Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Qonunchilik tizimining vertikal (pog‘onama-pog‘ona, iyerarxik) 
tuzilishi davlat hokimiyati organlarining vakolatiga ko‘ra pog‘onama-pog‘ona 
joylashuvini va normativ-huquqiy hujjatlarning yuridik kuchiga ko‘ra joylashu-
vini aks ettiradi. Normativ-huquqiy hujjatlar tizimi markazida Konstitutsiya tu-
radi, undan so‘ng konstitutsiyaviy qonunlar, joriy qonunlar, Prezident farmon-
lari, hukumat qarorlari, vazirlik va davlat qo‘mitalarining normativ hujjatlari, 
mahalliy davlat hokimiyati organlarining normativ hujjatlari joylashadi. Sanab 
o‘tilgan hujjatlarning mana shu joylashuvi ularning yuridik kuchini ham aks 
ettiradi. Barcha normativ-huquqiy hujjatlar mamlakatimizda eng oliy yuridik 
kuchga ega bo‘lgan Konstitutsiyaga mos bo‘lishi shart. O‘zbekiston Respub-
likasi Konstitutsiyasining 16-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq, birorta 
ham qonun yoki normativ-huquqiy hujjat Konstitutsiya normalari va qoidalari-
ga zid kelishi mumkin emas.
Qonunchilik tizimining kompleks tuzilmalari huquqiy tartibga 
solish obyektining xususiyati va davlat boshqaruvining mazmunidan kelib 
chiqib shakllantiriladi.
O‘zbekiston Respublikasi qonunchilik tizimi o‘z ichki mantig‘iga ko‘ra, 
quyidagi qonunchilik tuzilmalarini qamrab oladi. 
Birinchisi – qonunchilik 
sohalari bo‘lib, muayyan huquq sohasining predmeti hisoblangan ijtimoiy mu-
nosabatlarni tartibga soluvchi normalar yig‘indisidan iborat. Buning ma’nosi 
shuki, qonunchilik tizimining ichki tuzilishi huquqiy tartibga solish obyekt-
lari, ya’ni ijtimoiy munosabatlarning mazmuniga ko‘ra tasniflanishidan kelib 
chiqadi. Masalan, inson va davlat (uning ijroiya hokimiyat organlari 
timsolida) o‘rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish haqida so‘z yurit-
ganda, ma’muriy huquq qoidalari (normalari) amal qiladi, mulkiy munosabat-
larni tartibga solish haqida so‘z yuritganimizda esa, fuqarolik huquqi sohasiga 
oid normalar amal qiladi va hokazo. 
Ikkinchisi – qonunchilik sohasi ichidagi 
yirik tuzilma, sohaviy ijtimoiy munosabatlarning muayyan turlarini tartibga 
soluvchi