Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

Oʻz-oʻzini nazorat qilish uchun savollar

1. 
   Loyiha boshqaruvining asosiy shartlarini tushuntirib bering.
   

2. 
   Loyihani tuzish nimani anglatadi?
   

3. 
   Loyiha boshqarish funksiyalarini sanab oʻting.
   

4. 
   Loyihani boshlash jarayonida qanday qadamlar mavjud?
   

5. 
   Rejalashtirish jarayonining asosiy tartib-qoidalarini sanab oʻting.
   

6. 
   Loyiha ishtirokchilariga nom bering.
   

50
V BOB. BIZNES TUZILMAVIY LOYIHALAR (BIZNES - STRUKTURAVIY LOYIHALAR)

5.1. Prinsiplar, metodlar va rejalashtirish tizimi

Ishlab chiqarishni rejalashtirish ish rejalarini tayyorlash, mablagʻlarni aniqlash, ularni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan mehnat va moddiy resurslarni, shuningdek rejalarni amalga oshirishni monitoring qilishda ifodalanadi. Korxona darajasida prognozlar miqyosi, prognozlash vaqti va maqsad boʻyicha tasniflanadi. Turli xil tashkiliy shakllardagi korxonalarda vazirliklar darajasida mintaqaviy va tarmoq prognozlari bilan bogʻliq boʻlgan mikroiqtisodiy bashoratlar amalga oshiriladi. Prognoz davrida tasniflash uzoq muddatli (5-15 yil), oʻrta muddatli (1-5 yil), qisqa muddatli (oydan yilgacha) va operatsion (oygacha) prognozlarni ajratishga imkon beradi. Maqsadga muvofiq tartibga solish va qidirish bashoratlari ajratiladi: birinchi holda, standartlar yordamida qishloq xoʻjaligining ob’yekti kelajakdagi holati prognoz qilinadi, ikkinchidan, ob’yektning holati ishlab chiqarish jarayonining mavjud omillarini inobatga olgan holda belgilanadi. Bevosita rivojlanishning asosiy prinsiplari muntazam, izchil, oʻzgaruvchan, doimo uzluksiz, aniqlik, rentabellik yoki qaytarishdir. Korxonalarning turli tashkiliy shakllari uchun prognozlash usullari ikkita katta guruhga boʻlinadi: intuitiv va rasmiylashtirilgan. Oʻz navbatida, operatsiya prinsipi va axborot olish usuliga koʻra intuitiv bashoratlar alohida va jamoaviy ekspertizaga boʻlinadi. Birinchisi intervyular, tahliliy yozuvlar, ikkinchisi - fermer xoʻjaliklari mutaxassislari tomonidan olib borilgan ekspertizadir. Formallashtirilgan predmetlar ekstrapolatsiya, iqtisodiy va matematik modellashtirish usullarini oʻz ichiga oladi. Kerakli prognozlar asosida korxonalar uchun rejalar ishlab chiqiladi. Prognozlardan farqli oʻlaroq, reja qat’iy aniqlangan maqsad va obyektning aniq faoliyat muddati aniqlanganligi toʻgʻrisida aniq tasavvurni ifodalashdir.

Bozor iqtisodiyotida rejalashtirishning toʻrtta asosiy tamoyillari boʻladi: optimallashtirish, moslashuvchanlik, rejani amalga oshirishda moslashuv va ishonchlilik. Optimallik iqtisodiy-matematik va boshqa usullardan foydalangan holda tizimli yondoshishni oʻz ichiga oladi. Rejada ishlab chiqarishning nisbatan moslashuvchanligini, bozorga oldindan belgilangan zaxiralar yordamida

51
moslashuvchanligini, tashqi va ichki omillarning ta’sirini ta’minlaydigan texnik va iqtisodiy koʻrsatkichlar boʻlishi kerak. Ishonchliligi moslashuvchanlik xususiyatlarini, iqtisodiy tizimning maqbulligini va texnik-iqtisodiy koʻrsatkichlarning barqarorligini birlashtiradi.

Korxonalarda rejalarni ishlab chiqish uchun maxsus qoidalar, metodlar va usullar majmui rejalashtirish metodologiyasidir.

Asosiy rejalashtirish usullari – balans uslubi, variantuslubi, dastur-maqsadli uslubi, iqtisodiy-matematik va normativ resurs uslubidir.

Balans usuli tabiiy va qadriyatlar muvozanatining rivojlanishini oʻz ichiga oladi, shu jumladan mehnat, moddiy, yer, energetik balanslarini ajratish lozim.


Variant usulining asosi - texnik va iqtisodiy koeffitsientlarning turli xil variantlarini, moddiy-pul xarajatlarni, tarmoqlarning balans aloqalarini rivojlantirishdir.