Тошкент-2021 3 Март 2021 10-қисм Тошкент март 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»
Download 3.06 Mb. Pdf ko'rish
|
10.Pedagogika yonalishi 2 qism
Март 2021 10-қисм
Тошкент yoki asosdan keyin (суффикс) qo‘shilishi mumkin. Masalan, читат-прочитат-прочитающей (o‘qimoq-o‘qib tugatmoq-o‘qiyotgan). Bilamizki, unli va undoshlarning yonma-yon kelishi o‘zbek tiliga xos emas. Rus tilida esa unli va undoshlarning qator kelishi kuzatiladi. Masalan, благоухание (xushbo‘ylik), солнце (talaffuzda сонцe), счастье (talaffuzda щастье). O‘zbek tilida ko‘plik, asosan, -lar qo‘shimchasi yordamida hosil bo‘ladi. Rus tilida esa ko‘plik shakli har xil tartibda hosil qilinadi. Masalan, парта-парты(parta-partalar) книга-книги (kitob-kitoblar), окно-окна (deraza-derazalar), дерево- деревья (daraxt-daraxtlar). Ingliz tilida ham ko‘plik asosdan keyin qo‘shimcha qo‘shish bilan hosil qilinadi. A boy-boys (bola-bolalar), a book-books (kitob-kitoblar). Pedagogika fanlari doktori Valijon Qodirovning “Mumtoz adabiyot: o‘qitish muammolari va yechimlar” kitobida keltirilishicha, a bilan boshlangan arab tilidan o‘tgan so‘zlarda u old qo‘shimcha bo‘lib, ko‘plikni bildiradi. Masalan, atrof so‘zida a-old qo‘shimchasini olsak, o‘zagi trf harflaridan iborat ekanligini ko‘ramiz. Ularning orasida a unlisining borligini sezish qiyin emas: t harfidan keyin a ni qo‘yamiz: ta, r va f harflari orasiga ham a ni qo‘ysak, raf bo‘g ini hosil bo‘ladi va ikkisini qo‘shamiz: ta+raf-taraf.a-old qo‘shimchasining –lar qo‘shimchasiga tengligidan kelib chiqib, uni ham qo‘shamiz:taraf+lar. Demak, atrof bu taraflar degani. Xuddi shunday altof so‘zi lutflar, ash’or-she’rlar, af’ol-fe’llar degan ma’noni anglatishini bu ko‘nikmalarni egallagach, bilib olish qiyin emas. Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, agar o‘quvchilarga grammatik tayanch bilimlar boshqa tillar bilan qiyosiy tarzda o‘rgatilsa, birinchidan, o‘quvchilar berilgan bilimlarni eslab qolinishi oson bo‘ladi. Ikkinchidan, ona tili bilan birga yana bir necha tillarning grammatikasi haqida tushunchaga ega bo‘ladi. Uchinchidan, bu jarayon rus va ingliz tillarini ham tez o‘rganishiga asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘quvchilar boshqa tillarni o‘rganayotganda yoki so‘zlashuvda foydalanayotganda albatta grammatika qoidalariga amal qiladi. To‘rtinchidan, taqqoslash usulidan faqat ona tili darslarida emas, balki boshqa xorijiy tillarni o‘rgatishda ham muntazam foydalanilsa (ona tili-rus tili-ingliz tili), o‘quvchilarning boshqa tillarni o‘rganishidagi qiyinchiliklari bartaraf qilinar edi. Download 3.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling