Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

Djek  Fillips  modeli  (personalga  sarflangan  kapital  qaytimini  o’lchash  uchun 
parametrlarni beradi (HR ROI). 
•  HR ga investistiyalar. 
•  personal xizmatiga investistiyalar = perosnal xizmati xarajatlari/amaliy xarajatlar. 
•  personal  xizmatiga  investistiyalar  =  Personal  xizmati  xarajatlari  /  ishlovchilar 
soni. 
•  ish joyida bo’lmaslik ko’rsatkichi. Bo’lmaslik = P (progullar, ogohlantirishsiz ish 
joyida bo’lmaslik) + to’satdan ishdan bo’shaganlar soni. 
•  qo’nimsizlik ko’rsatkichi. 
•  qoniqish ko’rsatkichi = qoniqish hosil qilganlar soni, foiz. 
•  tashkilotdagi birdamlik va kelishuv. 
•  mehnat unumdorligi va mehnat samaradorligini baholash statistikasi 
Personalga 
investistiyalar 
samardorligini 
baholash 
uchun 
xorijiy 
kompaniyalarda eng ko’p qo’llaniladigan ko’rsatkichlarga quyidagilardir: 
•  treninglardan qoniqish (trening qatnashchilari o’rtasidagi tadqiqotlar); 
•  o’z hohishiga ko’ra bo’shashlar umumin ishlovchilar soniga nisbatan foiz sifatida; 
•  ijtimoiy to’lovlarning o’rtacha yillik qiymati IHJda foiz sifatida; 
•  vakansiyalarni to’ldirishning o’rtacha vaqti. 
Boshqa  o’lchovlarga  quyidagilarni  kiritisho’  mumkin:  personalni  boshqarish 
xizmati  bo’linmasining  baholash  varaqasi  –  biznes  sherik  sifatida  personalni 

---

 
207 
boshqarish  xizmati  samaradorligini  o’lchash  uchun;  personalni  boshqarish  xizmati 
hodimlari  malakasini  oshirish  rejasi  –  personalni  boshqarish  sohasida  va  kompaniya 
biznesi  sohasida;  muntazam  menejerlar  byudjetiga  ta’luqli  bo’lgan  funkstiyalarini 
o’lchash, masalan rekruting, personalni boshqarish xizmati hodimlariga xarajatlar/ish 
vaqti soatlari. 
HR-Saratoga  Institute  —  HR-menedjment  sohasidagi  yetakchi  institutda 
qo’llanilayotgan    personalga  investistiyalar  samaradorligini  baholashga  misol  sifatida 
qo’llaniladigan quyidagi ko’rsatkichlar tizimini keltiramiz: 
•  bitta ishlovchiga to’g’ri keladigan daromad 
•  bitta ishlovchiga to’g’ri keladigan xarajat 
•  daromaddan foiz sifatida kompensastiyalar 
•  xarajatlardan foiz sifatida kompensastiyalar 
•  daromaddan foiz sifatida benefitlar qiymati 
•  xarajatlardan foiz sifatida benefitlar qiymati 
•  bitta pensionerga to’g’ri keladigan benefitlar qiymati 
•  ishlovchilarning umumiy soniga nisbatan ishga qabul qilinganlar foizi 
•  jalb qilish qiymati 
•  vakansiyalarni to’ldirish vaqti 
•  boshlang’ich davr davomiyligi 
•  jami xarajatlarga nisbatan inson resurslari bo’limi xarajatlari foizi 
•  umumiy personalga nibatan inson resurslari bo’limi xodimlari sonining nisbati 
•  kompaniyaning bitta ishlovchisiga nisbatan inson resurslari bo’limi xarajatlari 
•  supervayzerlar kompensastiyalarining foizi 
•  bitta ishlovchiga nisbatan kompensastiyalar qiymati va umumiy xarajatlardagi 
foizi 
•  bitta shikoyatga to’g’ri keladigan kompensastiyalar qiymati 
•  progullar soni 
•  ishlovchining xoxishiga ko’ra ishdan bo’shashlar 
•  berilgan/qabul qilingan takliflar soni  

---

 
208 
Personal  xizmati  ishi  samaradorligni  baholashning  metodikalari  ham  qo’llaniladi. 
Masalan,  alohida  dasturlar,  loyihalar  va  tadbirlarning  biznes-natijalari  hissasiini  ekspert 
baholash.  Bularning  hammasi  personal  xizmati  faoliyatini  funkstiyalardan  emas,  balki 
natijalardan kelib chiqib baholaydi. 
 Kompaniyalarning  personalga  investistiyalarni  baholash  bo’yicha  loyihalarni 
amalga  oshirish  tajribasidan  ko’rinadiki  personalni  boshqarish  sohasidagi  ishlar 
samaradorligining muhim ko’rsatkichlari quyidagilar bo’lishi mumkin: 
1.  Personalni  boshqarish  bo’yicha  istiqbolli  rejalarni  kompaniyaning  biznes-
vazifalariga mos kelishi. 
2.  Bitta ishlovchiga qo’shilgan qiymat (boshqarish samaradorligi ko’rsatkichi). 
3.  Toifalar bo’yicha ishlovchilar qiymati. 
4.  Kompaniyaning biznes-natijalariga perosnal xizmatining qo’shgan hissasi. 
5.  Personalga  qilingan  investistiyalar,  shu  jumladan  dasturlar  va    tadbirlardan 
kelgan unum. 
6.  Mehnat unumdorligi va ish haqi o’rtasidagi nisbat. 
7.  Bitta ishlovchiga mahsulot ishlab chiqarish. 
8.  Kadrlar  qo’nimsizligi    (xodimni  ishdan  bo’shashi  bilan  bog’liq  xarajatlar 
summasi) 
9.  Operastion xarajatlar tarkibida personalga sarflar foizi. 
10.  Rezervning tayyorlik darajasi. 
11.  Personal soni (oqilonalik nuqtai-nazaridan) va x.z. 
Personal  auditi  tashkilotning  ishlovchilarni  xizmat  faoliyatiga  ta’sir  qiluvchi 
ijtimoiy-mehnat  munosabatlari  bilan  bog’liq  muammolarni  hal  qilish  qobiliyatlarini 
aniqlash imkonini beradi. (12.1-jadval) 
 
 
 
 
 
 

---

 
209