Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

7.4.Bozor kon’yunkturasini bashorat qilish uslublari
Umuman bashoratni aniqlash ma’lum obyektning bo’lajak holatini,
ilmiy asosda obrazini yaratish demakdir.
Tovarlar bozori bashoratini aniqlashda quyidagi talablar e’tiborga olinishi
shart:1
1
.Kelajakda bozor kon’yunkturasiga ta’sir etuvchi omillami hisobga olgan
holda ilmiy asoslangan, ishonchli va tizimli yondashish.
2.
Bashoratni aniqlashda bir necha variantlardan foydalanish, ulaming
natijalari bir xil yoki yaqin bo’lishi.
3 Ishlatilgan uslublaming ilmiy asosi yetarli bo’lishi.
4.Xulosalarni aniq va ravon tilda, ayniqsa qaror qabul qiluvchilarga
tushunarli ishlanganligi.
5.Bozor kon’yunkturasi istiqboli o’z vaqtida aniqlanishi va korxona,
assotsiatsiya, kompaniya va vazirliklar ishini boshqarishda qo’llaniladi.
Bozor kon’yunkturasini iqtisodiy tanglikqa yo’liqmaslik, muvozanatiga
erishish sharti hisoblanadi.
Bozor kon’yunkturasini bashorat qilish uslublarini to’rtta katta sinfga
bo’lishimiz mumkin.
1. Faktografik uslublar. Bu bashorat qilishning shunday uslubiki, unda
o’tgan davrda bo’lib o ’tgan haqiqiy omillardan axborotli asos sifatida
foydalaniladi. Bu ma’lumotlar miqdor va sifat xarakteriga egadir. Bozor
kon’yunkturasini bashorat qilishning faktografik uslublari o’z navbatida 3
to’rga bo’linadi. Birinchi turi ekstropolyatsiya va interpolyatsiya uslublari
yig’indisidan iborat bo’lib, bu turdagi modellar uchun chiziqli fimksiyalami
tuzishda boshlang’ich axborotdan foydalanish xarakterlidir. Ikkinchi turi
statistik uslublar bo’lib, ular ikki va undan ortiq o’zgaruvchan bashorat
qilish ob’ektlarining o’zaro aloqalarini tadqiq qilishda qo’llaniladi. Uchinchi
turi mazkur obyektlarning kelgusidagi rivojlanishini shunga o’xshash
obyektlaming rivojlanish qonuniyatlari bo’yicha tadqiq qilishga asoslanadi.
2. Ekspert uslublar u yoki bu sohadagi mutaxassis-ekspertlaming fikr
va mulohazalarini qayta ishlashga asoslanadi. Bashorat qilishning ekspert