Toshkent davlat texnika universiteti «neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish» kafedrasi «neft va gaz qazib olish texnika va texnologiyasi»

Suv bilan to’g’ri yuvish
Diametri 73 mm quvurda suyuqlikning harakatlanishida gidravlik qarshilik ta’sirida bosim yo’qatilishi quyidagi formula orqali aniqlanadi
m suv ust., (19.1)
Bu yerda -quvurda suv harakatlanishida ishqalanish koeffisiyenti, m; v_n- kamayib boruvchi suyuqlik oqimi tezligi, m/s, 19.2-jadvaldan olinadi.
Bizning hisoblash uchun bu kattalik -0,035 (19.3-jadval); d_ich=0,062 m; v_n1=1,048 m/s; v_nII=1,52 m/s; v_nIII=2,32 m/s;
19.1-jadval
AzINMASH-35 ning texnik tavsifi (dvigatelning maksimal quvati 110kVt)

Qo’shilgan tezlik	Dvigatelning aylanish chastotasi ayl/min	Plunjerning minutdagi tebranishlar soni	Nasosning uzatish l/s	Chiqishdagi bosim, MPa
I	2500	39,7	3,16	16,0
II	2500	58,0	4,61	11,0
III	2500	88,2	7,01	7,2
IV	2500	134,0	10,15	4,3

19.2-jadval

Yuvuvchi quvurda kamayib boruvchi suyuqlik oqimining tezligi
(v_n, sm/s)

Suyuqlik sarfi, l/s	Quvur diametri, mm
	60	73	89	114
1	49,5	33,1	22,0	12,6
2	99,0	66,2	44,0	25,2
3	148,5	99,3	66,0	37,8
4	198,0	132,4	88,0	50,4
5	247,5	165,5	110,0	66,0
6	297,0	198,6	132,0	75,6
7	346,5	231,7	154,0	88,2
8	396,0	264,8	176,0	100,8
10	495,0	331,0	220,0	126,0
15	742,6	496,6	330,0	189,0

19.3-jadval

Quvur diyametri, mm	48	60	73	89	114
 ning qiymati	0,04	0,037	0,035	0,034	0,032

v_{n IV}=3,36 m/s. Ular 19.2-jadval bo’yicha suyuqlik sarfi uchun interpolirovaniya usuli orqali aniqlangan( I,II,III va IV da) 3,16, 4,61, 7,01 va 19,15 l/s ga teng.
Sonli qiymatlarni (19.1) formulaga qo’yib agregatning turli tezligidagi gidravlik qarshilikni h₁ aniqlaymiz:
I-tezlik uchun

II-tezlik uchun

III-tezlik uchun

IV-tezlik uchun

Suyuqlik sarfi, l/s	Ishlatuvchi quvurkar tizmasi diyametri, mm
	114			141			168
	Nasos kompressor quvuri diyametri, mm
	60	73	60		73	60		73	89
3	59,0	79,8	30		34,5	29,2		22,2	26,2
4	78,8	106,4	40		46,0	27,0		29,6	34,9
5	98,4	133,0	50		57,5	33,8		37,0	43,6
6	118,0	159,6	60		69,0	40,5		44,5	52,3
7	137,8	186,2	70		80,5	47,3		51,8	61,1
8	157,6	212,8	80		92,0	54,0		59,2	69,8
10	197,0	266,0	100		115,0	67,5		74,0	87,2
15	295,0	399,0	150		172,5	101,0		111,0	131,0

2.Suyuqlik qum aralshmasi xalqali bo’shliqda harakatlanishida gidravlik qarshilik ta’sirida bosim yo’qatilishi quyidagi formula orqali aniqlanadi
m suv ust., (19.2)
Bu yerda -suyuqlikda qum bo’lishi ta’sirida gidravlik bosim yo’qatilishini ko’payishini hisobga oluvchi koeffisiyent. Bu kattalik 1,1 dan 1,2 gacha o’zgaradi; =1,2 teng deb olamiz; -xalqali bo’shliqda suvning harakatlanishidagi ishqalanish koeffisiyenti 168 mm va 73 mm li quvurlar farqidan aniqlanadi 150-73=77mm (150 mm – diametri 168 mm quvurning ichki diyametri), deyarli 89 mm li quvur bilan mos keladi n=0,034 (19.3-jadvalga qarang); d_t -0,073 m 73 mm yuvuvchi quvurning diyametri; oqimi kamayib boruvchi suyuqlik tezligi, m/s (19.4-jadvaldan interpolirovaniya usuli bilan aniqlanadi). Suyuqlik sarfi uchun (I,II,II va IV tezliklarda), 3,16; 4,61; 7,0 va 10,15 l/s ga teng mos ravishda 0,276; 0,399; 0,610 va 9,880 m/s ga teng.
Sonli qiymatlarni (19.2) formulaga qo’yib agregatning turli tezligidagi gidravlik qarshilikni h_{2 I} aniqlaymiz:
I-tezlik uchun

