topshiriq (20-ball) Hurmatli talabalar vazifani o’z vaqtida bajarib hemisdan jo’nating!!! Maruza uchun Deadline: noyabr soat 22: 00!!!

Mavzuga doir tahlillar:

Qayta tiklanuvchi energiya manbalarini ishlatishdan asosiy maqsad qimmatli resurslar zaxirasini kamaytirmaslik, atrof-muhitning issiqxona gazlari bilan ifloslanishi va tuzlarning dunyo bo‘ylab ko‘chib yurishini cheklash, er yuzasining emirilishiga salbiy ta’sir ko‘rsatmaslik hamda energiyani behuda ishlab chiqarmaslikdir.

Qayta tiklanadigan energiya manbalari aylanma energiyaning mavjud yoki davriy manbalarining barqarorligiga asoslangan manbalardir. Qayta tiklanadigan energiya insonning maqsadga yo‘naltirilgan faoliyatining natijasi emas va bu bir-biridan farq qiladi.
2010-yillar oxiridan boshlab tez o‘sib boruvchi global energiya tizimida qayta tiklanadigan energiya manbalarining (shu jumladan gidroenergetika) ulushi 2020 yilda deyarli 1 foiz darajaga o‘sib, qariyb 25 foizga o‘sdi. Shamol va quyosh Evropa Ittifoqi, Amerika Qo‘shma Shtatlari, Xitoy, Hindiston, Yaponiya va Avstraliyadagi iqlim siyosati va quyosh va shamol qurilmalarini qurish bahosidagi keskin pasayish bilan rivojlanib, rivojlanayotgan mamlakatlarning qayta tiklanadigan quvvatlarini kengaytirishga imkon berdi (1-rasm).

1 rasm. Dunyoda tiklanadigan energiyaning umumiy
energetikadagi hissasi (2020 yil)
Evropa Ittifoqida qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushi 2020 yilda barqaror saqlanib qoldi, chunki Germaniya va Buyuk Britaniyada qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarishning sezilarli o‘sishi janubiy Evropada (Fransiya, Italiya, Ispaniya) noqulay gidravlik sharoitlar bilan bartaraf etildi va energiyaning dunyo amaliyotidagi taqsimotida o‘sish tendensiyasini ko‘rsatadi (2-rasm) .

2 – rasm. Dunyoda tiklanadigan energiya manbalarining 2014-2020 yillarda o‘sish tendensiyasi
Dunyodagi rivojlangan mamlakatlar foydalanayotgan noana’naviy va qaytalanuvchi energiya manbalari turlariga quyidagilarni kiritish mumkin:
1. Quyosh energiyasi;
2. Turli tezlikdagi shamollardan olinadigan energiya;
3. Gidroenergetika(o‘rta– kichikva mikrogidroenergetika);
4. To‘lqinlar energiyasiva suv sathlarining ko‘tarilib-tushish energiyasi;
5. Okean va dengizlardagi turli xil oqimlar energiyasi;
6. Geotermal suvlar va geyzerlar energiyasi;
7. Organik chiqindilardan olinadigan biologik gaz energiyasi;
8. SHahardan chiqayotgan qattiq va suyuq (kanalizatsiya) organik chiqindilari energiyasi;
9. Yer ostidan issiqlik nasoslari orqali olinadigan energiya;
10. Chaqmoq energiyasi;
11. Moyli o‘simliklardan olinadigan energiya.
Umuman olganda epidemiologik va ekologik talablar asosida tabiiy toza energiyani faqatgina tabiatda mavjud bo‘lgan energiya manbalari hosil qilishi va ular tiklanuvchi energiyalar nomini olgan. Shuning uchun bunday manbalarni noana’naviy va qaytalanuvchi energiya manbalari deyiladi.
O‘zbekiston Respublikasida o‘sib borayotgan ehtiyojlarini qondirish va elektr energetika tarmog‘ini yanada mutanosib rivojlanishini ta’minlash maqsadida xalqaro moliya institutlari bilan birgalikda bir qator yirik investitsion loyihalar amalga oshirilishi rejalashtirilgan.
Energiya resurslariga bo‘lgan ichki talab iqtisodiy rivojlanishning kutilayotgan dinamikasi, iqtisodiyot tuzilishining o‘zgarishi va uning o‘ziga xos energiya intensivligi darajasi bilan belgilanadi.
Iqtisodiyotning energiya sarfi hajmi kamaytirish elektr energetika siyosatining asosiy vazifasi bo‘lib, mazkur vazifaning bajarilmasligi energetika sohasining mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga muqarrar ravishda to‘sqinlik qilishiga olib keladi.
2012-2019-yillarda elektr energiyasi ishlab chiqarishda yiliga o‘rtacha 2,6 foiz miqdorida o‘sish kuzatildi. Biroq elektr energiyasiga bo‘lgan talab to‘liq qondirilmadi, taqchillik talabning 9,4 foizini tashkil etdi.