Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

N = Oʻt + Sx + Oʻd,

bu yerda: N-mahsulot birligining narxi (birlik narxi);

Oʻt - ishlab chiqarish birligining oʻrtacha tannarxi;

Sx - mahsulot birligining sotish xarajatlari;

Oʻd- ma’lum bir bozorda ishlab chiqarish birligini sotishdan oʻrtacha daromad.

Ba’zan iste’molchi tomonidan ma’lum boʻlgan miqdorni toʻlashga tayyor boʻlgan tovarlarning qiymatiga e’tibor berish orqali narxlash usulini qoʻllaydi. Mahsulotlarining narxini aniqlash uchun tashkilotlarning raqobatdosh mahsulotlar

56
haqida qanday qiymatga oid gʻoyalari aniqlanishi kerak. Buni xaridorlar yoki mutaxassislar ekspertizasi asosida amalga oshirish mumkin.

Boshqa bir yondashuv bozorda shu kabi mahsulotlar uchun narx va iste’molchi xususiyatlari oʻrtasida mavjud boʻlgan munosabatlarni aniqlashni oʻz ichiga oladi. Olingan nisbatlar asosida mahsulotning narxi belgilanadi. Sotish narxi ushbu holda quyidagi formula boʻyicha belgilanadi:

Nkm= Nasos • (Bkm /Basos),

bu yerda: Nkm, Nasos- navbati bilan korxona mahsulotining narxi va taqqoslanadigan ob’yekt sifatida tanlangan asosiy mahsulotning narxi, su’mda;

Bkm, Basos - korxona mahsulotlarining va asosiy mahsulotlarning sifat koʻrsatkichlarini tegishli ravishda ballarda baholash.

Mahsulotlarning sifat parametrlarini ballarda baholash iste’molchi nuqtai nazaridan koeffitsientlarni va ularning ogʻirligini hisobga olgan holda aniqlanishi yaxshiroqdir. Ushbu usulda xarajat koʻrsatmalari iste’molchining tovarlarni idrok etishiga imkon beruvchi fonga oʻtadi.

Ishlab chiqarish rejasi. Ushbu muammoni hal qilishda tizimli yondashuvni ta’minlash uchun iqtisodiy va matematik modellashtirish usullarini qoʻllash tavsiya etiladi.

Shuningdek, tashqi va ichki ishlab chiqarish oqimlari sxemasini, ya’ni moddiy-texnika resurslarini yetkazib berish, boʻlimlar oʻrtasida ishlab chiqarish aloqalarini ochib beradi. Boʻlim qurilish mahsulotlarini (mahsulot boʻyicha) va kelajak uchun ularning dinamikasini baholash uchun yakunlanadi.

Tashkiliy reja loyiha konsepsiyasini ishlab chiqishga mas’ul shaxslar va qurilish korxonasini boshqarish haqida ma’lumot beradi. Katta korxonalar uchun xodimlarning umumiy sonini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Boʻlim mutaxassislarning vazifalarini aks ettiradi, shaxsiy muvofiqlashtirishni belgilaydi va barcha xizmatlarning faoliyatini nazorat qiladi. Korxonaning tashkiliy sxemasi vazifalarni samarali bajarilishini ta’minlashi kerak.
57
Yuridik rejada yangi tashkil etilgan korxona uchun uning tashkiliy-huquqiy shakli tanlanganligi sababli eng yuqori bahosi mavjud. Mavjud korxona uchun oʻz faoliyatini tartibga soladigan qonunlar va normalar koʻrsatiladi.


Xatarni baholash. Investorlar va kreditorlar xavflarni baholashga katta ahamiyat berishadi, shuning uchun biznes-rejani ishlab chiqish jarayonida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan xavf va yoʻqotishlarni nomlash, qanday xavf turlarini aniqlash va kompaniyaning aktivlarini qanday miqdorda sugʻurta qilish kerakligini aniqlash maqsadga muvofiqdir. Ushbu boʻlim sugʻurta shartnomalari tuzish va sugʻurta miqdori boʻyicha tashkilotni koʻrsatadi.


Moliyaviy reja. Narxlarni hisoblash biznes reja oldingi boblarida qabul qilingan qarorlarning natijalarini umumlashtiradi. Ushbu boʻlim qurilish kompaniyasining kutilgan moliyaviy natijalari haqida barcha kerakli ma’lumotlarni taqdim etadi. Moliyaviy maqsadlar tadbirkor va yuridik shaxslarning biznes-rejasi muhokama qilinadigan faoliyatining asosiy masalalariga javob berishi kerak. Moliyaviy rejaga koʻra, investorlar qanday qarorlar topishi mumkinligini aniqlaydilar va kreditorlar potensial qarzdorning qarzga xizmat koʻrsatish qobiliyatini baholaydilar. Moliyaviy rejaga ikkita hisoblangan qism kiradi: korxonaning moliyaviy-iqtisodiy natijalari va asosiy moliyaviy koʻrsatkichlarni rejalashtirish.

Korxonaning moliyaviy-iqtisodiy ahvolini tahlil qilish oxirgi uch yil davomida uning faoliyatining texnik, iqtisodiy va moliyaviy koʻrsatkichlari asosida amalga oshiriladi. Tahlillar iqtisodiy oʻsish darajasini, moliyaviy barqarorlikni, bankrotlik ehtimoli darajasini belgilaydi. Tahlillar korxonaning moliyaviy-iqtisodiy ahvolining dinamikasiga kompleks baholarni baholash bilan yakunlanadi.