Тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
2.3. Ривожланишнинг базавий стратегиялари 
Ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқишдаги биринчи босқичи бўлиб, 
бу ушлаб турилган рақобат устунлигининг холатини аниқлаб олиш 
хисобланади, ва у ўз навбатида кейинги стратегик ва тактик қадамлар учун 
пойдевор яратади. Бундай устунликни аниқлаб олиш учун, рақобат 

---

1 
24 
шароитининг тахлилини қилиб чиққандан сўнг, қуйидаги саволларга жавоб 
бериш керак бўлади:
−кўриб чиқилаётган махсулот бозори ёки сегменти учун асосий омад 
омиллари нимада? 
−шу омад омилларига нисбатан қандай кусли ва заиф тараф шакллари 
мавжуд? 
−кўриб чиқилаётган омад омилларига нисбатан энг катта хавф туғдирувчи 
рақобатчининг кучли ва заиф тарафлари нимада? 
Ушбу маълумотдан келиб чиққан холда корхона ўзининг рақибларига 
нисбатан энг қулай рақобат устунлигини аниқлаб олиши мумкин бўлади ҳамда 
ўз рақибларининг рақобатли холатларини нейтраллаштириш имкониятига эга 
бўлади. Портернинг фикрича мақсадга йўналтирилган бозор ва амалга 
ошириладиган 
устунликнинг 
турига 
қараб 
учта 
базавий 
рақобат 
стратегияларини фарқлаш мумкин. 
Харажатларни тежаш орқали етакчилик стратегиясига эришиш 
асосан ишлаб чиқарувчанликка таянади ва малака самарасиниг мавжудлиги 
билан боғлиқ бўлади. Бу стратегия доимий харажатлар, яъни ишлаб чиқаришга 
сарфланадиган самоялар, янги товарларни ишлаб чиқишдаги изчил 
тежамкорлик, реклама харажатларини камайтириб ва етказиб бериш 
харажатлари устидан назорат қилишни кўзда тутади. Харажатларни тежашдаги 
устунлик мавжуд бешта рақобат кучларига қарши мустаҳкам химоя воситасини 
яратади: корхоналар ўз рақобатчиларга нисбатан нарх наво уруши даврида хам 
бардош бера оладилар ва шу вақтнинг ўзида рақобатчилар учун минимал нарх 
пайтида фойда кўриш имкониятига эгадирлар.