Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи phD

ХУЛОСА 
«Шахснинг психологик ҳимоя механизмлари ва диндорлик типларининг 
ўзаро боғлиқлиги» мавзуси бўйича ўтказилган тадқиқот иши натижалари 
қуйидаги умумий хулосаларни шакллантириш имконини берди: 
1. Уйғунлашган диндорлик типлари асосан «динга фалсафий концепция 
сифатида ёндашиш», «динга қўллаб-қувватланиш ва таскин топиш манбаи 
сифатида қараш», «диндорликнинг ташқи белгиларига эътибор бериш», 
«дунёни яратувчи Зотнинг мавжудлигини тан олиш», «диний эътиқодга бўлган 
ички эҳтиёж» каби диний қадриятларни ўз ичига олиб конструктив диний хулқ-
атворни шакллантирувчи муҳим омил бўлса, уйғунлашмаган диндорлик 
таркибига «сирли ва сеҳрли дунёнинг мавжудлигига бўлган ишонч-эътиқод», 
«сохта илм»га қизиқиш», яъни сир-асрорли ҳодисаларни изоҳлашда аниқ 
билимдан кўра ҳар хил «бидъат» амалларга ишонч-эътиқодларнинг устунлик 
қилиши кабилар кириб, деструктив диний хулқ-атворни шаклланишига замин 
ҳозирлайди.
2. «Сирли ва сеҳрли дунёнинг мавжудлигига бўлган ишонч-эътиқод», 
«сохта илм»га қизиқиш, яъни сир-асрорли ҳодисаларни изоҳлашда аниқ 
билимдан кўра ҳар хил эътиқодларнинг устунлик қилиши каби уйғунлашмаган 

---

25 
диндорлик типлари шахсда асабийлик, жиззакилик, тортинчоқлик каби салбий 
психоэмоционал хусусиятларининг ортишига таъсир кўрсатувчи омиллардан 
ҳисобланса, аксинча «динга фалсафий концепция сифатида ёндашиш», «динга 
қўллаб-қувватланиш 
ва 
таскин 
топиш 
манбаи 
сифатида 
қараш», 
«диндорликнинг ташқи белгиларига эътибор бериш», «дунёни яратувчи 
Зотнинг мавжудлигини тан олиш», «диний эътиқодга бўлган ички эҳтиёж» каби 
уйғунлашган диндорлик типлари ижобий шахсий фазилатлар шаклланишига 
олиб келади. 
3. Факторли таҳлил натижаларига кўра «ўрнини тўлдириш», «регрессия» 
каби ҳимоя механизмлари шахсий жавобгарликдан озод қилиш функциясини 
бажарса, «гиперкомпенсaция», «проекция» ва «рaционализaция» ўзини оқлашга 
йўналтирилган ҳимоя механизмлари бўлиб ҳисобланади. «Рад этиш»,