Тошкент фармацевтика институти

Bemorlarni parvarish kilishning mohiyati. Bemorlarning shaxsiy gigienasi.

Parvarish kanchalik yaxshi bulsa bemor shunchalik tez sogayib ketadi. Bunda hamshiraning roli katta bulib, uning ishi benixoyat mas’uliyatlidir. U bemorlar bilan xushmuomila, mexribon, sabr tokatli bulishi lozim. Xamshira uz ishini biladigan inson bulishi kerak. Mashxur polyak vrachi Beganskiy shunday degan ekan – insoniy muxtojlikka befark karaydigan, yumshok muomila kilishni bilmaydigan, xamma joyda xamma vakt uzini tuta olmaydigan inson yaxshisi boshka kasbni tanlagani ma’kul, chunki, u xech kachon tibbiyot xodimi bula olmaydi. Bemorlarni kasalxonada xamshira parvarish kiladi, ruxini kutaradi. Xamshira shifokorning birinchi yordamchisi xisoblanadi, xamshira kuyidagi vazifalarni bajaradi, ogir yotgan bemorlarni shaxsiy pokizaligiga e’tibor beradi, ovkatlantiradi, dorilarini beradi, in’eksiyalarni kiladi, bankalar, gorchichniklar kuyadi, tana xaroratini ulchaydi, analizlarni laboratoriyaga olib boradi, analiz natijalarini tarix varakasiga yozadi, ya’ni shifokorning xamma tavsiyasini bajaradi. Xar kimda dard bilan birga kurkuv buladi, sogayishga bulgan umid sogayishning yarmidir, shuning uchun xamshira bemorlarda sogayishga ishonch ruxini uygota olishi zarur. Davolash bemor axvolini yaxshilash degani, sof xavo, etarli mikdordagi yoruglik, badanning toza bulishi psixik va jismoniy tinchlik, ozik-ovkat, dori darmon, turli xil manipulyasiya (banka kuyish, klizma kilish, gorchichnik kuyish) fizioterapiya, fizkultura va boshka tadbirlar bemor axvolini yaxshilashga yordam beradi. SHifoxonadagi muolaja xamshirasi aseptika koidalariga kat’iy amal kilishi kerak. Dori moddasini yuborishdan avval xatoga yo`l kuymaslik uchun dori solingan ampuladagi yozuvni ukishi lozim. Bundan tashkari dorilarni muddatiga e’tibor berib saklash koidalariga rioya kilishi lozim.

Dorilarni saklash. Dorilarni saklash uchun maxsus shkaflar buladi. Dorilar shkafda guruxlar buyicha aloxida javonlarda joylashtiriladi. utkir xidli dorilar (yodoform) va boshkalar va oson alangalanadigan moddalar (spirt, efir) aloxida saklanish kerak. Nastoykalar va damlamalar tezrok buziladi, shuning uchun ularni salkin joyda, yaxshisi muzlatgichda saklash lozim. YOrug‘likda parchalanadigan moddalar korongu joyda saklanadi.

Zaxarli va kuchli ta’sir kiladigan moddalari aloxida sharoitda seyflarda saklash lozim. Dorilar ruyxati osib kuyiladi: «A» shkafda zaxarli moddalar (narkotiklar, strixnin, mыshyak), «B» shkafda esa kuchli ta’sir etadigan (adrenalin), uxlatadigan moddalar turadi. Zaxarli va kuchli ta’sir kiladigan dorilarni notugri saklagan va talon-taroj kilgan tibbiy xodimlar jinoiy javobgarlikka tortiladi.

Favkulotda vaziyatlarda – zilzila, suv toshkini, kor kuchishi, buron avariyalar, yonginlarda xamshira birinchi tibbiy yordam kursatishni bilishi shart. Birinchi tibbiy yordam kursatilganda kuyidagilar bajariladi.

