Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Almardanova S.B. - Teacher at Termez State University 

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
90 
Annotation. In the article, the professional development of students is 
interpreted as a psychological problem, which describes the factors of professional 
development of students, factors that impede the professional development of 
students, and ways to overcome them 
Key words: personality, student, profession, professional interests, 
professional development 
Jamiyatda shaxsning barkamolligini belgilovchi mezonlar xilma-xildir. 
Jumladan, barkamol inson deganda ma‘naviy jihatdan yetuk, o‗z Vatanining tarixi, 
buguni va kelajagi uchun qayg‗uradigan, shuningdek, jamiyatning iktisodiy 
taraqqiyotiga o‗z hissasini qo‗shish ishtiyoqiga ega bo‗lgan shaxsni tushunish 
bugungi kun talabiga mos keladi. Ushbu tushunchaga tahliliy yondashilsa, uning 
naqadar serqirra, murakkab va har tomonlama umuminsoniy qadriyatlarga mos 
kelishini tushunish mumkin. Shaxs barkamolligining yana bir muhim omili sifatida 
shaxsning kasbiy shakllanishini keltirish mumkin. Komillik sari intilish shaxsning 
kasbiy shakllanishi bilan birgalikda yaxlit holda kechadigan va deyarli bir umr davom 
etadigan murakkab jarayondir. Kasbiy shakllanish - insonning o‗z aqliy qobiliyatlari, 
jismoniy imkoniyatlari u yoki bu sohaga bo‗lgan layoqatlari, qiziqish va intilishlari, 
shuningdek, qadriyat va dunyoqarashlariga ko‗ra biror-bir kasb sohasida ta‘lim olishi, 
keyinchalik shu sohaga kirishib moslasha borishi va nihoyat yillar davomida yetuk va 
malakali mutaxassis bo‗lib yetishishi tushuniladi. 
Kasbiy shakllanish jarayoni insonning o‗z aqliy qobiliyatlari, jismoniy 
imkoniyatlari u yoki bu sohaga bo‗lgan layoqatlari, qiziqish va intilishlari, 
shuningdek, qadriyat va dunyoqarashlariga ko‗ra biror-bir kasb sohasida ta‘lim olishi, 
keyinchalik shu sohaga kirishib moslasha borishi va nihoyat yillar davomida yetuk va 
malakali mutaxassis bo‗lib yetishishini nazarda tutadi. 
Kasbiy shakllanish shaxs faoliyatining uzoq muddatli davrini qamrab oladi va 
ijtimoiy mavqe, yashash tarzi va avlodlar o‗rtasidagi an‘analarning davom ettirilishi 
bilan ham tavsiflanadi. Oliy ta‘lim muassasalarida tahsil olayotgan talabalarning 
mutaxassis sifatida kamol topishida ularning shaxsiy hamda kasbiy shakllanishini 
ta‘minlashga to‗siq bo‗luvchi bir qator omillar mavjud. Bular qatoriga:
1. Mutaxassislarga qo‗yiladigan kasbiy va shaxsiy talablarning o‗sib borayotganligi; 
2. Kasb tanlashga sabab bo‗luvchi omillarning davriy xususiyatga egaligi va kasblar 
to‗g‗risidagi ijtimoiy ideallarda yagona me‘yorning mavjud emasligi; 3. O‗spirin 
kasbiy tasavvurlarining ijtimoiy-iqtisodiy shart- sharoitlarga, bozor munosabatlariga 
hamohang o‗zgarayotganligi hamda kasb-hunar va tegishli mutaxassislik 
yo‗nalishlari o‗rtasidagi tafovutning keskin ortayotganligi; 4. Yoshlarning 
mutaxassislik yo‗nalishlarini tanlashlarida aniq tasavvurga, maqsadga, faoliyat 
yo‗nalishiga, istiqbol rejalarini belgilash qobiliyatiga ega emasligi kabilardir.

---