Toshkent arxitektura qurilish instituti muhandislik qurilish infrastrukturasi fakulteti

3.4.Zavod bo’yicha umumiy xaralatlarni xisoblash

Umumkorxona xarajatlarini korxonani boshqarish va ishlab chiqarishni tashkil etish bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni o’z ichiga olib, rahbarlik ta’minoti amortizatsiya umumkorxona maqsadlari uchun qo’llaniladigan asosiy vositalarning ta’minoti va ta’miri kadrlar tayyorlash korxonani qo’riqlash va boshqa xarajatlardan iborat bo’ladi. Bu xarajatlar ishlab chiqarish ishchilarning asosiy va qo’shimcha ish haqining 45 % miqdorida olinadi. (Jadval – 3.4) -
154 065 967·0,45=69 329 685,2 so’m

3.5. Brak bo’yicha yo’qotishlar hisobi

Brak mahsulot ishlab chiqarish natijasida chiqadigan xarajatlar xom ashyo materiallarning – 3 % miqdorida hisoblanadi
534 259 690х0.03=16 027 790 so’m.

3.6.Mahsulotning fabrik-zavod narxini topish

Mahsulotning fabrik-zavod narxi=sex smeta xarajatlari+zavod bo’yicha umumiy xarajatlar+brak bo’yicha yo’qotish
378 747 229+69 329 685,2+16 027 790 = 411 707 984 so’m

3.7. Ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlarni topish

Ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlar qiymati mahsulotni sotish bilan bog’liq xarajatlarni o’z ichiga oladi va fabrika –zavod narxining - 4% miqdorida qabul qilinadi:
411 707 984 x 0,04=16 468 319,4 so’m

3.8. Maxsulotning umumiy tannarxini xisoblash

Maxsulotning umumiy tan narxi uning fabrik – zavod narxi va ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlar yig’indisidan topiladi.
3.12-jadval Mahsulotning umumiy tannarxini xisoblash

T/r	Xarajatlar kalkulyatiya ro’yxati	O’lchov birligi	Yillik ishlab chiqarish uchun ketadigan xarajatlar			Kakulatsiya bir dona uchun xarajatlar
			Narxi so’m	Kerakli miqdor	Summa so’m	1buyum uchun talab	Summa so’m
1	2	3	4	5	6	7	8
1.	Xomashyo materiallar a) tuproq b)suv s) bentonit	m^3 m^3 m^3	68700 510 92200	5558 2138,9 293	381834600 1069450 27014600	0.00185 0.000546 0.00001	127.095 0.28 1
2.	Xom ashyo materiallari buyicha umumiy						128.375
3.	Yordamchi materiallar				5180268		1,32
4.	Texnik xarajatlar jarayon yoqilg’i	T		1226185	1226185000	0.313	312
5.	Texnik jarayon ychun elektr energiya	kvt		1398855	31425418	0.0357	8
6.	Asosiy ishlab chiqaruvchilarning asos.ish xaqi				136345787		34.8
7 8	Asosiy ishlab chiqaruvchi xodimlarning qo’simcha ish haqi Asosiy ish xaqidan sosial straxovkaga o’tqazish				11449878 107242347	6966999	2.92 1.77
9.	Uskuna saqlashga ekspluatasiya xarajati				217 795 993	4355919	1.1
10	Sexlar bo’yicha xarajatlar				217 795 993		56
11	Zavod buyicha umumiy xarajatlar miqdori				69 329 685		17.7
12	Brak bo’yicha yuqotishlar				16 027 790		4.1
13	Maxsulotning fabric - narxi				411 707 984		105
14	Ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlar				16 468 319		4.2
15	Maxsulot (g’isht )ning to’liq tannarxi						677,285 So’m

To’liq tannarx 1 ta maxsulot uchun 677.285 so’mni tashkil etadi.

IV.Mehnat muxofazasi va texnika xavfsizligi

Zamonaviy sanoat korxonalarida mehnat muhofazasining tutgan o’rni

Mehnat xavfsizligi xizmatining asosiy vazifalari ishlab chiqarishda, qurilish maydonida va unga bog’liq bo’lgan ish jarayonlarida sodir bo’ladigan jaroxatlanish va boshqa baxtsiz hodisalarni keltirib chiqaradigan sabablarni bartaraf qilish va tashkilot ma’muriyatining ishchi va xizmatchiga ish sharoitini yaxshilab berish ustidan nazorat qilib turish, fan va texnika yutuqlarini joriy qilish asosida mehnat xavfsizligi va himoya vositalarini mustaqil takomillashtirish, qurilishda mehnat mehnat madaniyatini oshirish baxtsiz hodisalarni oldini olishda qaratilgan tashkiliy, texnik, sanitariya tadbirlarini ishlab chiqish va joriy etishdan iborat.
Mehnat muhofazasining zamonaviy qurilishda, obyektlarida, ishlab chiqarish zavodlarida tutgan o’rni beqiyos. Hozirgi zamon qurilish tartibi xalq xo’jaligining eng murakkab ishlab chiqarish jarayonlaridan biriga aylandi. Ishchilarning kasbiy malakasini oshirish ishning sifatiga va ularning xavfsizligiga bevosita bog’liqdir. Mehnat xavsizligini to’la va tez taminlangani uchun ishchi va xizmatchilarning mehnatga bo’lgan munosabatlarini tubdan o’zgartirishga majbur qila oladigan uslubiy tadbir lozim. Bunda ularning mehnati natijalariga moddiy ta’sir ko’rsata olsin. Mehnat xavsizligini boshqarish – bu mehnat jarayonida odamlarning saqlab qolishga qaratilgan bir qator texnikaviy, tashkiliy, tozalik va davolanish bo’yicha chora – tadbirlarni ishlab chiqish va amalda bajarilishini ta’minlash nazorat qilib borishdan iboratdir.
Zamonaviy sanoat korxonalari obyektlarida mehnat xavsizligini boshqarishni tashkilot bo’yicha bosh muhandis, brigada bo’limlarida va qurilish maydonlarida esa muttasadi raxbar xodimlar amalga oshiradilar. Uslubiy va tashkiliy ishlarni bu borada xavfsizlik muhandisi olib boradi[10]