Toshkent davlat transport universiteti iqtisodiyot fakulteti

3.2 Lokomotivlardan foydalanish ko’rsatkichlari dinamik tahlili
Ushbu bo'limda shartli poyezdning brutto massasining omilli tahlili amalga oshiriladi. Poyezdning shartli brutto massasiga ikki omil ta’sir qiladi: 1) poyezdning haqiqiy brutto massasi; 2) chiziqli qatnovdagi poyezdlar ulushi.
Shartlipoyezdningbruttomassasinitahlilqilishquyidagichaamalgaoshiriladi:
Poyezd brutto shartli massasi poyezd brutto haqiqiy massasi va chiziqli qatnovdagi poyezdning ulushi (1- ) ta’sirida formula bo‘yicha ushbu ko‘rsatkichlarning natijasi aniqlanadi. :
= *(1- ), t,
= 2.39*0.90=2.15 t,
= 2.31*0.91=2.10 t.
Ko'rib chiqilayotgan davr uchun poyezd brutto shartli massasining o'zgarishi ), hisobot davri uchun poyezd brutto shartli massalari va o'rtasidagi farq aniqlanadi. Formula bo'yicha:
= - , t,
=2.10-2.15 =-0.05 t.
Hisoblash natijasi shuni ko'rsatdiki, poyezdning brutto og'irligi 0.05 tonnaga yoki 2.37% ga kamaygan. Bunga hisobot davrida poyezdning brutto og‘irligining kamayishi sabab bo‘ldi.
Poyezd brutto massasining shartli poyezd brutto massasiga ta’siri poyezd brutto massasining o‘zgarishi natijasi aniqlanadi. Hisobot davri va oldingi davrda chiziqli harakatdagi poyezdning ulushi, formula bo'yicha:
= *(1- ), t
= -0.05*0,90 =-0.045 t
Ko'rib chiqilayotgan davr uchun chiziqli davrda poyezdlar qatnovi ulushining o'zgarishi ∆(1- ), hisobot davri uchun chiziqli davrda poyezdlar qatnovi ulushi o'rtasidagi farq aniqlanadi (1- ), va oldingi davr uchun (1- ), formula bo'yicha:
∆(1- ) = (1- ) – (1- )
∆(1- ) = 0,91-0.90=0.01
Poyezdning shartli brutto og‘irligiga chiziqli ( ) dagi poyezd qatnovi ulushining ta’siri poyezdning brutto og‘irligi natijasi aniqlanadi. hisobot davrida va chiziqli poyezdlar yurishi ulushidagi o'zgarishlar ∆(1- ), fornula bo’yicha:
= *∆(1- ), t
t
Poyezd bruttosining shartli massasining o‘zgarishiga ikki omilning ta’siri poyezd brutto massasining shartli massasiga ta’siri o‘rtasidagi yig‘indi aniqlanadi. Formula bo'yicha poyezd brutto ) va chiziqli poyezdning ulushi ,:
= + , t
=-0.05+0.0231=-0.0269 t
Umumi yoʻzgarish shartli poyezdning brutto massasi ikki omil taʼsirida oʻzgarishi bilan solishtiriladi, yaʼni farqi aniqlanadi, formula bo'yicha:
±farq = - , t
±farq =-0.05-(-0.0269)=-0.0231 t
Ushbu ikki ko'rsatkichni taqqoslash shuni ko'rsatdiki, farq -0.02 t ni tashkil etadi, buning natijasida birlamchi omillarning to'liq ta'sirini aniqlash kerak.
Poyezdning brutto massasining shartli brutto poyezd massasining o‘zgarishiga umumiy ta’siri quyidagi formula bilan aniqlanadi:
= ±farq* , t
=(-0.02)+ 0.02* =0.025 t
Poyezd brutto shartli massasining o'zgarishiga chiziqli qatnovdagi poyezd ulushining umumiy ta'siri formula bo'yicha aniqlanadi:
= farq* , t
=(-0.02)+ 0.02* =-0.0431 t
Poyezdning shartli massasiga ikki omilning umumiy ta’siri poyezd brutto massasining umumiy ta’siri va chiziqli bo‘yicha poyezdning shartli brutto og‘irligining yig’indisi aniqlanadi., formula bo‘yicha:
= + , t,
=0.025-0.0431=-0.406 t.
O'tkazilgan tahlilning to'g'riligi ko'rib chiqilayotgan davr uchun brutto poyezdning shartli massasining umumiy o'zgarishini ikki omilning to'liq ta'siri bilan bir xil davrdagi poyezd brutto shartli massasining o'zgarishi bilan solishtirish orqali tasdiqlanadi:
= -0.4=-0.4 Yoki - = 0 (-0.4)-(-0.4)=0
Sinov shuni ko'rsatdiki, shartli poyezdning brutto og'irligi ikki omilning to'liq ta'siriga bog’liq.
