Toshkent Arxitektura va qurilish universiteti Qurilishni boshqarish fakulteti 44-21 guruh talabasi Hikmatullayev Azizbekning ‘Mehnat iqtisodiyoti’ fanidan mustaqil ish

Mehnat munosabatlari haqida tushuncha.

• Mehnat munosabatlari paydo bo'lishining eng keng tarqalgan asoslari mehnat shartnomasi hisoblanadi. Ammo ba'zida ba'zi boshqa dalillarga ega bo'lish kerak bo'ladi, ya'ni huquqiy tuzilish zarur bo'lib, ularning elementlari mehnat shartnomasi va uni tuzish uchun asos bo'lib xizmat qiladigan boshqa faktlardir. Rossiya Federatsiyasi Mehnat kodeksining ushbu qonuniy dalillariga quyidagilar kiradi: - lavozimga saylanish (saylanish) - tegishli lavozimni egallash uchun tanlov asosida saylash - lavozimga tayinlash yoki tasdiqlash

Mehnat huquqi nazariyasida mehnat munosabatlarining uchlik mohiyati kontseptsiyasi ishlab chiqilgan bo'lib, unga ko'ra mehnat munosabatlari uchta asosiy teng elementlardan iborat
Mulkiy; Xodimga biron bir ish ishonib topshirilishi mumkin emas, faqat o'z lavozimi yoki kasbi tufayli uning funktsional vazifalari doirasiga kiritilgan ish.
Tashkiliy (yoki boshqaruv); mehnat munosabatlarining tashkiliy tomoni xodimning ish beruvchining ichki mehnat qoidalariga bo'ysunishi bilan tasdiqlanadi. 
shaxsiy nomulkiy; Mulkiy bo'lmagan (shaxsiy) element mehnat munosabatlari mehnat munosabatlari belgisidan kelib chiqadi, bu mehnat funktsiyasi xodimining shaxsiy ishlashi. 

Mehnat munosabatlari haqida tushuncha.

• ulkiy bo'lmagan element mehnat shartnomasi taraflarining shaxsiy munosabatlariga vositachilik qiladi va yollanma mehnat sohasiga xos bo'lgan aniq nomoddiy imtiyozlarni himoya qiladi. Shaxsiy nomoddiy imtiyozlarga axborot olish huquqi, ish paytida sha'ni va qadr-qimmatini himoya qilish huquqi, shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish huquqi va boshqalar kiradi. Demak, mehnat munosabatlari bu yagona, bo'linmas, doimiy munosabatlardir, ularning mazmuni uning mehnat sub'ektlarining huquqlari va majburiyatlari bo'lib, ular mehnat shartnomasining butun muddati davomida amalga oshiriladi.

MEHNAT MUNOSABATLARINI TARTIBGA SOLISHDA XALQARO MEHNAT TASHKILOTINING O`RNI VA AHAMIYATI.

• 1944 yilda Xalqaro Mehnat Tashkiloti tashkil topganiga 25 yil to`lganda Xalqaro Mehnat Koferentsiyasi Filadel’fiyada Deklaratsiya qabul qiladi, unda Ustav bilan birgalikda tashkilotning maqsad va vazifalari belgilab beriladiki, ular hozirgi kungacha o`z ahamiyatini asosan saqlab kelmoqda. Ana shu maqsadlardan kelib chiqib, Xalqaro Mehnat Tashkilotining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:-ijtimoiy-mehnat muammolarini hal qilishga qaratilgan xalqaro siyosat va dasturlarni ishlab chiqish;