Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti yeon sangheum

[boʻda]) koʻmakchi fe’lini qiyoslab tahlil qilingan. 
ko‘r ko‘makchi fe’li yetakchi fe’lga -a, -y hamda -b, -ib affikslari orqali birikadi: 
1) -a, -y koʻr (boʻlishsiz formada): ta’qiqlash, qat’iy ta’kidlash, ogohlantirish; 
2) -(i)b koʻr: sinash
40
. 
koʻrmoq koʻmakchi fe’li -a, -y affikslari bilan birikkanda koʻmakchi fe’lning oʻzi 
hamma vaqt boʻlishsiz formada qoʻllanib faqat buyruq mayli doirasidagina uchraydi. 
Koreys tilida bu holat kontekstga koʻra turli shakllarda ifodalanishi mumkin. Asosan, 
-
지 말다
[ji malda] shaklida qoʻllash mumkinki ammo bu hodisa koʻrmoq koʻmakchi 
fe’li bilan kam ishlatiladi, doim ham unga toʻgʻri kelmaydi. Shuningdek, bu shakl 
yetakchi fe’ldagi harakat sinovini cheklash ma’nosini bildiradi.
koʻrmoq koʻmakchi fe’li ravishdoshning -a, -y affikslari bilan yasalgan turiga 
birikib ifodalashi koʻmakchi fe’li qoʻllanmasdan ifodalanganiga nisbatan kuchli 
ma’noni bildiradi. Koreys tilida esa buning teskarisi. 
Koreys tilidagi 
보다
[boʻda] (koʻrmoq) koʻmakchi fe’li 
-어 보다
[o boʻda] 
shaklida qoʻllanib, yetakchi fe’ldagi harakat sinash, bilish uchun va tajribali boʻlish 
ma’nosida ifodalanadi.
ko‘rmoq ko‘makchi fe’li -(i)bning inkor shakli -may bilan kelganda umuman 
boshqa ma’noni ifodalaydi. Buni koreys tilida ifodalash uslubiga ko‘ra 
보조형용사
[bo‘jo‘hyongyo‘ngsa] ya’ni koʻmakchi sifat 
보다
[boʻda] (koʻrmoq) bilan qoʻllanishi 
mumkinki, bu holatda 
-은가/는가/나 보다
[inga/ninga/na bo‘da] shaklidan foydalaniladi. 
Ushbu bobning “Tur koʻmakchi fe’lining koreys tilida berilishi” deb 
nomlangan uchinchi paragrafida tur koʻmakchi fe’lining har modal ma’nolari va 
ularning koreys tilidagi ifodalanish yoʻlini yoritib berilgan. 
turmoq koʻmakchi fe’lining qoʻllanishi doirasi juda kengdir. turmoq koʻmakchi 
fe’lini izohlaganida turmoq koʻmakchi fe’lining modal ma’noni ifodalashi bilan 
oʻxshagan jihatlarini uchratish mumkin: 
40
Хожиев А. Ўзбек тилида кўмакчи феъллар. – Тошкент: Фан, 1966. – Б. 197–198. 

---

20 
1) hozirgi zamon shaklida qoʻllanganda, yetakchi fe’ldagi harakat xuddi nutq 
momentida boʻlayotganligi ifodalanadi. (harakat-holatning ma’lum konkret vaqt 
doirasida bajarilishini bildiradi); 
2) yetakchi fe’ldagi harakatning ma’lum belgili vaqt ichida, biror harakat yoki 
hodisa amalga oshguncha bajarilishi ma’nosini «vaqtincha» degan ma’noni bildiradi; 
3) -a, -y va -(i)b affikslari bilan yasalgan ravishdosh formasiga birikkanda 
ifodalaydigan ma’nolari farqlanmaydi; 
4) buyruq mayli formasida qoʻllanganda, buyruq kuchsizlanib yetakchi fe’ldagi 
harakatni vaqtincha bajarib turishga da’vat ifodalanadi; 
5) buyruq mayli formasida qoʻllanganda -(i)b turmoq shakliga nisbatan -a, -y 
turmoq shaklida yetakchi fe’ldagi harakatning davomliligi qisqaroq boʻladi
41
. 
Oʻzbek tilidagi turmoq koʻmakchi fe’lining modal ma’noni koreys tilidagi 
있다
 
[itda] (bor, mavjud, boʻlmoq, joylashmoq va hokazolar), 
놓다
[noʻhda] va 
두다
 
[duda] (qoʻymoq, solmoq) koʻmakchi fe’llari orqali ifodalash mumkin. Lekin bular 
faqatgina kontekst orqali bilinadi xolos. Ulardan ma’noviy jihatdan umumlashtirgan 
boʻlsa, asosan 
-고 있다
[goʻ itda] shakli turmoq koʻmakchi fe’li qoʻllangan jumlaning 
tarjimasiga koʻp uchraydi.