topshiriq suvning tarqalishi bo’yicha sxemalarni ta xar-xil metodlarda chizing

1-TOPSHIRIQ Suvning tarqalishi bo’yicha sxemalarni 5 ta xar-xil metodlarda chizing.
1-topshiriqni bajarish bo’yicha namuna:
1-metod

2-metod

3-metod Ha yoki Yo’q

Savollar	HA	YO’Q
Dunyo okeani suvlari umumiy suvning 93,96%ini tashkil etadi
Umumiy suvning 6%ini yer osti suvlari tashkil etadi
Gidrosfera suv qobig’I degan manoni anglatadi
Har yili taxminan 4 mln kg moylar okean suvlariga quyiladi.
Chuchuk suv zahiralari 2-2,5% dan iborat

4-metod

№	Gidrosfera qismlari	Yalpi suv ming km^3	%	Almashish aktivligi yili
1	Dunyo okeani	1307324	93,96	3000
2	Yer osti suvlari	600000	4,12	5000
3	Shu jumladan aktiv almashishni zonalari	4000	0,27	330
4	Muzliklar	24000	1,65	8000
5	Ko’llr	280	0,019	7
6	Tuproq namligi	85	0,006	0,017
7	Atmosfera	14	0,001	0,027
8	Daryolar	1,2	0,0001	0,031
	Jami:	1454193	100	2800

5-metod Test

1.Chuchuk suv zaxirasi necha foizni tashkil etadi?
a)2-2,5% b) 3-3,5% c) 3,5-4% d)4-4,5%
2.ummumiy miqdorning necha foizini sho’r suv tashkil etadi?
a)93.5 b)94.2 c)94.7 d)95.3
3.Gidrosfera necha qismdan tashkil topgan?
a)3 b)4 c)5 d)6
4.Har yili necha mln kg moy okeanga oqizilmoqda?
a)6 b)5 c)4 d)3
5. panjara, tindirg‘ich, filtralar yordamida tozalash qanday tozalash deyiladi?
a)mexanik b)kimyoviy c)fizik d)fizik kimyoviy


2-topshiriq
Mavzudan kelib chiqib ushbu savollarga yozma ravishda javob bering
1. Tabiiy resurs tushunchasi nimani anglatadi?
2. Tabiiy resurslarning qanday turlari mavjud?
3. Tugaydigan tabiiy resurslarni sanab bering.
4. Tugamaydigan tabiiy resurslarga nimalar kiradi?
5. Chiqindilar deganda nimani tushunasiz?
6. О‘zbekistonning qaysi shaharlarida chiqindilar kо‘p tо‘planadi?
7. Radioaktiv chiqindi tushunchasini izohlab bering?
8. Radioaktiv chiqindilarning qanday xavfi bor?
JAVOBLAR
1Tabiat resurslari, tabiiy boyliklar — jamiyatning moddiy va maʼnaviy ehtiyojlarini qondirish maqsadlarida xoʻjalikda foydalaniladigan hamda insoniyatning yashashi uchun zarur boʻlgan, uni oʻrab turgan tabiiy muhitning barcha tabiat komponentlari, energiya manbalari. Tabiat resurslariga Quyosh energiyasi, Yerning ichki issiqligi, suv, yer, mineral boyliklar, oʻsimliklar, tuproklar, hayvonot dunyosi kiradi
2 Qayta tiklanadigan va qayta tiklanmaydigan turlari mavjud.
3 Ko’mir, neft, tabiiy gaz energiya manbai bo’lib, tiklanmaydigan resurslardir. Qattiq yoqilg’ilar yuz millionlab yillar davomida paydo bo’lgan. Mashinalar, avtobuslar, poezdlar va samolyotlar uchun ishlatiladigan benzin, dizelь yoqilg’isi va raketa yoqilg’isi neftdan olinadi. Ko’mir ko’pgina qudratli zavodlarda elektr ishlabchiqarish uchun ishlatiladi. Tabiiy gaz isitish va dvigatelьni harakatga keltirish uchun va ba’zan transport yoqilg’isi sifatida ishlatiladi.
4 Quyosh bitmas tuganmas resurs, yer yuzini issiqlik va yorug’lik bilan ta’minlaydi. Yomg’ir ko’llar va jilg’alarni suv bilan to’ldiradi. Qachonki, o’simliklar fotosintez jarayonini amalga oshirsa, ular havoga kislordni qo’shadi. Quyosh nuri, suv va havo qayta tiklanadigan resurslardir.
5 Atrof-muhitni ishlab chiqarish va iste’mol qilish chiqindilaridan muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona va kompleks foydalanish hamda ekologik toza texnologiyalarni amaliyotga tatbiq etish muammolari, ayni chog‘da, dolzarb hisoblanadi. Energetika, rangli va qora metallurgiya, kimyo sanoati va qurilish industriyasi obyektlari chiqindilarni hosil qiluvchi, atrof-muhitni ifloslantiruvchi asosiy manbalar hisoblanadi.
6 Andijon
7 О‘zbekistonda har yili 100 million tonnadan ortiq sanoat chiqindilari hosil bо‘ladi, ularning 14 % i toksik (zaharli) toifaga mansub hisoblanadi. Bundan tashqari, Respublikamiz hududida va unga yaqin hududlarda radioaktiv rudalarni qazib olish о‘tgan asrning 40-yillarida kuchaygan. Shu davr mobaynida 150 ga yaqin radioaktiv ifloslanish maydonlari paydo bо‘ldi. О‘zbekistonning Andijon viloyatidan 30 kilometr uzoq masofada joylashgan Qirg‘iziston Respublikasining Maylu-Su daryosi qirg‘oqlari bо‘ylab joylashgan umumiy hajmi 2,5 million m³ bо‘lgan radioaktiv chiqindilar kо‘milgan 23 ta ombor va 13 ta balanslangan rudalar tо‘plamlari mintaqaviy ekologik falokat yuzaga kelishida katta xavfga ega.
8 Sel kelishi va yer kо‘chishi hollari yuz berganda radioaktiv chiqindilar Maylu-Su, Qoradaryo va Sirdaryo suvlariga tushishi mumkin, bu esa 1,5 million kishi yashaydigan 300 km² maydondagi О‘zbekiston hududini radioaktiv chiqindilar bilan ifloslanishiga olib keladi. Radioaktiv chiqindilar tarkibini radionuklidlar va sinov maydonlaridagi yadro portlashlar tashkil etadi. Radionuklidlar о‘zidan radioaktiv nur chiqaradigan elementlarning izotoplari hisoblanadi.