1. Vaktincha qon tuxtatish.

2. Sun’iy nafas oldirish.

3. Suyaklar singanda kul ostidagi narsalar yordamida usha soxani immobilizatsiya kilish.

4. SHokka karshi eng oddiy choralar kurish.

5. Ogrik koldiruvchi dori berish.

6. Zaxarlanganda oshkozonni yuvish.

7. Gipertonik kriz, miokard infarktida birinchi yordam kursatish.

8. Jaroxatlangan soxaga aseptik boglam kuyish va x.k.

Xulosa kilib shuni aytish kerakki, favkulotda vaziyatlarda ukituvchilar, talabalar uz oila a’zolariga, atrofdagilarga xamda uziga uzi yordam bera olishi kerak.

Bemorlarni shahsiy pokizaligi yoki gigienasi sog‘likni saklash tug‘risidagi fan.

Bemorlarni shahsiy pokizaligi og‘iz bushlig‘ini, burun bushlig‘ini, soch, tirnok, kulok, kuz, terini va boshk. tozaligiga etibor berishdan iboratdir.

Bemorlarni ogiz bushligini ozoda tutish kerak. Uzok vakt yotgan ogir bemorlarni ogzini ichimlik sodasi eritmasi bilan chayib yoki artib turish lozim. Gigiena maksadida kuz borat kislotasi eritmasi bilan yuvib turiladi. SHifokor tavsiyasiga binoan kuz dorisidan 1-2 tomchi tomiziladi. Dori kuzning pastki kovogini tashki burchagiga yakinrok kismiga yoki urta kismiga tomiziladi. Xamshira bemorni parvarish kilishdan avval kulini sovunlab yuvishi kerak.

Bemorlarni terisini toza tutish ham katta ahami-yatga egadir. Teri muxofaza vazifasini bajaradi va u mikroorganizmlardan organizmni ximoya kiladi. SHuning uchun bemor ozodalikka rioya kilishi kerak. Kasalxonada yotgan bemor xaftada bir marta vanna yoki dushda chumiltiriladi. Dush tavsiya etilmagan xollarda bemor badani xar kuni nam sochik bilan artiladi. Kup terlaydigan bemorlarni tez-tez yuvintirib turish kerak. Aks xolda terining ximoya qilish kobiliyati pasayadi va mikroblar namlanib turadigan teri orkali organizmga kirishi va kasallikni paydo qilish imqoniga ega buladi.

urin kurpa jildlari ogir yotgan bemorlarda tibbiyot xamshirasi kichik xamshira yordamida almashtiradi. Bemor urinning chetiga suriladi, kir choyshabni uzunasiga bint kabi uraladi, uning urniga tozasi yuib turiladi va bemorni shu toza choyshab ustiga yotkizib, boshka tomondan kir choyshab tortib olinadi. Bemorlarning ichki kiyimlarini almashtirishda bemorni kiyintirish uchun avval kuylakning englari kiygiziladi, sungra uning boshidan utkazilib nixoyat bemorning etagi tekislanib kuyiladi. Ogir axvoldagi (infarktda) bemorlar uchun maxsus kuylaklar (raspashonkalar) mavjud. Agar bemorning kuli shikastlangan bulsa, kuylakni avval kasal kuliga, sungra boshka ya’ni soglomiga kiydiriladi.

Yotoq yara uzok vakt chalkancha yotishga majbur bulgan, xolsizlangan kasallarda, ogir bemorlarda Yotoq yaralar paydo buladi. Yotoq yaralar eng kup paydo buladigan soxa dumgazadir. Kamrok xollarda ular kurak, tovon, ensa, tirsakda hosil buladi. Uzok vakt bosilib turadigan soxalarda qon tomirlarining ezilib kolishi natijasida Yotoq yaralar paydo buladi. Yotoq yarani davolashdan kura uning oldini olish osondir. Yotoq yaralarning yuzaga kelishiga kupincha bemorlarni yaxshi parvarish kilmaslik, notekis urinda, choyshabda mayda ushoklar, burmalar bulishi, ichki kiyimlarni kam almashtirish, badan tanasini vakti-vaktida yuvib turmaslik sabab buladi.