Toshkent davlat sharqshunoslik instituti falsafa kafedrasi qadimgi dunyo falsafasida ontologik bilimlar

Ҳайвонот 
Тўрт оёқли 
ҳайвонлар 
Икки оёқли 
ҳайвонлар
От
Сигир
Ит
Қушлар
Инсон

---

olamiga qaytmaydi, jazolanib hayvondan-hayvonga o‘tib azobda bo‘ladi, deydi 
Aflotun. 
Aflotun o‘z asarlarida, masalan «Davlat» kitobida qo‘llagan uslubini 
«dialektik» uslub deydi. Dialektikaga u shunday ta’rif beradi: «Dialektika kishilarni 
savol-javob bera bilishiga o‘rgatadi». Aflotuncha, dialektika savol va javob bera 
olish san’atidir. Uni xususan, nutqda qo‘llash muhim ahamiyatga ega, deydi u. 
«Adolat», «go‘zallik» va «qaramlilik»ni ifodalash va tashviq etishda dialektikaning 
favqulodda muhimligini Aflotun qayd qiladi. Aflotun dialektika to‘g‘risida so‘zlar 
ekan, u mantiq bayonida ham xizmat qiladi. «Parmenid» kitobida Aflotun 
tushunchalar, umumiylik, konkretlik, ayniyat va qarama-qarshilik, ko‘plik va 
yakkalik kabi masalalarni mistik sistemasi ruhida ishlab chiqqan hamda shu 
sababdan dialektika vakili bo‘lib tarixda o‘z nomini qoldirgan. 
Aflotun o‘z kitoblarida, birinchi navbatda, «Davlat» kitobida hokimiyat, 
uning shakllari, aholisi, tabaqa va sinflar to‘g‘risida ham gapiradi. Axloq-xulq 
nazariyasida Aflotun, aql-donolik, erk-botirlik, jasurlik, hissiylik-oqilonalik 
kishi xatti-harakatida namoyon bo‘ladi, deydi. Adolatlilik esa yuqorida zikr 
qilingan uch xislat – donolik, botirlik, oqilonalikning uzviy, garmonik 
qo‘shilishidan tashkil topadi, deydi Aflotun. 
Aflotun o‘zining «Ideal davlat» utopiyasida 
jamiyatda uch tabaqa: hokimlar-faylasuflar, harbiylar, 
dehqon va hunarmandlar bo‘lishini aytadi. Davlat 
hokimiyati oqsuyaklar-faylasuflar qo‘lida bo‘lishi 
shart. Harbiylar-yollanma qo‘riqchilar – davlat apparati 
xodimlari quldorlar hokimiyatini himoya qilishlari 
darkor. Dehqon va hunarmandlar davlatga zarur 
hamma 
narsa-mahsulotlarni 
tayyorlashlari 
lozim. 
Aflotun qullarni hatto odamlar qatoriga qo‘shmaydi, 
ularni ma’naviy hayotdan mahrum maxluqlar deb 
ataydi. 
Aflotun yoshligida rassom, yozuvchi bo‘lish niyatida edi, keyinchalik u 
faylasuf sifatida kamol topgan. Shuning uchun ham u o‘z falsafiy kitoblarida ko‘p 
badiiy obrazlar, uslublarni qo‘llaydi. Sharq mamlakatlari, jumladan, Markaziy 
Osiyo falsafasi tarixida ham Aflotun ta’limotining ta’siri katta bo‘lgan. Aflotun 
chuqur bilimli hakim sifatida yuqori baholangan.