Тошкент дaвлaт педaгогикa университети ҳузуридaги илмий дaрaжaлaр берувчи dss

Maktabgacha kata yoshdagi bolalarning ijodiy faolligini shakllantirishning dastlabki natijalari:





Maktabgacha kata yoshdagi bolalarning ijodiy faolligini shakllantirishning yakuniy natijalari:
2-jadval

№	Ta’lim muassasalari	Kriteriylar	Respodentlar
			tajriba guruhi					nazorat guruhi
			soni	yuqori	o‘rta	quyi	soni		yuqori	o‘rta	quyi
1.	Toshkent shahri maktabgacha ta’lim tashkilotlari	barqaror motivasiyani shakllantirish	40	8	24	8	41		3	14	24
		hissiy sezgirlikning namoyon bo‘lishi	40	7	25	8	41		4	13	24
		ijodiy tasavvurning rivojlanganligi	40	9	24	7	41		4	15	22
2.	Toshkent viloyatidagi maktabgacha ta’lim tashkilotlari	barqaror motivasiyani shakllantirish	41	10	24	7	39		4	16	19
		hissiy sezgirlikning namoyon bo‘lishi	41	8	23	10	39		4	11	24
		ijodiy tasavvurning rivojlanganligi	41	9	24	8	39		4	13	22
3.	Surxondaryo viloyatidagi maktabgacha ta’lim tashkilotlari	barqaror motivasiyani shakllantirish	39	9	25	5	40		4	16	20
		hissiy sezgirlikning namoyon bo‘lishi	39	8	24	7	40		4	14	22
		ijodiy tasavvurning rivojlanganligi	39	9	25	5	40		4	16	20
4.	Farg‘ona viloyatidagi maktabgacha ta’lim tashkilotlari	barqaror motivasiyani shakllantirish	42	9	23	10	38		4	12	22
		hissiy sezgirlikning namoyon bo‘lishi	42	9	25	8	38		5	11	22
		ijodiy tasavvurning rivojlanganligi	42	8	24	10	38		4	11	23
jami		barqaror motivasiyani shakllantirish	162	36	96	30	158		15	58	85
		hissiy sezgirlikning namoyon bo‘lishi	162	32	97	33	158		17	49	92
		ijodiy tasavvurning rivojlanganligi	162	35	97	30	158		16	55	87

Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy faolligini shakllantirishning yakuniy bosqich o‘zlashtirish ko‘rsatkichlari

Ўтказилган тажриба-синов натижаларига асосланган ҳолда мактабгача катта ёшдаги болаларни мусиқий-саҳналаштириш фаолиятларида ижодий фаолликни шакллантириш моделининг самарадорлигини аниқлаш юзасидан ўтказилган тажриба-синов натижалари бўйича тажриба ва назорат гуруҳларидаги ўртача ўзлаштиришни Пирсоннинг χ² математик-статистика методи ёрдамида таҳлил этилди ҳамда натижаларнинг самарадорлиги исботланди.
Шуни айтиб ўтиш лозимки,тажриба гуруҳи респондент болаларда ижодий фаоллик сифатини шаклланганлик даражаси тасодивий бўлиб, тадқиқот доирасида ишлаб чиқилган модел ва комплекс методик шарт-шароитлар натижасидир. Мактабгача катта ёшдаги болаларда ижодий фаоллик даражасини ортганлиги тажриба якунидаги натижаларида эса тажриба ва назорат гуруҳларидаги ўртача ўзлаштириш кўрсаткичларибир-биридан фарқ қилиб,самарадорлик кўрсаткичи 1.13га тенг. Демак, мусиқий-саҳналаштириш фаолиятларидаболаларнинг ижодий-фаоллигини шакллантириш юзасидан ўтказилган тажриба-синов ишлари ўз самарадорлигини билдирди.


