Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik
Download 1.56 Mb. Pdf ko'rish
|
tarjimashunoslik
25
voqealarni talqin qiladi. Bu kitobni Muhammad Rafi’ oxun Xorazmiy fors tilidan o‘zbekchaga o‘girgan. Qo‘lyozma 1320/1902 yilda ko‘chirilgan. “Muntaxabut-tavorix” (Terma tarixlar), «Intixobut-tavorix" (Terma tarixlar) deb yozilgan kitobning fors tilidan o‘zbekchaga tarjimasidir. Bunda kitob avtori hoji Muhammad Hakimxon bin Said Maxsumxon qadim tarixdan tortib to Otaliqxon (1842—1845) vafotiga qadar bo‘lgan voqealarni tasvirlagan. Qo‘qon xonlari haqida ham ko‘pgina tarixiy materiallar bor. Komil Nishonchizoda Ahmad o‘g‘lining (hijriy 1031 yilda vafot qilgan) «Mir’otul-koinot» (Koinot oynasi) nomli usmonli turk tilida yozilgan tarixiy kitobi Xorazmda hijriy 1327 yilda mulla Xo‘janiyoz tomonidan tarjima qilingan va 1331 yilda ko‘chirilgan. (Sharq qo‘yozmalari to‘plamida bu asarning na originali va tarjimasi haqida ma’lumot berilmagan). “Muzakkarul-axbob” (“Yaxshi ko‘rganlar haqida eslatma") nomli asarning tarjimasi haqida hamda Navoiydan keyingi davrda yashagan fors-tojik shoirlarining tarjimai hollari beriladi. Shoir fors tilidan o‘zbekchaga shu asardan bir parcha tarjima qilgan. Fors-tojikchadan o‘zbek tiliga o‘girilgan tarixiy asarlardan yana biri Muhammad bin Saxaniy Ravzatul-munozir") nomli asari bo‘lib, hijriy 1324 yilda o‘zbekchaga agdarilgan, ammo kim tarjima qilgani ma’lum emas, hajmi 240 bet. Abdullo-bin. Muhammad bin Ali Nasrullohiyning umumiy tarixga oid “Zabdatul-osor” (Asarlar qaymog‘i.) nomli asar o’zbek tiliga sakkizinchi bo‘limdan, boshlab tarjima qilingan. Asar 1500—1510 yillarda hukmronlik qilgan Shayboniyxonga qarshi bo‘lgan kurashlar tarixini xikoya qiladi. Kitobning tarjimoni noma’lum. Uni Ahmad Ali Joniy Xo‘jandiy, Valadi hoji Sangin ko‘chirgan. Bu asar haqida V. V. Bartold o‘zining «1902 yilda Turkistongv bo‘lgan komandirovkaning hisoboti" degan ishida ma’lumot berib o‘tadi. Abduraxmon bin Husanning “Ajoyibul-osor” (Ajoyib asarlar) nomli to‘rt jilddan iborat tarqxiy asari o‘zbek tiliga to‘la agdarilgan - birinchi va ikkinchi jild bir muqovada, hajmi 708 bet. Uchinchi va to‘rtinchi jild ikkinchi muqova ichida berilgan, hajmi 445 bet. O‘zbekchaga tarjima qilingan nusxalar hijriy 1327 yilda ko‘chirilgan, ammo tarjimonning ismi ko‘rsatilmagan. (Bu asarning asl nusxasi va tarjimalari haqida Sharq qo‘l yozmalari to‘plamida ma’lumot berilmagan). Asarning asl nusxasi hijriy 1236 yilda yozilgan (“Nafoisul—maosir”) Alouddavla bin Yahyo Sayfiy (al Kazviniy) 973-982/ 1565-1575 yillar mobaynida tuzgan she’riyat antologiyasi bo‘lib, Hindiston podshosi Akbarga- bag‘ishlangan. Unda o‘sha davrdagi shoirlarning tarjimai hollari va tarixga oid qimmatli fikrlar bor. Asar fors tilidan o‘zbekchaga Xorazmda XIX asrning oxirida tarjima qilingan. Hijriy 1321 yilda mulla Muhammad Sharif xo‘ja valadi Muhammad Yusuf ko‘chirgan, hajmi 229 bet tarjimonning ismi noma’lum. Samarqand tarixiga oid («Samariya") asarini Mir abu Tohir xo‘ja Samarqandiy o‘tgan asrning 30- yillarida yozgan, uni o‘zbekchaga Abdulmo‘min Sattoriy tojikchadan ag‘dargan. Tarjimani mashhur adib Sadriddin Ayniy tahrir qilgan. Qo‘lyozma 178 bet bo‘lib, kirish so‘zi, izoh va xotima bilan berilgan. Bu asarni V. L. Vyatkin rus tiliga tarjima qilgan.Asarning tojikcha tekstini prof. Veselovskiy nashrga tayyorlagan va « — Samariya (nochnaya beseda), avtor Abu-Taxyr Veled kazn Abu Sa’id, 1322 po xidjre (1904)" Degan nom bilan nashr qildirgan. V. L. Vyatkinning ruscha tarjimasi 1899 yili Samarqandga bag‘ishlanib chiqqan to‘plamda bosilgan edi.
Download 1.56 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling