиларини саноат корхоналарининг ишлаб чиқариш ва ёрдамчи бинолари томқопламаларида қўллаш тавсия қилинади.
2. Дон сақлашга мўлжалланган омборхоналарда, томқопламанинг нишабларидан қатьи назар, варақлар орасидаги бирикмаларни зичлаш кўзда тутилмоғи лозим.
3. ВО маркали асбест-цемент варақлари қўлланганида томқоплама нишаби 25-33% ни ташкил қилиши, варақлар таянчлари (обрешётка) орасидаги ҳисобий оралиқ эса 525 мм дан ошмаслиги керак. Томқопрлама нишаби 25% бўлганида, ВО варақларининг қиялик бўйлаб бир-бирининг устини камида 200 мм га ёпиши, томқоплама нишабининг узунлиги 9 м дан ортиқ бўлиши керак. Томқоплама нишаби 33% бўлиб, варақлар бир-бирининг устини камида 120 мм ёпса, томқоплама нишабининг узунлиги 15 м дан ортиқ бўлмаслиги керак.
Томқоплама қиялигининг узунлиги 9 м гача бўлиб, варақларнинг қиялик бўйлаб бир-бирининг устини ёпиши камида 200 мм ни ташкил қилса, бирикмаларни герметик зичламай туриб ҳам, ВО варақларидан ва бошқа турдаги варақлардан нишаби 10% бўлган астбест-цементли томқопламаларни кўзда тутишга йўл қўйилади.
ВО варақларини маҳкамлаш учун рухланган михлардан фойдаланиш тавсия қилинади. Чеккадаги варақларнинг битта кесик бурчаги бўлиши керак. Карнизнинг дастлабки ва томчўққининг охирги варақларидагинабурчакларнинг кесилиши кўзда тутилмайди.


3.70. Тўлқинсимон варақлар обрешёткага шифер михлари ёки неопрен (резина) қистирмали шуруплар билан маҳкамланади. Михларнинг каллакчалари коррозияга қарши қопламага эга бўлиши керак.
3.71. Тўлқинсимон асбест-цемент варақларидан иборат томқопламалардаги деформацияларни компенсация қилиш учун ҳар 12-18 м масофада деформация чокларини назарда тутиш лозим. Узунлиги 25 м гача бўлган биноларнинг асбест-цемент томқопламаларида деформация чоклари талаб қилинмайди.
3.72. Томқопламаларнинг томчўққи қисмида УВ-7,5-2500варақлардан томчўққи учун асбест-цемент деталлар қўлланганда, тўлқинлар орасидаги ботиқликларни 150 мм узунликда 50 маркали цемент қоришмаси билан тўлдириш кўзда тутилиши лозим.
3.73.Томқопламанинг томчўққи қисмида жойлаштириладиган шамоллатиш блоклари, шахталар ва бошқа муҳандислик ускуналари ўтказиладиган жойларда ўтиш деталлари ва рухланган пўлатдан ҳимоя қопчиқлари кўзда тутилиши ҳамда улар блоклар, шахталар деворлари ёки асбоб-ускуналар билан герметик зич бириккан бўлиши керак.
3.74. Томқопламанинг деворларга туташган ерларида рухланган томқоплама пўлатдан ҳимоя қопчиқлари кўзда тутилиши, қопчиқларнинг тепа қисми эса деворга маҳкамланиб, зичланиши керак. Қопчиқнинг пастки қисми камида битта тўлқинни ёпиши керак. Томқоплама қиялиги бўйлаб ҳимоя қопчиқлари камида 100 мм га бир-бирининг чеккасини ёпиш лозим.
3.75. Антенна тиргаклари ва тортқиларни маҳкамловчи турли стерженлар варақлар ўркачидаги тешиклардан ўтиши, юк кўтарувчи конструкциялар билан бикир бирикиши ва сувнинг сизиб киришидан ҳимоя қилиниши лозим.
3.76. Томқопламаларда томчўққилар, ён деворлар яқинидаги томқоплама қияликлари, деформация чоклари бўйлаб, шунингдек шамоллатиш ва бошқа ҳизмат кўрсатиш ускуналарига ўтиш жойларида тахтадан ёки ўз хоссалари бўйича ушбу мақсадга мос бошқа материалдан эни 400 мм га тенг тўшамаларни кўзда тутиш лозим.
3.77. Асбест-цемент варақлардан иборат томқопламаларнинг ечимлари тавсия қилинган 6-илова талабларига мувофиқ қабул қилиниши лозим.
3.78. Томқопламаси асбест-цементдан бўлган совуқ ўтмайдиган томёпмаларда юк кўтарувчи томёпма плиталар орасидаги чоклар бўйлаб, плиталарнинг деворларга ёпишган жойларида, деформация чокларида, томёпма орқали шахталар ва қувурлар ўтказилган жойларда буғ изоляцияси қатламини кўзда тутиш лозим.
3.79.Асбест-цемент варақларининг киришиш ва қийшайиш деформациясини камайтириш учун уларни ташқи томондан ГКЖ-94 ёки ГКЖ-11 кремнийли органик суюқлик билан ёки бошқа гидрофоблайдиган таркиблар билангидрофоблашлозим.
3.80. Асбест-цементли томқопламалар имкон даражада оддий шаклга эга бўлиши лозим. Агар томнинг карниз участкаси қўшни қурилмалар томонидан қуёш радиациясидан тўсиб қўйилган бўлса, у ҳолда томқоплама варақларининг бўйлама ва кўндаланг бирикмаларини зичлаш кўзда тутилиши лозим.
3.81. Асбест-цемент варақларини синишдан асраш учун улардаги тешиклар диаметри маҳкамлаш элементи стерженининг диаметридан 2-3 мм ортиқроқ бўлиши лозим.
3.82.Томёпмаси совуқдан ҳимояланган ва томқопламаси асбест-цементдан бўлган кўп оралиқли биноларни лойиҳалашда ўрта ёндовалар участкаларида, 3.11-3.12-бандлар кўрсатмаларига биноан, рулонли материаллардан бўлган томқопламаларни кўзда тутишга йўл қўйилади.
3.83. Черепицали томқопламаларда нишаблар 5-жадвал бўйича черепица турига қараб қабул қилинади.
3.84. Черепицали томқоплама тагига асос (таянч) сифатида қия стропиллар бўйлаб ўрнатиладиган асосан 50x60 мм ли ёғоч брусоклар кўзда тутилиши керак, бунда ёғоч брусоклар оралиғи қўлланаётган черепица узунлигига мувофиқ қабул қилинади(5-жадвал).
Томқоплама плиткаларидан (эгилувчан черепица) тикланадиган томқоплама тагига асос сифатида ёғочдан, сувга чидамли елимланган фанер конструкциялардан ёки ёғоч толали (ёғоч парахали) плиталардан тайёрланган оловдан ҳимояланган яхлит тўшама хизмат қилиши керак. Ёнғинга қарши чора-тадбирлар тегишли меъёрларга мувофиқ, шу жумладан 7-бўлимда келтирилган меъёрларга мувофиқ кўзда тутилиши лозим.
3.85.Черепица таянчлар обрешёткалари брусокларига тирноқ (шип) билан ва тирноқнинг махсус тешигидан ўтказилган рухланган симлар билан маҳкамланади.