II-tezlik uchun

III-tezlik uchun

IV-tezlik uchun

3.Yuvuvchi quvur va xalqali tizimda turli xil zichlikdagi suyuqlik ustunini muozanatlashda bosim yo’qotilishini K.A.Apresova formulasi orqali aniqlash mumkin:
(19.3)
Bu yerda m-qum tiqini o’tkazuvchanligi; F-ishlatuvchi quvurlar tizmasi kesimi yuzasi, sm²; l- bir martada yuvilgan qum tiqini balandligi, m (ikki quvur uzunligi); f-xalqali bo’shliq kesimi yuzasi, sm²; _qum- qum zichligi, kg/m³; _suv- suvning zichligi, , kg/m³; v_kr- qum zarrachalarining erkin tushish tezligi, sm,s (kritik tezligi), 19.5-jadvaldan aniqlanadi; v_suv-pasayib boruvchi suyuqlik oqimi tezligi, sm,s.
Bizning misolda bu kattaliklar quyidagiga teng: m=0,3; F=177 sm²(168 mm ishlatuvchi quvurlar tizmasi); l=12 m; f=135 mm² (168 mm va 73 mm li quvurlar oralig’i); _qum=2600 kg/m³; _suv=1000 kg/m³; v_kr=9,5 sm/s (19.5-jadvalga qarang).
Shunday qilib (19.3) formula bo’yicha agregat ishlashida h₃ qiymatlariga ega bo’lamiz:
I-tezlikda

19.5-jadval
Qum zarrachalarining tushush kritik tezligi v_kr

Zarrachani maksimal o’lchami, mm	Erkin tushish tezligi, sm/s	Zarrachani maksimal o’lchami, mm	Erkin tushish tezligi, sm/s	Zarrachani maksimal o’lchami, mm	Erkin tushish tezligi, sm/s
0,01	0,01	0,17	2,14	0,45	4,90
0,03	0,07	0,19	2,39	0,50	5,35
0,05	0,19	0,21	2,60	0,60	6,25
0,07	0,36	0,23	2,80	0,70	7,07
0,09	0,60	0,25	3,00	0,80	7,89
0,11	0,90	0,30	3,50	0,90	8,70
0,13	1,26	0,35	3,97	1,00	9,50
0,15	1,67	0,40	4,44	1,20	11,02

II-tezlikda

III-tezlikda

IV-tezlikda

4.Shlag va vertlyugda suv harakatlanishida gidravlik qarshilik ta’sirida bosim yo’qatilishi 19.6-jadvalda keltirilgan sinov natijasi orqali aniqlanadi.
Agregat ishlashida shlang h₄ va vertlyugda h₅.bosim yo’qatilishi ularnig yig’indisiga teng:
I-tezlikda –(h₄+h₃)_I=4,7 m suv ust.;
II-tezlikda–(h₄+h₃)_II=10,4 m suv ust.;
III-tezlikda–(h₄+h₃)_III=22 m suv ust.;
IV-tezlikda–(h₄+h₃)_IV=31 m suv ust.;
5.diyametri 73 mmli haydovchi chiziqda nasosdan shlangacha oraliqda gidravlik qarshilik ta’sirida bosim yo’qatilishi. Bu chiziqning uzunligi l_h=40 m. Agregat ishlayotganda h₆ ni (19.1) formula orqali topamiz:
I-tezlikda
II-tezlikda
III-tezlikda
19.6-jadval
Shlang va vertlyukda gidravlik bosim yo’qatilish

Suv sarfi, l/s	Bosim yo’qatilishi, m suv ust.	Suv sarfi, l/s	Bosim yo’qatilishi, m suv ust.
3	4	7	22
4	8	8	29
5	12	9	36
6	17	10	50

8.Qum tiqinni yuvish kerak bo’ladigan quvvat, quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi
(20.7)
Bu yerda _a=0,65 –agregatning mexanik FIK.
Agregat ishlash vaqtidaa N (kVt da) ni (19.7) formu;a bo’yicha aniqlaymiz:
I-tezlikda
II-tezlikda
III-tezlikda
IV-tezlikda
9. AzINMASh-35 agregati dvigatelining maksimal quvvati 110 kVt, shuning uchun uni IV –tezlikda ishlatish mumkin emas.
Yuvuvchi agregatning maksimal quvatidan foydalanish koeffisiyenti K quyidagi formuladan aniqlanadi
K=N/N_max 100, % (19.8)
Agregat ishlayotganda (19.8) formuladan K koyfisiyentni aniqlaymiz:
I-tezlikda
II-tezlikda
III-tezlikda
10.Yuvilgan qumni ko’tarilish tezligi v_qum tezliklar farqi ko’rinishida aniqlanadi.
(19.9)
Agregat ishlayotganda (19.9) formula bo’yicha quyidagini olamiz:
I-tezlikda
v_{qum I}=0,276-0,095=0,181 m/s;
II-tezlikda
v_{qum II}=0,399-0,095=0,304 m/s;
III-tezlikda
v_{qum III}=0,610-0,095=0,515 m/s;
11.Yuvilgan qum mtiqinini ko’tarish tavomiyligi quyidagi formula orqali aniqlanadi
t=H/v_q (19.10)
Agregat ishlayotganda t ni (19.10) formula orqali aniqlaymiz:
I-tezlikda
t_I=2000/0,181=11050 s=3 soat 18 min;
II-tezlikda
t_II=2000/0,304=6590 s=1 soat 50 min;
III-tezlikda
t_III=2000/0,515=3890 s=1 soat 6 min;
12.suyuqlik oqimining yuvish kuchi, uni quyidagi fornula orqali aniqlash mumkin:
(19.11)
Bu yerda Q-agregatning uzatishi, l/s; f_oq- quduqqa haydalayotgan suyuqlik oqimining ko’ndalang kesimining yuzi, sm²; F-ishlatuvchi quvurlar tizmasining ko’ndalang kesimining yuzi, sm². Bu masalada kattaliklar quyidagilarga teng: f_oq=30,2 sm² (73 mmli tizma uchun); F=177 sm²(168 mm li tizma uchun).
Shunday qilib (X.11) formula bo’yicha fgregat ishlashida P oqim kuchi:
I-tezlikda

II-tezlikda

III-tezlikda