Toshkent davlat sharqshunoslik instituti falsafa kafedrasi qadimgi dunyo falsafasida ontologik bilimlar

 
3-MAVZU 
KONFUTSIY VA LAO SZI FALSAFASIDA BORLIQ MASALASI 
 
Reja: 
1. Konfusiychilik muhofazakorona ta’limot. 
2. Konfusiy – qadimgi ajdodlar donishmandligining sharhlovchisi. 
3. Konfusiy adolat haqida. 
4. Konfusiyda “ismlarni tuzatish” g‘oyasi. 
5. Konfusiyda tartib tushunchasi. 
6. Konfusiy bilim haqida. 
 
 
 

---

Mavzuning o‘quv maqsadi 
Talabalarda Qadimgi Xitoy falsafasining eng yirik vakillaridan biri bo‘lgan 
Konfusiy va konfusiychilik ta’limoti, ushbu ta’limotdagi borliq, bilish va ijtimoiy 
adolatga oid g‘oyalar haqida tushunchalar hosil qilish, shuningdek, talabalarda 
konfusiychilik ta’limotining axloqiy g‘oyalarini falsafiy mushohada qilish va 
amaliy xulosalar chiqarish ko‘nikmalarini shakllantirish. 
 
Mavzuning tayanch tushunchalari 
Konfusiy, Kun Fu szi (muallim Kun), konfusiychilik, muhofazakorona 
ta’limot, ijtimoiy me’yor, inson tarbiyasi, mumtoz kitoblar (szin), donishmandlik 
sharhlovchisi, “Suhbatlar va hukmlar” (Lun yuy) kitobi, Yao, Shun va Yuy, 
adolat, Osmonga sig‘inish, “Shu-szin” kitobi,ismlar, rasm-rusumlar, musiqa, 
birodarlik oliijanobligi (syao ti), oliyjanob er (szyun szi), axloqiy kuchga (de), 
bilim (chji). 
Konfusiychilik muhofazakorona ta’limot 
Konfusiychilik yagona, bir butun ta’limot emas edi. U muayyan jamiyat 
tashkilotining nazariyasi sifatida axloqiy qoidalar, ijtimoiy me’yorlar va 
boshqaruvni takomillashtirishga diqqat-e’tibor bergan 
va bu sohada 
muhofazakorona mavqeda turgan g‘oya edi (1-ilova). Konfusiy o‘zi haqida: 
“eskini bayon etaman va yangini barpo etmayman” degan edi. U va uning 
izdoshlari jamiyatning axloqiy tanazzulidan xavotirlanib, inson tarbiyasiga 
asosiy e’tibor qaratib, jamiyatda bir-birini kechirish muhitni barqaror etishga 
harakat qildilar. 
Konfusiy (er.ol.551-479 yy.) ning haqiqiy ismi Kun Fu szi (muallim Kun) 
bo‘lib, lotincha yozilishda Konfusiy sifatida qayd etilgan. Bu mutafakkir 
(oldingi ismi Kun-syu) Xitoyning birinchi faylasufi hisoblangan. Konfusiy bir 
necha yillar davomida Sharqiy Xitoy davlatlari bo‘ylab sayohatga chiqqan va 
hayotining oxirgi yillarini shogirdlar tarbiyasiga qaratib, ba’zi mumtoz 
kitoblarni (szin) tartibga solgan. U ta’limoti Sin sulolasi hukmronligi davrida 
ta’qiqlangan ko‘pgina faylasuflardan biri edi. Xan sulolasi.davrida Konfusiy 
katta e’tibor qozonib, ilohiylashtirish darajasiga borib yetgan va yangi 
davrgacha hurmatli donishmand sifatida taqdirlangan.