Pragmatizm tushunchasi va uning mohiyati. Pragmatizm falsafasi namoyondalari haqida ma’lumot bering.
Jonli narsalarning jonsiz narsalarga bog’liqligi deganda nimani tushunasiz?
Falsafa tarixida inson muammosi.
Antik falsafa insonga mikrokosm, kosmosning bir qismi, ya'ni makrokosm – umuman dunyo bilan doimiy aloqada bo‘lib turuvchi qism sifatida qaragan. Aynan ana shu antik davrda «O‘z-o‘zingni o‘rgan» degan so‘zlar aytilgan edi (Suqrot).
Suqrotning shogirdi Aflotun (eramizgacha bo‘lgan 428-347 yillar) insonning ruhi o‘lmaydi, u har gal yangi tanaga ko‘chib o‘tadi, deb taxmin qilgan edi. Insonning o‘zini o‘rab turgan atrof dunyoni o‘rganishga urinishi – bu ruhning tanga kirgunga qadar mushohada etgan abadiy g‘oyalar olami haqidagi xotirotlaridir. Aflotun uchun inson ideali - donishmand, faylasuf bo‘lib, uning ruhi ko‘p «sayr qilgan» va shu sababli uning bilimlari eng to‘g‘ri va qimmatlidir. Bunday komil faylasufni Arastu «o‘zini tafakkur etuvchi tafakkur» deb atagan edi.
Inson haqidagi ta'limotni rivojlantirishga antik materialistlar Demokrit, Epikur, Lukretsiy Kar va boshqalar salmoqli hissa qo‘shdilar. Ularning qarashlariga ko‘ra, inson hayotining maqsadi - ongli lazzatlanish, azob-uqubutlarga chap berish, ruhning sokin va tinch holatiga erishishdir. Shu sababli ular falsafaning asosiy vazifasi insonga baxtli bo‘lish yo‘lini ko‘rsatishdan iborat deb hisoblaganlar. Ularning fikricha, jon ayrim atomlardan tashkil topgan va o‘limga mahkum, tana halokatga uchragandan so‘ng atomlar yemiriladi. Inson o‘limdan qo‘rqmasligi kerak, zero toki u hayot ekan - o‘lim yo‘q, o‘lim kelganda esa inson yo‘q bo‘ladi.
Borliq va yo’qlik tushunchalari to’g’risida nimalarni bilasiz?
Iqtisodiyotda progmatizm va merkantilik deganda nimani tushunasiz.
Pragmatizm 1870-yillarda paydo bo'lgan, lekin 20-asrning boshlarida mashhur bo'lgan Amerika falsafasi. Pragmatizmga ko'ra , g'oya yoki taklifning haqiqati yoki ma'nosi har qanday metafizik fazilatlarga emas, balki uning amaldagi amaliy natijalariga bog'liq. Pragmatizmni "nima ish qilayotgan bo'lsa, balki to'g'ri" jumlasi bilan ifodalash mumkin. Chunki haqiqat o'zgaradi, "har qanday ish" ham o'zgarib boradi, shuning uchun haqiqat o'zgaruvchan deb hisoblanishi kerak, ya'ni hech kim hech qanday yakuniy yoki yakuniy haqiqat. Pragmatistlar barcha falsafiy tushunchalar abstraktsiyalar asosida emas, balki amaliy qo'llashlari va muvaffaqiyatlariga ko'ra baholanishi kerak, deb hisoblashadi
Do'stlaringiz bilan baham: |
