Toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O. Mustanov I. A

1. Oddiy qidiruv 
Qizil sirkulyar
 barcha Interpolga 
zo davlatlar qo lga olish talabi bilan amalga oshiriladi. Ko k 
sirkulyar qidiruv to risidagi talab Interpolga a zo davlatlarga 
tarqatiladi va bundan tashqari bedarak yo qolganlar kartatekasi-
dan foydalaniladi.  
2. 3 oygacha tezkor qidiruv. 
3. 
Oddiy qidiruv   oldindan qidiruvni e lon qilish  Yashil 
sirkulyar .
 
4.  Aralash qidiruv 
Qizil va yashil sirkulyar
 bir-
galikda qo shib olib boriladi, ba zi bir davlatlarda qo lga olish va 
boshqa bir davlarlarda kuzatuv ostiga olish talab qilinadi. 
5
.  Qora sirkulyar  Interpolga a zo davlatlarga jasadning 
shaxsini fotosurat bo yicha aniqlash talabi bilan tarqatiladi. 

---

 
150 
Aniqlanmagan jasadlar kartotekasidan foydalaniladi. Maxsus nashr-
lar o irlangan narsalar fotosuratlari, byulletenlardan, shuning-
dek, maxsus kartoteka va kompyuter ma lumotlar bankidan foy-
dalaniladi.  
Interpolning bolalarga qarshi jinoyatlar bo yicha mutaxas-
sislar guruhi to rt asosiy yo nalishda faoliyat olib boradi: 
-  bolalarning g ayriqonuniy savdosi; 
-  jismoniy tajovuz; 
-  bolalarga nisbatan sodir etilgan og ir jinoyatlar; 
-  bolalar pornografiyasi. 
Mazkur guruh jinoyatlar yuqorida keltirilgan turli hudud-
larda bu borada keng faoliyat olib boradi, bolalarning jismoniy 
tajovuzga uchrashi va ulardan pornografiya maqsadlarida foyda-
lanish hollariga qarshi kurashuvchi subyektlarga yaqindan yor-
dam beradi. 
Interpol a zo-davlatlarga bolalar savdosi ustidan amalga oshi-
riladigan yirik tergov operatsiyalarini va jinoiy ta qibni amalga 
oshirishda tezkor ravishda yordam ko rsatadi
1
.  
Interpolga a zo davlatlarning politsiya xizmatlarida Milliy 
markaziy byuro (MMB) tashkil etilgan. Ular o z davlatlarining 
turli tashkilotlari (birinchi navbatda, sud, prokuratura, chegara 
va bojxona qo mitalari), boshqa davlatlar MMB va Interpolning 
Bosh Kotibi bilan o zaro aloqalarini amalga oshiradilar.
  
Milliy markaziy byurolar ilk bor 1927 1928-yillarda Amster-
dam, Berlin, Bryusel, Vena va Parijda tuzilgan edi.  
Milliy markaziy Byurolarning asosiy vazifalariga quyidagi-
lar kiradi: 
1) xalqaro qidiruv e lon qilish; 
2) Interpol doirasida qidiruv e lon qilingan jinoyatchilarni 
berish, so roq qilish va ularga nisbatan boshqa harakatlarga 
taalluqli tadbirlarni o tkazish. 
Interpol MMB orqali quyidagi shaxslarning xalqaro qidiruvi 
amalga oshirilishi mumkin: 
                                                
1  M.H. Rustamboey, Q.R. Abdurasulova, S.S. Niyozova, N.B. Qurbonov. Odam 
savdosiga qarshi kurash muammolari.   T.: TDYuI nashriyoti, 2011.   169-bet. 

---

 
151 
-  surishtiruv, tergov yoki suddan yashiringanlar;  
-  jinoiy jazoni o tashdan bo yin tovlaganlar yoki jazoni ijro 
etish joyidan qochganlar; 
-  bedarak yo qolganlar.  
zbekiston Respublikasi Interpolga 1994-yilda a zo bo lgan. 
zbekiston Respublikasining Interpolga a zolik faoliyati xusu-
san, O zbekiston Respublikasi  Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 
5-martdagi 
zbekiston Respublikasining Jinoyat qidiruv poli-
tsiyasining xalqaro tashkilotiga (Interpolga) kirishi to risida gi 
118-son Qarori bilan tartibga solinadi. 
1994-yilning 29-noyabrida Vazirlar Mahkamasi Qaroriga bi-
noan (573-son), Ichki ishlar vazirligi tarkibida Interpolning 
zbekiston Respublikasidagi Milliy markaziy byurosi tashkil 
etildi. Bu byuro mamlakatimiz huquqni muhofaza qilish organ-
lariga quyidagilarda yordam beradi: 
- narkotiklarning g ayriqonuniy muomalasi, uyushgan jino-
yatchilik, terrorizm, firibgarlik, qalbaki pul yasash, iqtisodiy ji-
noyatlarning oldini olish; 
- Respublikada jinoyat qilib, xorijda yashirinib yurgan jino-
yatchilarni qidirish; 
- O zbekiston Respublikasi fuqarolarining huquq va man-
faatlarini ta minlovchi axborotlarni xorijdan olish.  
zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining 1995-yil 
28-sentabrdagi 287-sonli buyrug i Interpol Milliy byurosi va 
Ichki ishlar vazirligi axborot markazining o zaro hamkorligi tar-
tibini belgilab berdi. 1995-yil 23-noyabrda O zbekiston Respub-
likasi ichki ishlar organlarining Interpol yo nalishi bo yicha so -
rovnomalar va topshiriqlarni bajarish tartibi to risidagi 325-sonli 
yo riqnomani belgilab berdi
1
.
 
Interpol Xalqaro huquq subyekti emas. Ammo, BMT Iqti-
sodiy va ijtimoiy kengashi bilan tuzilgan ikkala tashkilotning 
organlari o rtasida yaqin hamkorlik to risidagi bitimlarga aso-
                                                
1  Mirenskiy B.A. O zbekiston Respublikasining huquqni muhofaza qilish organlari. 
Darslik. Mas ul muharrirlar: professor M.M. Fayziyev, A.X. Rahmonqulov.   T.: 
zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2001.   258 262-betlar. 

---

 
152 
san Xalqaro tashkilot sifatida tan olingan Interpolning a zolari 
amalda tegishli hukumatlarning roziligi bilan unga kiradigan 
davlatlarning politsiya organlari hisoblanadi
1
.
 
Yuqoridagilarga ko ra, Interpolning asosiy vazifalari quyida-
gilardan iborat: 
1. Til bilan bog liq muammolarni bartaraf etgan holda 
Interpolning barcha a zolari bilan doimiy ma lumot almashish 
uchun tezkor aloqani o rnatish; 
2. Xalqaro talablarga javob beruvchi ma lumotlarni topish, 
qayta ishlash xizmatini tashkil etish va rivojlantirish; 
3. Tez va ishonchli faoliyat yuritadigan qidiruv xizmati 
hamda xalqaro jinoyatchilarni e lon qilishni ta minlash; 
4. O zaro texnik yordamchilarini o rnatish; 
5. Izlanishlar, o qitish va malaka oshirish, malakali kadrlar 
hamda yordamchi vositalari bilan ta minlash sohalaridagi bevo-
sita yoki bilvosita faoliyat yo li bilan xalqaro hamkorlikni qo llab-
quvvatlash.