Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Akbarova S.A. - Teacher of Tashkent State Pedagogical University 
 
Annotation.
This article emphasizes that the formation and development 
of an ecological worldview in our country is an urgent problem and requirements are 
imposed on them. Their theoretical, legal and historical foundations, issues of the 
development of the ecological competence of future teachers are analyzed. 
Key words: ecological competence, ecological activity, ecological 
environment, ecological psychology, social activity, ecological knowledge, 
environment, nature, ecological problems, natural resources. 
Mamlakatimizda ―Milliy tiklanishdan - milliy yuksalish sari‖ tamoyili asosida 
taraqqiyotning yangi bosqichiga qadam qo‗ydi. Yangi davr shiddati oliy ta‘lim 
tizimiga ham o‗zining aniq, qat‘iy talablarini qo‗ymoqda. Ta‘lim-tarbiyaga yangicha 

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
86 
tizimli yondashuv asosida bo‗lajak o‗qituvchilarning ekologik kompetentligini 
rivojlantirishning ijtimoiy-pedagogik imkoniyatlarini to‗liq yuzaga chiqarishni va 
ular orasida ilmiy-metodik uzviylikni yangi darajaga ko‗tarishni taqozo etadi.
O‗zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining XI bob 50-moddasida 
―Fuqorolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‗lishga majburdirlar va 
XII bob 55-moddasida ―Yer, yеr osti boyliklari, suv, o‗simlik va hayvonot dunyosi va 
boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boyliklar, ulardan oqilona foydalanish zarur va 
ular davlat muhofazasidadir‖[3, 17-19-b] deb ta‘kidlanadi. Shu bilan birga, tabiatni 
muhofaza qilish to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining 
tabiatni muhofaza qilish maqsadlariga erishish deb nomlangan 4-moddasida 
quyidagicha yoritilgan: ―Tabiatni muhofaza qilish maqsadlariga erishish uchun davlat 
hokimiyati mahalliy idoralari, vazirliklar va idoralar, korxonalar va muassasalar, 
fermerlik va kooperativ xo‗jaliklar, shuningdek, ayrim shaxslar xo‗jalik boshqaruv 
hamda boshqa faoliyatni amalga oshirish jarayonida quyidagi qoidalarga amal qilishi 
kerak: …barcha turdagi ta‘lim muassasalarida ekologiya o‗quvining majburiyligi‖. 
[5. 160-b] 
Mamlakatimizda ekologik dunyoqarashni shakllantirish va rivojlantirishga 
mutasaddi davlat tashkilotlari, ommaviy institutlar, maxsus ekologik harakatlar 
faoliyatini rivojlantirish davlat siyosatining ustuvor masalasi sifatida qaralmoqda. 
Respublikamizda ekologik vaziyatni sog‗lomlashtirish va shaxs ekologik 
dunyoqarashini ilmiy-pedagogik kompleksni shakllantirish masalalari kun tartibiga 
qo‗yilgan. ―...Bunday muammolarni faqat ma‘muriy yo‗l bilan hal etib bo‗lmaydi, 
bunga yosh avlod qalbida ona tabiatga mehr-muhabbat, unga dahldorlik hissini 
tarbiyalash orqali erishish mumkin‖. Mamlakatimizda ekologik vaziyatni yaxshilash 
barchamizning burchimiz hisoblanadi, shuningdek ―ekologiya sohasidagi ishlar 
ahvolini yaxshilash‖[1.17-19-b] bugungi kunning muhim vazifalaridan biridir. 
Shuning uchun yurtimizda shaxs ekologik dunyoqarashi va milliy qadriyatlar 
o‗rtasidagi dialektik aloqadorlikni ilmiy tadqiq etish, xalqaro ilmiy-tadqiqot 
muassasalari bilan hamkorlikda fundamental ilmiy tadqiqotlar olib borish dolzarb 
masala qilib belgilangan[2. 570-b].
Bu borada, ekologik muommolarni hal qilishni, uni yеchimi ishlab chiqish 
oldimizda turgan muhim masalardan biri hisoblanib kelinmoqda. Shu o‗rinda, 
davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev 2017-yil 12-iyulda Oliy Majlis palatalari, 
siyosiy partiyalar hamda O‗zbekiston Ekologik harakati vakillari bilan videoselektor 
yig‗ilishidagi ma‘rurzasida, ―Eng muhim masala – aholining ekologik madaniyatini 
oshirish haqida jiddiy bosh qotirishimiz zarur‖, deb ta‘kidlagan edi. 
Ekologik dunyoqarash shakllanishini o‗rganishning umumfalsafiy masalalari, 
sodda bo‗lishiga qaramay: qadimiy afsona, rivoyat, asotir, ertak, masal, qo‗shiq, 
dostonlar va boshqa xalq og‗zaki ijodi namunalarida o‗z ifodasini topgan. 

---