Toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

φ=4ΠI=1Kd*1strd=1kd*4π=125πm
Fizik optikaning manbalardan chiqib turli muhitlarda tarqaladigan va jismlar bilan o’zaro ta’sirlashadigan optik nurlanishning enirgetik ko’rsatkichlarini o’rganadigan bo’limi fotometriya deyiladi. Fotometrik kattaliklarni o’lchashning eksperimental usullari va vositalarini hamda xamda shu kattaliklarga tegishli nazariy qoidalar va xisoblarini o’z ichiga oladi.fotometriyaning asosiy energetik tushunchasi nurlanish oqimi fotometriya bulib uning fizik manosi elektromagnit nurlanish tashiydigan o’rtacha quvvatdir.

Yorug‘likning ko‘zga yoki qabul qiluvchi boshqa bir qurilmaga ko‘rsatadigan ta’siri, dastavval, yorug‘lik to‘lqini eltadigan energiyaning bu qurilmaga berilishidan iborat. Shuning uchun biz optik hodisalar qonunlarini qarab chiqishdan avval yorug‘likni o‘lchash - fotometriya to‘g‘risida tasavvur hosil qilishimiz kerak. Fotometriya yorug‘lik to‘lqini keltirayotgan energiyani o‘lchashdan yoki shu energetik xarakteristika bilan biror tarzda bog‘langan kattaliklarni o‘lchashdan iborat.

Yorug‘likni qabul qiluvchi qurilmalar. Bunday qurilmalarning xossalari u yoki bu spektral oblastdagi nurlanishni sezish xarakteristikasi bilan xarakterlanadi. 1- rasmda germaniy ( ) va kremniy ( ) asosida tayyorlangan fotodiodlarning spektral xarakteristikalari keltirilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, fototokning qiymati to‘lqin uzunligiga kuchli bog‘liq. Boshqa tipdagi yorug‘likni qabul qiluvchi qurilmalarning masalan balometrni spektral xarakteristikalari qariyb to‘lqin uzunligiga bog‘liq emas. Shuning uchun ham birinchi tipdagi qabul qiluvchi qurilmalar selektiv, ikkinchi tipdagi qurilmalar esa noselektiv qurilmalar deb yuritiladi. Inson ko‘zi selektiv yorug‘likni qabul qiluvchi qurilmalar tipiga kiradi. Uning ko‘rish funksiyasi kunduz kuni va oqshom uchun quyidagi rasmda keltirilgan (2- rasm).

1-rasm

2- rasm. Ko‘rish funksiyasi: 1-kunduz ko‘rish, 2-oqshom ko‘rish