ХУЛОСА


Мактабгача катта ёшдаги болаларни мусиқали-саҳналаштириш асосида ижодий фаолликни шакллантиришга доир тадқиқот натижалари асосида қуйидаги хулосаларга келинди:

1. 
   Назарий таҳлил натижалари мусиқий-саҳналаштириш фаолиятларининг ташкил этишнинг долзарб муаммоларига доир қатор илмий изланишлар амалга оширилган бўлсада, мактабгача таълим билан боғлиқ масалалар тўлиқ ўз ечимини топмаганлигини кўрсатди. Ана шу сабабли тадқиқот муаммоси – мактабгача ёшдаги болаларни мусиқали саҳналаштириш фаолиятларида ижодий фаолликни шакллантиришнинг педагогик шарт-шароитларини аниқлаштириш ва ана шу асосда яхлит тарбия жараёнининг мазкур жиҳатлари самарадорлигини ошириш тарзида белгилаб олинди.
   
2. 
   Тадқиқот жараёнида мусиқали-саҳналаштириш фаолиятларида арттехнологиянинг барча турлари билан интегрatsiясини таъминлаш мақсадида артпедагогика воситасида мактабгача катта ёшдаги болаларда ижодий фаоллик сифатларни шакллантириш йўллари ҳам тадқиқ этилди.
   
3. 
   Тадқиқотда мактабгача катта ёшдаги болаларда мусиқали саҳналаштириш фаолиятларида ижодий фаоллик сифатларини шакллантиришга доир қуйидаги тарбиявий имкониятлари аниқлаштирилди: болаларнинг воқеликни идрок этиш эҳтиёжига мослиги; воқеалар ривожи ва инсонлар ўртасидаги ўзаро муносабатларни қизиқарли ва тушунарли эканлиги; ахлоқий-эстетик тасаввурлар дунёсига жалб этиш; санъатдаги воқеликни бадиий ифода этишнинг ўзига хосликлари ҳақидаги дастлабки тасаввурларни ҳосил қилиши.
   
4. 
   Мактабгача таълим ташкилотларида мусиқий саҳналаштирилган томошалар кўрсатиш ва ташкил этишнинг мазмунини босқичма-босқич амалга ошириш алгоритмига асосланган ҳолда, мактабгача катта ёшдаги болаларда ижодий фаолликни шакллантириш технологиясининг модели такомиллаштирилди. Модель ўзида аниқ мақсадга йўналтирилгандик, фаолият мазмунини танлаш, педагогик жараённи ташкил этиш ва натижавий компонентларни акс эттирди.
   
5. 
   Асосий ташкилий шакл сифатида мусиқа ёрдамида ижро этиладиган махсус спектакллари, театр томошалар; методлар сифатида тарбия методлари (онгни шакллантириш, фаолиятни ташкил этиш ва хулқ-атвор тажрибасини таркиб топтириш), таълим методлари (кўргазмали, вербал, муаммоли-изланишли), театр педагогикаси методлари (жисмоний ҳаракатлар, ролли ҳаракатлар, этюдлар); восита сифатида қўғирчоқ театри ва миллий мусиқага устувор аҳамият қаратилди.
   

6.Болаларга ижодий фаолликни ривожлантиришга ёрдам бериш натижасида мактабгача ёшдаги болаларнинг мусиқий-саҳналаштириш фаолиятларида ижодий фаоллигини ривожлантириш билан боғлиқ вазифалар муваффақиятли ҳал қилинди. Ўқув гуруҳи болалари тақдим этилган ижодий топшириқ ва машқларни бажара олди, мусиқали театр фаолияти шароитида берилган материални осонгина ўзлаштирдилар;
7.Мактабгача ёшдаги болаларнинг ижодий фаоллигини ривожлантириш бўйича ишлаб чиқилган усуллар ва услублар тўплами болалар томонидан тавсия этилган материални ўзлаштириш жараёнида, шунингдек, мусиқий спектаклни саҳналаштириш жараёнида муваффақиятли амалга оширилди ва болаларда унга ижобий муносабатни келтириб чиқарди;