Topshirdi: shonazarov sarvar Mehnatga haq to‘lash

Mavzu: mehnatga haq to‘lashning qoydalari shartlari va korhonada ish haqqini tartibga solish. Yagona tarif setkasi mohiyati.

Topshirdi: shonazarov sarvar

Mehnatga haq to‘lash

• Mehnat haqining miqdori ish beruvchi va xodimning o‘zaro kelishuvi bo‘yicha belgilanadi.
• Mehnatga haq to‘lash qonunchilikda belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdoridan oz bo‘lishi mumkin emas va uning eng ko‘p miqdori biron bir tarzda cheklanmaydi.

Mehnat haqi shakli va tizimlari, mukofotlar, qo‘shimcha to‘lovlar, ustamalar, rag‘batlantirish tarzidagi to‘lovlar jamoa shartnomalarida, shuningdek ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi bilan kelishib qabul qilinadigan boshqa lokal hujjatlarda belgilanadi. Mehnatga haq, qoida tariqasida, pul shaklida to‘lanadi.

• Mehnat haqi shakli va tizimlari, mukofotlar, qo‘shimcha to‘lovlar, ustamalar, rag‘batlantirish tarzidagi to‘lovlar jamoa shartnomalarida, shuningdek ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi bilan kelishib qabul qilinadigan boshqa lokal hujjatlarda belgilanadi. Mehnatga haq, qoida tariqasida, pul shaklida to‘lanadi.

Shartlar va korhona ish haqini tartibga solish

• Ma’lumki, bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat haqini tartibga solib turish asosan lokal hujjatlar vositasida amalga oshiriladi. Mehnat haqi miqdorini bevosita markazlashtirilgan tartibda davlat tomonidan belgilash faqat byudjet tarmoqlari хodimlari uchun qoʻllaniladi.

Davlat quyidagi yoʻnalishlarda mehnat haqi masalalariga ta’sir koʻrsatadi:

Davlat quyidagi yoʻnalishlarda mehnat haqi masalalariga ta’sir koʻrsatadi:

eng kam ish haqini oʻrnatish;

Yagona tarif setkasini hamda ayrim byudjet tarmoqlari uchun tarmoq tarif setkalarini joriy etish;

• mehnat haqi strukturasini belgilash, uning ma’lum shakllarini joriy etish va miqdorini indeksatsiya qilish.

Eng kam mehnat haqi kafolatlari

• Koʻplab mamlakatlarda (AQSh, Fransiya, Ispaniya, Kanada, Belgiya, Portugaliya, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Isroil va boshqalar) eng kam mehnat haqi davlat tomonidan (odatda eng kam soatbay ish haqi koʻrinishida) belgilab qoʻyiladi. Ayni paytda qator boshqa mamlakatlarda (Italiya, Shveysariya, Avstriya, Norvegiya, Daniya, Irlandiya) umumdavlat miqyosida mehnat haqi minimumi oʻrnatilmaydi.

Ma’lumki, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 26 avgustdagi PF-4751 son Farmoniga binoan 2015 yilning 1 sentyabridan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida eng kam ish haqi 130 240 soʻm miqdorida belgilab qoʻyilgan.

Ma’lumki, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2015 yil 26 avgustdagi PF-4751 son Farmoniga binoan 2015 yilning 1 sentyabridan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida eng kam ish haqi 130 240 soʻm miqdorida belgilab qoʻyilgan.

• Shunga asosan hisoblab chiqilgan Yagona tarif setkasi boʻyicha 1-razryad stavkasi (ya’ni eng kam mehnat haqi) 322 474,24 soʻmni tashkil etadi.