= *
2929.62mln t,
55.47*52.46=2909.95mln t.
Ko‘rib chiqilayotgan davr uchun brutto poyezd massasining o‘zgarishi quyidagi formula bo‘yicha hisobot davri va oldingi davr uchun brutto poyezd massasi o‘rtasidagi farq aniqlanadi:
= -
=2909.95-2929.62=-19.67 t.
Hisobot davri va oldingi davrdagi poyezdning brutto og‘irligi o‘rtasidagi farq -19.67 t ni tashkil etdi, ya’ni hisobot davridagi poyezdning brutto og‘irligi 0.68 foizga kamaygan.
Vagon dinamik yukining poyezdning brutto massasi o‘zgarishiga ta’siri vagonga dinamik yuklamaning o‘zgarishi va poyezdning o‘rtacha tarkibi natijasi sifatida aniqlanadi. oldingi davr uchun formula bo'yicha:
= *
33.52*50.95=1707.84 t.
Bunda vagonidagi dinamik yukning oʻzgarishi hisobot davri va oldingi davri uchun vagondagi dinamik yuk oʻrtasidagi farq quyidagi formula boʻyicha aniqlanadi:
= -
=31.52-33.52=-2 t.
Poyezdning o‘rtacha tarkibining brutto poyezd massasiga ta’siri poyezdning o‘rtacha tarkibi va vagonga tushadigan dinamik yukning o‘zgarishi oldingi davr uchun ( ) natijasi sifatida aniqlanadi. formula bo'yicha:
= *
=52.46*33.52=1758.45
Bu erda poyezdlarning o'rtacha tarkibidagi o'zgarishlar formula o'rtacha poyezdlar tarkibi, hisobot davri va oldingi davr uchun o'rtasidagi farqga teng.
= - vag
=52.46-50.95=1.51 vag
Ko'rib chiqilayotgan davrda hisobga olingan ikki omilning poyezd massasiga ta'siri vagonning dinamik yuki va poyezdning o'rtacha tarkibining brutto massasiga ko'rib chiqilgan ta'siri yig'indisi sifatida aniqlanadi. formula bo'yicha:
= + , t.
3466.29 t.
Taqqoslash ikki omil ta'sirida ko'rib chiqilayotgan davr uchun brutto poyezd massasining umumiy o'zgarishini formula bo'yicha poyezd brutto massasi va hisobga olingan poyezdning brutto massasi o'rtasidagi farqamalga oshiriladi.
±farq = - t.
±farq =-19.67-3466.29=-3485.96 t.
Tekshiruv natijasida nomuvofiqlik noldan kata bo'lganligi sababli, tahlil natijasi to’g’ri. Sinov shuni ko'rsatdiki, poyezdning brutto massasini tahlil qilish to'g'ri, chunki poyezdning brutto massasining umumiy o'zgarishi ikki omilning to'liq ta'siridagi o'zgarishga teng.
Lokomotivning o‘rtacha sutkalik yurgan masofasi formula bo‘yicha poyezdining uchastka tezligi va T uchastkasidagi vaqt ko‘paytmasi sifatida ikki davr, ya’ni oldingi va hisobot davri uchun aniqlanadi;
= * km/sutka
=31.56 *0.6=18.93 km/sutka
=30.77*0.61=18.76 km/sutka
Ko'rib chiqilayotgan davr uchun o'rtacha kunlik kilometrning umumiy o'zgarishi quyidagi formula bo'yicha hisobot davri uchun o'rtacha kunlik kilometr va oldingi davr uchun o'rtacha kunlik kilometr o'rtasidagi farq sifatida aniqlanadi:
= - , km/sutka
=18.76-18.93=-0.17km/sutka
O'rtacha kunlik yurishning umumiy o'zgarishini hisoblash shuni ko'rsatdiki, hisobot davridagi o'rtacha kunlik yurish o'tgan davrga nisbatan 0.17 km/sutka yoki 0.9 % ga kamaygan.
Lokomotivlardan foydalanish ko'rsatkichlarini tahlil qilish birlamchi omillarning umumlashtiruvchi ko'rsatkichlarga ta'sirini tahlil qilishdan boshlanadi. Keyinchalik, MTU mehnat sharoitlari o'zgarishi va MTU ishchi kuchidagi ish sifati, lokomotivlardan foydalanishning umumlashtiruvchi va tegishli ko'rsatkichlari ta'sirini miqdoriy baholash amalga oshiriladi.
Ushbu tekshirish o'tkazilgan tahlilning to'g'riligini ko'rsatdiki, chunki hisobot davridagi lokomotiv ko'rsatkichlarining umumiy o'zgarishi ko'rsatkichi xuddi shu davrdagi lokomotiv ko'rsatkichlarining o'zgarishiga teng.